Электронная библиотека
Форум - Здоровый образ жизни
 Саморазвитие, Поиск книг Обсуждение прочитанных книг и статей,
Консультации специалистов: Рэйки; Космоэнергетика; Биоэнергетика; Йога; Практическая Философия и Психология; Здоровое питание; В гостях у астролога; Осознанное существование; Фэн-Шуй; Вредные привычки Эзотерика


БЕЛАРУСК²Я П²СЬМЕНН²К²: 1917-1990

Авечк³н Аляксандар, нарадз³¢ся 22.06.1913 г. у горадзе Чудаве Но¢гарадскай вобласц³ (Расея) у сям'³ служачага.

Працава¢ рабочым на мясцовай запалкавай фабрыцы (1929-1931). Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1931-1936), бы¢ ³нструктарам чуда¢скага аэраклуба. У час Вял³кай Айчыннай вайны - лётчык, камандз³р эскадрылл³. Скончы¢ Рэспубл³канскую партыйную школу пры ЦК КПБ (1949), аддзяленне журнал³стык³ Вышэйшай партыйнай школы пры ЦК КПСС (1960). Працава¢ уласным карэспандэнтам газеты «Калгасная пра¢да» па Берасцейскай вобласц³ (1950-1955), загадчыкам аддзела культуры берасцейскай абласной газеты «Заря» (1955-1959), рэдактарам газеты «Красноярский пилот» (1959-1961), старшым рэдактарам берасцейскай абласной студы³ тэлебачання (1963-1976). Сябра СП СССР з 1958 г.

Узнагароджаны двума ордэнам³ Чырвонага Сцяга, ордэнам³ Чырвонай Зорк³, Айчыннай вайны I ступен³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 07.11.1980 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1949 г. П³са¢ на расейскай мове. А¢тар аповесцей для дзяцей «Соломка» (1951), «Ошибка «Дикого зубра» (Краснаярск, 1960), «У Дивных гор» (1965), «Происшествия в конце каникул» (1982), зборн³ка¢ прозы «Подвиг сигналиста» (1958), «Рассказы» (Краснаярск, 1961), «Особое заданне» (1979).

Аг³ев³ч Уладз³м³р, нарадз³¢ся 26.09.1910 г. у вёсцы Пухав³чы Жыткав³цкага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Наста¢н³ча¢ у сельскай школе (1929-1933). Скончы¢ л³таратурны факультэт Маг³ле¢скага педагаг³чнага ³нстытута (1937). Выклада¢ у Слуцкай педагаг³чнай навучальн³ (1937-1939), вучы¢ся ¢ асп³рантуры пры АН БССР (1937-1941). Некаторы час выклада¢ г³сторыю беларускай л³таратуры ¢ вышэйшых навучальных установах Менска. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны. Бы¢ паранены. У 1943-1946 гг. - вучоны сакратар аддзялення грамадск³х навук АН БССР. Працава¢ выкладчыкам беларускай л³таратуры ¢ Менск³м педагаг³чным ³нстытуце, л³ткансультантам у СП БССР, рэдактарам аддзела часоп³са «Беларусь». Сябра СП СССР з 1946 г.

Памёр 02.10.1952 г.

Дэбютава¢ вершам³ ¢ 1928 г. Як крытык пача¢ выступаць у 1941 г. Вылучаюцца яго артыкулы пра творчасць Я.Купалы ³ Я.Коласа, пра пасляваенную беларускую паэз³ю. Скла¢ падручн³к³ (разам з ².Кудра¢цавым): «Кн³га для чытання ¢ 2 класе школ рабочай ³ сельскай моладз³» (1952), «Кн³га для чытання ¢ 3 класе школ рабочай ³ сельскай моладз³» (1952). Лепшыя крытычныя працы сабраны ¢ кн³зе «Л³таратура ³ жыццё» (1954).

На беларускую мову перакла¢ аповесць М.Прыляжаевай «З табой таварышы» (1950).

Агняцвет Эдз³ (сапр. Каган Эдз³), нарадз³лася 11.10.1913 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ служачых.

Пасля заканчэння сям³годк³ працавала на менск³м заводзе «Камунар» (1930), год правучылася ¢ менскай буда¢н³чай прафтэхшколе. Скончыла крытыка-творчае аддзяленне л³таратурнага факультэта Менскага вышэйшага педагаг³чнага ³нстытута (1934). Завочна вучылася на педагаг³чным аддзяленн³ л³тфака пед³нстытута (1934-1936), працавала рэдактарам Беларускага радыё (1934-1938), кансультантам у каб³неце маладога а¢тара СП БССР (1939), у аддзеле паэз³³ часоп³са «Полымя рэвалюцы³» (1940-1941). У час Вял³кай Айчыннай вайны жыла ва ¡збек³стане. У 1945-1946 гг. працавала ¢ Дзяржа¢ным выдавецтве БССР. Сябра СП СССР з 1937 г.

Узнагароджана ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Першыя вершы надрукавала ¢ 1929 г. П³ша пераважна для дзяцей. Выдала зборн³к³ паэз³³ «Маё пакаленне» (1935), «Вершы» (1938), «Вясновай ран³цай» (1941), «Край мой родны» (1945), «Дарога ¢ будучыню» (1949), «Беларуская раб³на» (1959), «Л³рыка» (1965), «Круглы год: Выбранае» (1966), «Жаданне» (1971), «Спадзяванне калыханак» (1983), «Закаханым» (1986), паэму «На беразе Волг³» (1940). Выйшл³ кн³г³ паэз³³ для дзяцей «Вас³льк³» (1947), «Ля п³янерскага кастра» (1952), «Твае таварышы» (1957), «Госць з далёкай зямл³» (1958), «Незвычайныя кан³кулы» (1962), «Першы л³ст» (1966), «Падарожн³к» (1969), «П³янерская гама» (1970), «Кра³на маленства» (1975), «Мы сур'ёзныя, мы вясёлыя» (1976), «Доктар Смех» (1977), «Ад зярнятка да вясёлк³» (1981), «Хто пачынае дзень?» (1982), «На двары ал³мп³яда» (1984), «Буду наста¢н³кам» (1990), паэмы «Песня пра п³янерск³ сцяг» (1949), «Мы будзем сябраваць» (1955, дапрацаванае выданне ¢ 1979), кн³га для чытання ¢ 4 класе «Роднае слова» (з Я.²вашуц³ч, 1989). У 1976 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

А¢тар л³брэта опер для дзяцей «Джанат» (1962, став³лася ¢ 1944, 1947, 1974), «Марынка» (уры¢к³ ¢ 1958, паста¢лена ¢ 1956).

Пераклала на беларускую мову паасобныя творы А.Пушк³на, М.Някрасава, У.Маяко¢скага, М.Ушакова, Г.Ахматавай, В.Шэфнера, А.Барто, Л.Укра³нк³, М.Бажана, Я.Судрабкална, С.Карыма ³ ³нш., кн³гу Зульф³³ «Такое сэрца ¢ мяне» (з А.Грачан³кавым, 1985), зборн³к³ паэз³³ для дзяцей Я.Осман³са «Сабака з рагаткай» (1976), Г.Сулейманавай «Сорак косак» (1982), М.Джал³ля «Я гляджу на зоры» (1985). З французскай мовы пераклала кн³г³ П.Ж.Беранжэ «Выбраныя песн³» (1960), «Кра³на Паэм³я» (анталог³я французскай паэз³³ для дзяцей, 1962), А.Экзюперы «Маленьк³ прынц» (1969), Г.Апал³нэра «Зямны ак³ян» (1973), П.Элюара «З табою» (1980).

У 1986 г. узнагароджана м³жнародным Ганаровым дыпломам ³мя Х.К.Андэрсена за кн³гу верша¢ ³ пераклада¢ для дзяцей «На двары ал³мп³яда».

Адамов³ч Алесь, нарадз³¢ся 03.09.1927 г. у вёсцы Канюх³ Капыльскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

З 1928 г. сям'я пражывала ¢ пасёлку Глуша Бабруйскага раёна. У 1942 г. ён, вучань сярэдняй школы, - сувязны, з 1943 г. - баец партызанскага атрада ³мя К³рава Менскага злучэння. У 1944-1945 гг. - студэнт Лен³нагорскага горна-металург³чнага тэхн³кума (Алтайск³ край). У 1945-1950 гг. вучы¢ся на ф³лалаг³чным факультэце Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. У 1953 г. скончы¢ асп³рантуру пры ¢н³верс³тэце ³ працава¢ там жа на кафедры беларускай л³таратуры. У 1954-1962 гг. ³ з 1967 г. - навуковы супрацо¢н³к, у 1976-1983 гг. - загадчык сектара л³таратурных узаемасувязей ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. У 1962-1966 гг. вучы¢ся на Вышэйшых сцэнарных курсах у Маскве, у 1964-1966 гг. выклада¢ беларускую л³таратуру ¢ Маско¢ск³м дзяржа¢ным ун³вес³тэце. З 1966 г. зно¢ працава¢ у ²нстытуце л³таратуры. У 1982 г. у складзе дэлегацы³ БССР удзельн³ча¢ у рабоце XXXVII сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН. З 1987 г. - дырэктар навукова-даследчага ²нстытута к³намастацтва ¢ Маскве. Народны дэпутат СССР (1989). Член-карэспандэнт АН БССР, доктар ф³лалаг³чных навук, прафесар. Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Працо¢нага Чырвонага Сцяга, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Як крытык ³ л³таратуразнавец выступае ¢ друку з 1950 г. П³ша на беларускай ³ расейскай мовах. А¢тар навуковых прац «Шлях да майстэрства: Стана¢ленне мастацкага стылю К.Чорнага» (1958), «Культура творчасц³» (1959), «Беларуск³ раман» (1961), «Становленне жанра: Белорусский роман» (Масква, 1964), «Маштабнасць прозы» (1972), «Горизонты белорусской прозы» (Масква, 1974), «Здалёк ³ збл³зку: Беларуская проза на л³таратурнай планеце» (1976), «Кузьма Чорный: Уроки творчества» (Масква, 1977), «Лев Толстой и белорусская литература: Война и человек» (1978, даклад на VIII М³жнародны з'езд слав³ста¢), «Л³таратура, мы ³ час» (1979), «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...» (1980), «О современной военной прозе» (Масква, 1981), «Война и деревня в современной литературе» (1982), альбома «Сказ пра ²вана Мележа» (1984), брашуры «Литература и проблемы века» (Масква, 1986), кн³г л³таратурнай крытык³ ³ публ³цыстык³ «Выбери - жизнь» (1986), «Ничего важнее» (Масква, 1985), «Додумывать до конца» (Масква, 1988), «Отвоевались!» (Масква, 1990).

Выйшл³ раман «Война под крышами» (1960), як³ разам з раманам «Сыновья уходят в бой» склал³ дылог³ю «Партизаны» (1963, па сцэнарыю п³сьменн³ка паста¢лена аднайменная к³надылог³я, 1970), «Хатынская аповесць» (Масква, 1972; на беларускай мове ¢ 1976, ³нсцэн³равана ¢ 1977), аповесц³ «Асия. Последний отпуск» (1975), «Каратели: Радость ножа, или Жизнеописание гипербореев» (1981), «Последняя пастораль» (часоп³с «Новый мир», 1986). У 1985 г. на к³настуды³ «Мосфильм» паста¢лены двухсерыйны мастацк³ ф³льм «Иди и смотри» (сцэнарый А.Адамов³ча ³ Э.Кл³мава, апубл³каваны ¢ 1986, у аснову якога пакладзены «Хатынская аповесць» ³ «Каратели...»). Ф³льм заня¢ першае месца на Сусветным к³нафестывал³ ¢ Маскве (1985), узнагароджаны залатым прызам. У 1987 г. выйшла кн³га апавядання¢ ³ эсэ «Моление о будущем». Адз³н з а¢тара¢ дакументальных кн³г «Я з вогненнай вёск³...» (з Я.Брылём, У.Калесн³кам, 1975) ³ «Блокадной книги» (з Д.Гран³ным, Масква, 1979, 2-е, по¢нае выданне, у перакладзе на беларускую мову ¢ 1985). У 1977 г. выйша¢ Збор твора¢ у 2-х, у 1981-1983 гг. - у 4 тамах.

Ла¢рэат прэм³³ М³н³стэрства абароны СССР (1974) ³ Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1976) - за «Хатынскую аповесць».

Адамчык Вячасла¢, нарадз³¢ся 01.11.1933 г. у вёсцы Варакомшчына Дзятла¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння сям³годк³ (1949) працава¢ грузчыкам на станцы³ Наваельня ³ вучы¢ся ¢ вячэрняй школе. У 1952-1957 гг. займа¢ся на аддзяленн³ журнал³стык³ ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у газетах «Знамя юности» (1957-1958), «За вяртанне на Радз³му» (1958-1960), рэдактарам Дзяржа¢нага выдавецтва БССР (1960-1962), рэдактарам аддзела публ³цыстык³ часоп³са «Полымя» (1962-1963). У 1965 г. скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы пры СП СССР у Маскве. Бы¢ л³тсупрацо¢н³кам часоп³са «Неман» (1965-1967), загадчыкам рэдакцы³ часоп³са «Полымя» (1967-1969), рэдактарам аддзела прозы, намесн³кам гало¢нага рэдактара часоп³са «Маладосць» (1969-1977), гало¢ным рэдактарам сцэнарнай майстэрн³ пры к³настуды³ «Беларусьф³льм» (1977-1980), намесн³кам гало¢нага рэдактара выдавецтва «Мастацкая л³таратура» (1980-1982). З 1982 г. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Бярозка». Прыма¢ удзел у рабоце XXXVIII сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН (1983). Сябра СП СССР з 1960 г.

Дэбютава¢ вершам³ ¢ 1952 г. У 1957 г. апубл³кава¢ першае апавяданне. А¢тар зборн³ка¢ прозы «Свой чалавек» (1958), «Млечны шлях» (1960), «М³г бл³скав³цы» (1965), «Дз³к³ голуб» (1972), «Дзень ранняй восен³» (1974), «Раяль з адламаным вечкам» (1990) ³ рамана¢ «Чужая бацька¢шчына» (1978, паводле рамана зняты мастацк³ ф³льм, 1982 ³ тэлеспектакль, 1983), «Год нулявы» (1983), «² скажа той, хто народз³цца...» (1987). Нап³са¢ сцэнары³ дакументальных ф³льма¢ «²ван Мележ» (зняты ¢ 1977), «Валянц³н Та¢лай» (зняты ¢ 1978), «Дзядзька Якуб» (зняты ¢ 1981), п'есу «Ра³са Грамычына» (1989).

Перакла¢ кн³гу балгарск³х народных казак «Незвычайны ас³лак» (1961), паасобныя творы М.Прышв³на, Ю.Казакова, С.Залыг³на ³ ³нш.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ ³мя ².Мележа (1980, за раман «Чужая бацька¢шчына») ³ Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1988, за раманы «Чужая бацька¢шчына», «Год нулявы», «² скажа той, хто народз³цца...»).

Аколава Валянц³на, нарадз³лася 25.07.1954 г. у вёсцы Мазуршчына Сал³горскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Полацкай музычна-педагаг³чнай навучальн³ ³мя Ф.Скарыны працавала наста¢н³цай у Ветрынскай школе-³нтэрнаце Полацкага раёна (1973-1977), метадыстам наваполацкага Палаца культуры нафтав³ко¢ (1977), карэспандэнтам шматтыражнай газеты «Знамя новостройки» трэста ¹ 16 «Нафтабуд» (1977-1978), у рэдакцы³ радыёвяшчання Наваполацкага вытворчага аб'яднання «Пал³м³р» (1979-1980). У 1980 г. завочна скончыла ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. У 1981-1986 гг. працавала ¢ выдавецтве «Юнацтва», у 1987-1988 гг. - л³ткансультантам газеты «Знамя юности». Сябра СП СССР з 1986 г.

Першыя вершы надрукавала ¢ 1968 г. (сал³горская газета «Шахцёр»). Адз³н з а¢тара¢ паэтычнага зборн³ка «Сцяжына» (1983). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «За тым лугам зеляненьк³м» (1987), «Вяртанне ¢ за¢тра» (1990), «Я люблю сваю Белую Русь» (1990), а таксама паэмы-п'есы «Палачанка ²нгрэна, альбо Вяртанне Скарыны» (1990). Паасобныя вершы пакладзены на музыку.

Выступае як перакладчык з расейскай, укра³нскай ³ славацкай мо¢.

Аксельрод Зэл³к, нарадз³¢ся 30.12.1904 г. у горадзе Маладэчна ¢ сям'³ саматужн³ка.

Вучы¢ся ¢ Вышэйшым л³таратурна-мастацк³м ³нстытуце ³мя В.Брусава (1922-1925). Скончы¢ л³таратурны факультэт Маско¢скага педагаг³чнага ³нстытута (1928). Працава¢ у дз³цячым доме, рэдактарам Дзяржа¢нага выдавецтва БССР, у Беларускай асацыяцы³ пралетарск³х п³сьменн³ка¢. З 1931 па 1941 гг. - адказны сакратар жыдо¢скага часоп³са «Штэрн» («Зорка»). Арыштаваны органам³ НКДБ 30.05.1941 г. У сувяз³ з пачаткам вайны следства не закончана. Крым³нальная справа на яго спынена 07.06.1957 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Расстраляны 26.06.1941 г.

Першыя вершы надрукаваны ¢ 1921 г. П³са¢ на мове ³дыш. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Трапятанне» (1922), «Вершы» (1932), «² зно¢ вершы» (1935), «Сам-насам» (1937), «Вершы» (1938), «Чырвонаармейск³я вершы» (1939), «Вершы» (Нью-¨рк, 1961), «Утренний свет» (Масква, 1963), «Вершы» (Масква, 1980).

Перакла¢ на мову ³дыш паэму М.Някрасава «Чыгунка», кн³гу выбраных верша¢ Я.Купалы (1936), паэму П.Бро¢к³ «Прамова фактам³» (у кн³зе «Паэз³я БелАПП», 1931) ³ п'есу французскага драматурга Ляб³ша «Труадэк» (з ²з³ Харыкам, паста¢лена Маско¢ск³м дзяржа¢ным жыдо¢ск³м тэатрам).

Александров³ч Андрэй, нарадз³¢ся 22.01.1906 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ рабочага.

Пасля заканчэння Менскага педагаг³чнага тэхн³кума (1925) працава¢ рэдактарам акруговай газеты «Наш праца¢н³к». Вучы¢ся на л³таратурна-л³нгв³стычным аддзяленн³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1925-1930), адначасова рэдагава¢ часоп³с «Малады араты». Адз³н з арган³затара¢ л³таратурнага аб'яднання «Маладняк». З 1932 г. - намесн³к старшын³ аргкам³тэта, у 1934-1937 гг. - намесн³к старшын³ пра¢лення СП БССР. Прыма¢ удзел у падрыхто¢цы рэформы правап³су беларускай мовы (1933). Аб³ра¢ся сябрам ЦВК БССР. У 1938 г. бы¢ рэпрэс³раваны. Тэрм³н адбыва¢ на Крайняй По¢начы, працава¢ на буда¢н³цтве Нарыльскага металург³чнага камб³ната (1938-1947). З 1947 г. - л³тсупрацо¢н³к шматтыражнай газеты Менскага трактарнага завода, з 1948 г. - брыгадз³р «Белтрактарабуда». У 1949-1955 гг. - у ссылцы ¢ Краснаярск³м кра³. Пасля рэаб³л³тацы³ (1955) жы¢ у Менску. Член-карэспандэнт АН БССР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 06.01.1963 г.

Першы верш апубл³кава¢ у 1921 г. Выйшл³ зборн³к верша¢ «Камсамольская нота» (з А.Вольным, 1924), зборн³к апавядання¢ «Сутарэнне» (1925), а таксама раман «Ва¢чаняты» (з А.Вольным ³ А.Дударом, 1925). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Па беларуск³м бруку» (1925), «Прозалаць» (1926), «Угрунь» (1927), «Фабрыка смерц³» (1929), «Устано¢ка» (1930), «Гудк³» (1930), «Вершы ³ паэмы» (1931), «Нараджэнне чалавека» (вершы ³ паэма, 1931), «Узброеныя песн³» (1936), «Вершы» (1970), «Галуб³нае крыло» (1976), паэмы «Цен³ на сонцы» (1930), «Паэма ³мя Вызвалення» (1930), «Напор» (1933). А¢тар кн³г для дзяцей «Рыбак» (1928), «Горад ран³цой» (1930), «Калыханка» (1930), «Хлопчык ³ певень» (1930), «Як дзец³ памагал³ будаваць самалёт» (1931), «Шчасл³вая дарога» (1935), «Казка пра пана Жываглота» (1935), «Падарунак дзеткам-малалеткам» (1936, 1973) ³ ³нш. Выйшл³ Выбраныя творы (1934), «Выбранае» (1958), Збор твора¢ у 2 тамах (1981).

Перакла¢ на беларускую мову «²нтэрнацыянал», паэму А.Пушк³на «Руслан ³ Людм³ла» (1938), шэраг твора¢ расейск³х, укра³нск³х, летув³ск³х паэта¢ ³ праза³ка¢.

Александров³ч Сцяпан, нарадз³¢ся 15.12.1921 г. у гарадск³м пасёлку Капыль Менскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

У 1939 г. паступ³¢ на ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта ³ бы¢ прызваны ¢ Чырвоную Арм³ю. Скончы¢ ун³верс³тэт у 1950 г. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны. Выклада¢ беларускую мову ³ л³таратуру ¢ Наваельненскай сярэдняй школе Дзятла¢скага раёна ³ ¢ Наваградку (1944-1953), у Менск³м б³бл³ятэчным тэхн³куме (1953-1958). У 1958-1963 гг. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ²мя Янк³ Купалы АН БССР. З 1963 г. - дацэнт, з 1974 г. - прафесар Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Доктар ф³лалаг³чных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1955 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Славы III ступен³ ³ медалям³.

Памёр 01.05.1986 г.

Л³таратурную працу пача¢ у 1946 г. з крытычных артыкула¢ ³ краязна¢чых нарыса¢. Выда¢ кн³г³ нарыса¢ «Незабы¢ным³ сцежкам³» (1959; 2-е, дапо¢ненае выданне 1962), «Па слядах паэтычнай легенды» (1965), «Тут зямля такая» (1974), «Вальнадумца з-пад Нясв³жа Аляксандр Незабыто¢ск³» (1975), зборн³к³ л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Старонк³ братняй дружбы» (1960), «Г³сторыя ³ сучаснасць» (1968), «Кн³г³ ³ людз³» (1976), «Слова - багацце» (1981), манаграф³ю «Пуцяв³ны роднага слова» (1971). Адз³н з а¢тара¢ «Г³сторы³ беларускай савецкай л³таратуры» (1964).

А¢тар аповесцей пра жыццё Якуба Коласа «Ад роднае зямл³...» (1962), «На шырок³ прастор» (1972), «Крыжавыя дарог³» (1985), а таксама аповесц³ «Далёк³я зарн³цы» (1967).

Падрыхтава¢ для выдання творчую спадчыну Ф.Багушэв³ча («Творы», 1967), А.Па¢лов³ча («Выбранае», 1975), Цётк³ («Творы», 1976), К.Каганца («Творы», 1979).

Складальн³к вучэбнага дапаможн³ка «Беларуская л³таратура XIX - пачатку XX ст.: Хрэстаматыя крытычных матэрыяла¢» (з В.Александров³ч, 1978).

Алекс³ев³ч Святлана, нарадз³лася 31.05.1948 г. у горадзе ²вана-Франко¢ску (Укра³на) у сям'³ ваеннаслужачага.

Пасля заканчэння Капаткев³цкай сярэдняй школы Петрыка¢скага раёна (1965) працавала выхавацелькай Асавецкай школы-³нтэрната, а затым наста¢н³цай г³сторы³ ³ нямецкай мовы Белажэв³цкай сям³гадовай школы Мазырскага раёна. У 1966 г. працавала ¢ нара¢лянскай раённай газеце «Прыпяцкая пра¢да». У 1972 г. скончыла аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Нак³равана ¢ бяроза¢скую раённую газету «Маяк камун³зма». У 1973-1976 гг. працавала ¢ рэспубл³канскай «Сельской газете», у 1976-1984 гг. - загадчык аддзела нарыса ³ публ³цыстык³ часоп³са «Неман». Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1983 г.

Узнагароджана ордэнам «Знак Пашаны».

Л³таратурную дзейнасць пачала ¢ 1975 г. П³ша на расейскай ³ беларускай мовах. У перыядычным друку выступае з нарысам³. А¢тар дакументальных кн³г «У войны - не женское лицо» (1985), «Апошн³я сведк³» (1985), «Цинковые мальчики» (часоп³с «Дружба народов», 1990). Паводле кн³г³ «У войны - не женское лицо» нап³сала п'есу (паста¢лена ¢ 1985 г. у мног³х тэатрах кра³ны ³ за мяжой) ³ сцэнары³ аднайменнага цыкла дакументальных ф³льма¢ (1983, адзначаны Дзяржа¢най прэм³яй СССР у 1985 г. ³ «Сярэбраным голубам» на м³жнародным к³нафестывал³ ¢ Лейпцыгу), дакументальных стужак «Бацько¢ск³ дом», «Партрэт з вярг³няй», «Гэтыя незразумелыя старыя людз³» ³ ³нш. (усяго пятнаццаць ф³льма¢). А¢тар п'есы «Марутка» (паста¢лена ¢ 1988).

Ла¢рэат л³таратурных прэм³й СП СССР ³мя М.Астро¢скага (1984), ³мя К.Федз³на (1985) ³ прэм³³ Лен³нскага камсамола (1986) за кн³г³ «У войны - не женское лицо» ³ «Апошн³я сведк³».

Алешка Антон, нарадз³¢ся 01.02.1913 г. у вёсцы Балотчыцы Слуцкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ у 1931 г. двухгадовыя педагаг³чныя курсы пры Слуцк³м педагаг³чным тэхн³куме ³ да 1935 г. наста¢н³ча¢ у мястэчку Лап³чы Ас³пов³цкага раёна. Скончы¢ Ваенна-медыцынскую акадэм³ю (1941). Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны - на фронце, спачатку на Заходн³м, а потым на 3-м Беларуск³м. Пасля вайны служы¢ ваенным лекарам у ваенна-паветраных с³лах. Дэмаб³л³зава¢ся ¢ 1963 г. Жы¢ у Менску. Сябра СП СССР з 1951 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны II ступен³, двума ордэнам³ Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 13.09.1971 г.

Першыя апавяданн³ надрукава¢ у 1932 г. У 1938-1939 гг. часоп³с «Полымя» змясц³¢ некальк³ апавядання¢ ³ аповесць «Маладосць». Выйшл³ кн³г³ аповесцей ³ апавядання¢ «Ран³ца» (1949), «²х першых в³тае сонца» (1957), «Пяць сутак» (1959), «Над нам³ м³льён вышын³» (1965), раман «Дарог³ без слядо¢» (1969), «Неба на замку» (выбранае, 1974, 1984).

Аляксее¢ М³калай, нарадз³¢ся 17.12.1898 г. у горадзе Пецярбургу (Расея) у сям'³ дворн³ка.

Рана ас³раце¢, у дзесяць гадо¢ ста¢ вучнем, падручным, потым працава¢ электраманцёрам у тэхн³чных канторах Пецярбурга, на трыкатажнай фабрыцы «Керстэн» ³ Абуха¢ск³м заводзе. У жн³¢н³ 1915 г. прызваны ¢ арм³ю. На Заходн³м фронце бы¢ паранены. Прыма¢ удзел у Люта¢скай ³ Кастрычн³цкай рэвалюцыях ³ грамадзянскай вайне. У 1918-1958 гг. у Савецкай Арм³³. Генерал-маёр ³нжынерных войск (1942). Скончы¢ Акадэм³чныя курсы вышэйшага каманднага саставу пры Ваенна-³нжынернай акадэм³³ (1935). Удзельн³ча¢ у баях на Хасане. У час Вял³кай Айчыннай вайны - начальн³к аддзела кадра¢ Заходняга ³ 3-га Беларускага франто¢. Пасля звальнення ¢ запас з пасады начальн³ка Далёка¢сходняй сувора¢скай навучальн³ (1958) жы¢ у Менску. Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны двума ордэнам³ Лен³на, пяццю ордэнам³ Чырвонага Сцяга, ордэнам³ Кутузава II ступен³, Айчыннай вайны I ³ II ступеня¢, «Знак Пашаны», крыжам Грунвальда III класа ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1980).

Памёр 12.08.1985 г.

Выступа¢ у друку з 1939 г. П³са¢ на расейскай мове. А¢тар рамана¢ «Яков Железнов» (Масква, 1946), «испытание» (Курск, 1957), «По зову сердца» (1974), аповесцей «Вот так-то, Николай!» (зборн³к «Людй высокого долга», 1964), «Сухарь» (1971), дакументальнай кн³г³ «Навстречу Победе» (з Н.².Крыловым ³ I.Г.Драганом, Масква, 1970) ³ дакументальнай аповесц³ «Осколком оборванная жизнь» (Масква, 1978). Нап³са¢ п'есу «Сестра Варвара» (паста¢лена ¢ 1960).

Аляхнов³ч М³кола, нарадз³¢ся 21.04.1903 г. у горадзе Барысаве Менскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

У 1920 г. скончы¢ восем класа¢ Барыса¢скай мужчынскай г³мназ³³. Прыма¢ удзел у барацьбе з замежным³ ³нтэрвентам³ на тэрыторы³ Беларус³. Вучы¢ся на медыцынск³м факультэце (1921-1924), а ¢ 1930 г. скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, наста¢н³ча¢ (1925-1930). У 1925-1927 гг. - к³ра¢н³к Барыса¢скай ф³л³³ «Маладняка». у 1930-1932 гг. - асп³рант, у 1932-1934 гг. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. Адначасова працава¢ выкладчыкам Менскага вышэйшага пед³нстытута (1933-1936). У 1936 г. бы¢ рэпрэс³раваны. Адбыва¢ ссылку на Калыме (1938-1942). На пасяленн³ ¢ ²ркуцкай ³ Карагандз³нскай абласцях працава¢ лекарам. У 1957 г. рэаб³л³таваны. Жы¢ у Лен³нградзе.

Памёр 09.04.1959 г.

Друкавацца пача¢ у 1919 г., як крытык выступа¢ з 1926 г. А¢тар артыкула¢ ³ рэцэнз³й пра творчасць А.Александров³ча, М.Багданов³ча, М.Зарэцкага, Я.Коласа, Р.Мурашк³, П.Труса, Я.Скрыгана, А.Пушк³на, М.Горкага ³ ³нш.

Аляхнов³ч Франц³шак, нарадз³¢ся 09.03.1883 г. у горадзе В³льн³ ¢ сям'³ музыканта.

Вучы¢ся ¢ в³ленскай г³мназ³³, х³м³ка-тэхн³чнай школе, Драматычнай школе (Крака¢), школе Музычнага таварыства (Варшава). З 1904 г. ездз³¢ па Польшчы з вандро¢най тэатральнай трупай. У 1908 г. вярну¢ся ¢ В³льню, працава¢ рэпарцёрам у польск³х газетах. Выдава¢ гумарыстычны часоп³с «Пэркунас», у як³м змясц³¢ антыцарск³ артыкул. Бы¢ прыцягнуты да адказнасц³, але ¢цёк у Гал³цыю, дзе ³гра¢ у розных тэатрах. У 1913 г. (пасля амн³сты³ з нагоды святкавання 300-лецця дома Раманавых) вярну¢ся ¢ В³льню. Але за антырэл³г³йны выпад у тым жа артыкуле бы¢ прыгавораны да года турэмнага зняволення. Выйша¢шы на волю, працава¢ мулярам, пажарным, наста¢н³кам, наладжва¢ тэатральныя прадста¢ленн³. У 1918 г. прабра¢ся праз л³н³ю фронту ¢ Менск. У 1919-1920 гг. - дырэктар ³ гало¢ны рэжысёр менскага «Беларускага тэатра». З 1920 г. жы¢ у В³льн³. У 1921-1923 гг. рэдагава¢ газету «Беларуск³ звон». У 1926 г. нелегальна перайшо¢ у БССР ³ хутка бы¢ арыштаваны ³ сасланы на 10 год на Салавецк³я астравы. У 1933 г. бы¢ абменены ¢ладам³ на заходнебеларускага пал³твязня Б.Тарашкев³ча. Вярну¢ся ¢ В³льню, выступа¢ у польскай газеце «Слова» з артыкулам³ аб беларуск³м тэатры ³ драматург³³.

У час фашысцкай акупацы³ рэдагава¢ калабарацыян³сцк³ тыднёв³к «Беларуск³ голас» (1942-1944).

3.03.1944 г. заб³ты невядомым³ на кватэры ¢ В³льн³.

У друку пача¢ выступаць з 1917 г. (газета «Гоман»). Драматург, праза³к, паэт, публ³цыст. Супрацо¢н³ча¢ таксама ¢ газетах ³ часоп³сах «Беларускае жыццё», «Грамадзян³н», «Рунь». Асобным³ выданням³ выйшл³ п'есы «Кал³сь», «На вёсцы», «Страх³ жыцця» (усе - В³льня, 1919, апошняя паста¢лена ¢ 1918), «Цен³» (1920, паста¢лена ¢ 1919), «Заручыны Па¢л³нк³» (В³льня, 1921, паста¢лена ¢ 1918), «Няскончаная драма» (В³льня, 1922), «Птушка шчасця» (паста¢лена ¢ 1920), «Шчасл³вы муж» (В³льня, 1922), «Пан м³н³стар» (В³льня, 1924), «Дрыгва» (В³льня, 1925), казка ¢ 1 акце для дзяцей «У лясным гушчары» (Рыга, 1932, паста¢лена ¢ 1917). У зборн³ках, перыядычным друку апубл³каваны п'есы, драматычныя абразк³ «Манька», «Чорт ³ баба» (паста¢лена ¢ 1918), «Базыл³шк», «Перад святам», «На Антокал³» (усе ¢ 1918), «Дзядзька Якуб», «На вёсцы» (абедзве ¢ 1919), «Лес шум³ць» (1920), «Бутрым Ням³ра» (1918, паста¢лена ¢ 1918), «Круц³ н³ круц³, а трэба памярц³» (паста¢лена ¢ 1943). Нап³са¢ аповесц³ «П³сьмы да яе» (газета «Гоман», 1918), «Страшны суд» (часоп³с «Новы шлях», 1944). Даследаванне «Беларуск³ тэатр» (В³льня, 1924), кн³гу ¢спам³на¢ «У к³пцюрох ГПУ» (В³льня, 1937).

Андраюк Сераф³м, нарадз³¢ся 10.03.1933 г. у вёсцы Градзял³ Беластоцкага ваяводства (Польшча) у сялянскай сям'³.

У 1945 г. разам з бацькам³ пераеха¢ у вёску Бербашы Карэл³цкага раёна Гарадзенскай вобласц³. Скончы¢ аддзяленне беларускай мовы ³ л³таратуры Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1957). Працава¢ выкладчыкам у Крываноса¢скай сярэдняй школе Старадарожскага раёна Менскай вобласц³. У 1965 г. скончы¢ асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. У 1966-1981 гг. - навуковы супрацо¢н³к гэтага ³нстытута. З 1981 г. - гало¢ны рэдактар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1972 г.

Выступае ¢ друку як крытык ³ л³таратуразнавец з 1964 г. Выда¢ манаграф³³ «Жыццё. Л³таратура. Геро³» (1973), «Традыцы³ ³ сучаснасць» (1981), зборн³к³ крытычных артыкула¢ «Вывяраючы жыццём» (1976), «Жыць чалавекам» (1983), нарыс творчасц³ ².Пташн³кава «Чалавек на зямл³» (1988). Адз³н з а¢тара¢ «Истории белорусской советской литературы» (1977).

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя ².Мележа (1984, за кн³гу «Жыць чалавекам»).

Ан³сков³ч Уладз³м³р, нарадз³¢ся 25.10.1932 г. у вёсцы Гасц³лав³чы Лагойскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ рамесную навучальню ¢ Менску (1950). Працава¢ токарам ³ наладчыкам на Менск³м трактарным заводзе (1950-1958). Служы¢ на Балтыйск³м ваенна-марск³м флоце (1952-1956), пасля працава¢ вадз³целем тралейбуса ¢ Менску (1958-1969). Скончы¢ завочна факультэт журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1971). Працава¢ рэдактарам на Беларуск³м радыё (1969-1971). У 1971-1975 гг. - л³тсупрацо¢н³к аддзела мастацтва ³ крытык³ часоп³са «Неман», у 1975-1982 гг. - загадчык аддзела крытык³ ³ б³бл³яграф³³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у 1982-1984 гг. - супрацо¢н³к часоп³са «Родная прырода». З 1985 г. - рэдактар выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджаны медалём.

У 1965 г. апубл³кава¢ першы нарыс. Перакла¢ з балгарскай мовы на беларускую раманы ².Давыдкава «Белы конь за акном» (1981) ³ А.Гуляшк³ «Вандро¢н³к блукае па свеце» (1988), аповесц³ С.Страц³ева «Кароткае сонца» («Далягляды», 1979), Г.М³шава «Зроблена ¢ прав³нцы³» («Далягляды», 1981), П.Вежынава «Вышэй за ¢сё» ³ «Бар'ер» (1983), П.Незнакомава «Таямн³чы карабель» (зборн³к «Такая любо¢», 1987), паасобныя творы ³ншых а¢тара¢. Выйшл³ таксама ¢ перакладзе з балгарскай мовы творы для дзяцей «Жы¢-бы¢ хлопчык» А.Стаянава (1970), «Незвычайныя прыгоды Л³ска» Б.Апрылава (1977), «Цмок» Н.Хайтава (1978), «Неверагодныя прыгоды Жы¢к³» М.Лакатн³ка (1981), «Маленьк³ вадалаз» Д.Цончава (1982), «Мы, верабейк³» ².Радз³чкава (1983), «Пан Трымай Мой Парасон» ².М³лева (1986).

Аношк³н ²ван, нарадз³¢ся 21.01.1928 г. у вёсцы Антона¢ка Чавускага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Суражскую педагаг³чную навучальню Бранскай вобласц³ (1947). Працава¢ выхавацелем Дал³с³цкага дз³цячага дома на Браншчыне, адказным сакратаром рэдакцы³ суражскай раённай газеты «Маяк коммуны». У 1948 г. пераеха¢ на Берасцейшчыну, дзе працава¢ загадчыкам Мышчыцкай пачатковай школы Жаб³нка¢скага раёна, адказным сакратаром рэдакцы³ жаб³нка¢скай раённай газеты «Ленинский путь», карэспандэнтам абласной газеты «Заря». У 1956 г. скончы¢ Рэспубл³канскую партыйную школу пры ЦК КПБ, у 1964 г. - завочна г³старычны факультэт Маг³ле¢скага пед³нстытута. Рэдагава¢ чэрыка¢скую раённую газету «Сацыял³стычная перамога». З 1959 г. - л³тсупрацо¢н³к, з 1968 г. - загадчык аддзела абласной газеты «Маг³лё¢ская пра¢да», а з 1981 г. - сакратар Маг³ле¢скага абласнога аддзялення СП БССР. Сябра СП СССР з 1965 г.

Узнагароджаны медалём.

Л³таратурнай працай займаецца з 1951 г. Першую кн³жку апавядання¢ ³ гумарэсак «Л³шн³ м³нус» выда¢ у 1959 г. Затым выйшл³ зборн³к³ аповесцей ³ апавядання¢ «Старыя знаёмыя» (1963), «Брантаза¢р» (1973), «Компас паказвае на захад» (1976), «Земляк³» (1979), «Херув³м з чорным³ крылам³» (апавяданн³ ³ гумарэск³, 1984), «Курам не да смеху» (апавяданн³ ³ гумарэск³, 1985), «Чырвоная кал³на стаяла...» (1985). А¢тар кн³г для дзяцей «Нав³чок» (1966), «Алёнчын сакрэт» (1969), «Антона¢ ясень» (1981).

Арабей Л³дз³я, нарадз³лася 27.06.1925 г. у вёсцы Н³зок Уздзенскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

У час Вял³кай Айчыннай вайны жыла ¢ Шчучыне Гарадзенскай вобласц³ (1942-1944). Пасля вызвалення (1944) - супрацо¢н³к рэдакцы³ шчучынскай раённай газеты «Чырвоны сцяг». З 1945 г. жыве ¢ Менску. Працавала ¢ часоп³се «Вожык», у рэдакцы³ газеты «Чырвоная змена», наста¢н³чала. У 1951 г. скончыла ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, у 1954 г. - асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. Была старшым рэдактарам выдавецтва «Беларусь» (1955-1967), л³тсупрацо¢н³кам часоп³са «Полымя» (1967-1974). Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1958 г.

Л³таратурную працу пачала ¢ 1945 г. Выступае як праза³к, крытык, л³таратуразнавец. У 1956 г. выдала даследаванне «Цётка (Ала³за Пашкев³ч)», у 1959 г. - крытыка-б³яграф³чны нарыс «Хвядос Шынклер». А¢тар зборн³ка¢ аповесцей ³ апавядання¢ «Мера часу» (1962), «Экзамен» (1963), «Ларыса» (1964), «Ва¢чк³» (1972), «Сярод ночы» (1968), «На другой з³ме вайны» (1968), «Мне трэба ехаць» (1974), «Паласа дажджу» (1984), «Пошук³ кахання» (1987), дакументальных аповесцей пра Цётку «На струнах буры» (1967) ³ «Стану песняй» (1977), рамана¢ «²скры ¢ папял³шчы» (1970) ³ «Сузор'е Вял³кай Мядзведз³цы» (1980), кн³г³ сатыры ³ гумару «Кватэра ¹ З» (1961). Выдала зборн³к³ апавядання¢ для дзяцей «Кал³бры» (1960), «²сц³ ¢ разведку» (1989) ³ аповесць «С³н³ бор» (1972). Выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1985).

Пераклала раман эстонскага п³сьменн³ка А.Х³нта «Бераг вятро¢» (з А.Рамано¢скай, 1960).

Арабейка ²ван, нарадз³¢ся 26.03.1942 г. у вёсцы Хмелева Жаб³нка¢скага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1964 г. скончы¢ х³м³ка-тэхналаг³чны факультэт Беларускага пол³тэхн³чнага ³нстытута. Тры гады працава¢ на шклозаводзе «Нёман». З 1968 г. у Берасц³ - майстар змены на заводах зборнага жалезабетону (1968-1969), газавай апаратуры (1971-1973), выкладчык ³нжынерна-буда¢н³чага ³нстытута (1969-1970), гало¢ны ³нжынер спецкамб³ната камунальна-бытавога абслуго¢вання (1973-1975). З 1975 г. - старшы эксперт Берасцейскага аддзялення Гандлёва-прамысловай палаты БССР. Сябра СП СССР з 1979 г.

Першы верш надрукава¢ у 1963 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Услед за сонцам» (1972), «Асенн³ ранак» (1978).

Арло¢ Уладз³м³р, нарадз³¢ся 25.08.1953 г. у горадзе Полацку ¢ сям'³ служачых.

Скончы¢ г³старычны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1975). Выклада¢ г³сторыю ¢ школе ¢ Наваполацку (1975-1976). З 1976 г. працава¢ у рэдакцы³ гарадской наваполацкай газеты «Х³м³к» - карэспандэнтам, загадчыкам аддзела, намесн³кам рэдактара. З 1988 г. - рэдактар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». В³цэ-прэз³дэнт Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1986 г.

Узнагароджаны медалём Францыска Скарыны.

У друку выступае з 1976 г. Першыя творы змясц³¢ у самвыдата¢ск³х альманахах «Блак³тны л³хтар» ³ «М³лав³ца». А¢тар кн³г апавядання¢ ³ аповесцей «Добры дзень, мая Шыпшына» (1986), «Дзень, кал³ ¢пала страла» (1988), навукова-папулярнай кн³г³ «Асветн³ца з роду ¡сяслава» (1989).

Перакла¢ з расейскай мовы г³сторыка-этнаграф³чны нарыс М.Улашчыка «Была такая вёска» (1989).

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1986) за кн³гу «Добры дзень, мая Шыпшына».

Арол М. (сапр. Пяцельск³ Сцяпан), нарадз³¢ся каля 1890 г. у мястэчку Гарадок Беластоцкага павета Беластоцкага ваяводства (цяпер Польшча) у сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння царко¢на-наста¢н³цкай школы ¢ Яло¢цы (Беласточчына, 1909) вучы¢ дзяцей у Яло¢цы, Гарадку, пазней у Струзе (цяпер Масто¢ск³ раён, 1910-1912) ³ Парэччы на Гарадзеншчыне. У 1913-1914 гг. жы¢ на Ковеншчыне. На пачатку першай сусветнай вайны маб³л³заваны ¢ арм³ю. Прыма¢ удзел у баявых дзеяннях. У верасн³ 1917 г. знаходз³¢ся са сваёй часцю на ¡кра³не.

Узнагароджаны Георг³е¢ск³м крыжам.

Памёр у канцы 1917 г. ц³ ¢ пачатку 1918 г. ад тыфу.

З першым вершам выступ³¢ у друку ¢ 1909 г. (газета «Наша н³ва»). Паэтычныя ³ публ³цыстычныя творы п³сьменн³к публ³кава¢ у «Беларуск³м календары «Нашай н³вы», часоп³се «Лучынка» ³ ³ншых беларуск³х выданнях. Падрыхтава¢ кн³жку паэз³³ «Л³рн³к» ³ ¢ 1913 г. пасла¢ у В³ленскае выдавецкае таварыства, але выхаду яе перашкодз³ла першая сусветная вайна. Асобныя творы змешчаны ¢ кн³гах «Хрэстаматыя новай беларускай л³таратуры» (В³льня, 1927), «Беларуская дакастрычн³цкая паэз³я» (1967), у «Беларуск³м календары» (Беласток, 1979).

На беларускую мову пераклада¢ творы В.Бял³нскага.

Арочка М³кола, нарадз³¢ся 10.12.1930 г. у вёсцы Вецяв³чы Слон³мскага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1951 г. скончы¢ Азярн³цкую сярэднюю школу Слон³мскага раёна ³ паступ³¢ на ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Пасля заканчэння ¢н³верс³тэта (1956) працава¢ у часоп³се «Сельская гаспадарка Беларус³» (1956-1960) ³ ¢ газеце «Л³таратура ³ мастацтва» (1962). У 1966 г. скончы¢ асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. З 1966 г. - навуковы супрацо¢н³к гэтага ³нстытута. Доктар ф³лаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1958 г.

У друку з вершам³ пача¢ выступаць з 1949 г. (баранав³цкая абласная газета «Чырвоная звязда»). А¢тар кн³жак паэз³³ «Не ¢се луг³ пакошаны» (1958), «Ветраломная паласа» (1962), «Крылатае семя» (1967), «Кветк³ бяссмертн³ка» (1972), «Матчына жыта» (1978), «Колас на ржышчы» (1980), «Бяздоннае» (1985), «Падземныя замк³» (1986), драматычных паэм «Курганне. Крэва» (1982), «Судны дзень Скарыны» (1990), кн³жк³ верша¢ для дзяцей «У птушынай вёсцы» (1964) ³ аповесц³ «Хай расце маладая таполя» (1964).

Выда¢ крытыка-л³таратуразна¢чыя кн³г³ «Валянц³н Та¢лай» (1969), «Гало¢ная служба паэз³³» (1974), «Беларуская савецкая паэма» (1979), «Саюз часу ³ майстэрства» (1981), «Макс³м Танк: Жыццё ¢ паэз³³» (1984), «Поэзия и война» (1987). Адз³н з а¢тара¢ «Истории белорусской советской литературы» (1977).

Выступае як перакладчык з расейскай, латышскай, польскай, ангельскай мо¢.

Арсеннева Наталля, нарадз³лася 20.09.1903 г. у горадзе Баку (Азербайджан) у сям'³ служачага.

Пасля заканчэння 1-й В³ленскай беларускай г³мназ³³ (1921) паступ³ла на гуман³стычны факультэт В³ленскага ¢н³верс³тэта. У сувяз³ з пераводам мужа ¢ Хелмно (Польшча) у 1922 г. вымушана была пак³нуць вучобу. У 1939 г. апынулася ¢ БССР, працавала ¢ в³лейскай абласной «Сялянскай газеце». Як жонка польскага аф³цэра з двума сынам³ выслана на пачатку 1940 г. у Казахстан. Працавала там у калгасе. Паводле хадайн³цтва СП БССР, вярнулася ¢ тра¢н³ 1941 г. у Беларусь. У час Вял³кай Айчыннай вайны апынулася пад акупацыяй, працавала ¢ «Менскай (Беларускай) газэце». У 1944 г. к³равала аддзелам л³таратуры Беларускага культурнага згуртавання. У сувяз³ з наступленнем Савецкай Арм³³ (1944) выехала з мужам у Герман³ю, дзе знаходз³лася нейк³ час у лагеры для перамешчаных асоб. З 1950 г. жыла ¢ ЗША.

Першы верш у беларуск³м друку апубл³кавала ¢ 1920 г. (газета «Наша думка»). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Пад с³н³м небам» (В³льня, 1927), друг³ зборн³к «Жо¢тая восень» не паспе¢ выйсц³ з-за вайны, «Сягоньня» (Менск, 1944), «М³ж берагам³» (Нью-¨рк - Таронта, 1979).

Апубл³кавала п'есу «Сваты» (1955), шэраг абразко¢. Нап³сала л³брэта да опер М.Шчаглова «Лясное возера», «Усясла¢ Чарадзей» ³ да яго ж аперэты «З выраю», шэраг тэкста¢ для песень.

Пераклала на беларускую мову драму Г.Га¢птмана «Затонуты звон» (1948-1954, паста¢лена ¢ 1943 у Менску), «Евангельск³ хрысц³янск³ сьпе¢н³к» (Менск, 1943), л³брэта опер «Вяселле Ф³гаро», «Чарадзейная жалейка» В.А.Моцарта, «Вольны стралец» К.М.Вэбера, «Кармэн» Ж.Б³зэ, «Цыганск³ барон» ².Штра¢са, тэксты арый да «Я¢ген³я Анег³на» П.Чайко¢скага, пралог да «Рамэо ³ Джульеты» У.Шэксп³ра, раздзелы з «Дзядо¢», «Пана Тадэвуша» А.М³цкев³ча, асобныя вершы ².В.Гётэ ³ ³нш.

Артымов³ч Надзея, нарадз³лася 18.02.1946 г. у вёсцы А¢густова Бельска-Падляшскага павета Беластоцкага ваяводства (Польшча) у сям'³ служачага.

У 1964 г. скончыла Беларуск³ л³цэй у Бельску-Падляшск³м. У 1965-1967 гг. вывучала рус³стыку ¢ Наста¢н³цкай студы³ ¢ Беластоку, затым - беларускую ф³лалог³ю ¢ Варша¢ск³м ун³верс³тэце. Пасля заканчэння ¢н³верс³тэта (1972) працавала як расейска-польск³ перакладчык у ²нстытуце прамысловага дызайну (Варшава). У 1979 г. вярнулася ¢ Бельск-Падляшск³. Да 1983 г. працавала ¢ мясцовым Доме культуры. Сябра л³таратурнага аб'яднання «Белавежа». Кандыдат у сябры Саюза польск³х п³сьменн³ка¢ з 1986 г.

Дэбютавала як паэт у 1970 г. (газета «Н³ва», Беласток). Першы зборн³к верша¢ «У сне, у болю слова» (1979) выйша¢ у перакладзе на польскую мову ¢ Беластоку. Там жа выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «Роздумы» (1981), «Сезон у белых пейзажах» (1990).

Ас³пенка Алесь, нарадз³¢ся 07.09.1919 г. у вёсцы Пушкары В³цебскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся на г³старычным факультэце В³цебскага педагаг³чнага ³нстытута (1939-1940). Наста¢н³ча¢ у Рудаках пад В³цебскам (1940-1941). У 1942 г. - партызан, памочн³к кам³сара па камсамолу партызанскага атрада ¹ 7 брыгады Аляксея Данукалава на В³цебшчыне. У снежн³ 1942 г. адпра¢лены за л³н³ю фронту - лячы¢ся ¢ шп³тал³, вучы¢ся ¢ школе партызанскага руху, на партыйна-савецк³х курсах. У 1943 г. нак³раваны на камсамольскую работу ¢ Горацк³ раён Маг³ле¢скай вобласц³. З 1944 г. - карэспандэнт, л³тсупрацо¢н³к, загадчык аддзела, намесн³к рэдактара, з 1952 г. - рэдактар газеты «Чырвоная змена». У 1955 г. завочна скончы¢ Менск³ педагаг³чны ³нстытут. У 1953-1972 гг. - загадчык аддзела, адказны сакратар, намесн³к гало¢нага рэдактара, гало¢ны рэдактар часоп³са «Маладосць». У 1972-1976 гг. - гало¢ны рэдактар сцэнарнага аддзела к³настуды³ «Беларусьф³льм», у 1976-1980 гг. - гало¢ны рэдактар штотыднёв³ка «Л³таратура ³ мастацтва». Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны I ³ II ступен³, двума ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры БССР (1979).

Першае апавяданне надрукава¢ у 1945 г. Выйшл³ ¢ свет зборн³к³ апавядання¢ ³ аповесцей «Лёд растае» (1958), «Подых кветак ³ працы» (1960), «Дарога ¢ даль» (1962), «Крок³» (1971), «Парог³» (1973), «Абжытыкут» (1964), «Жыта» (1968), «Канец баб³нага лета» (1975), «Два дн³ ³ дзве ночы» (1977), «Пяцёра адважных» (1985), раманы «Вогненны аз³мут» (1966), «Непрыкаяны маладз³к» (1974, по¢нае выданне ¢ 1982), «Святыя грэшн³к³» (1988). У 1979 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2-х, у 1989-1990 гг. - у 3 тамах.

Зраб³¢ л³таратурны зап³с кн³г³ А.Дзен³сев³ча «Орлиное племя» (1970). А¢тар сцэнарыя¢ мастацк³х ф³льма¢ «Пяцёра адважных» (1971), «Канец баб³нага лета» (1982), «Трывог³ першых птушак» (1986). Саа¢тар сцэнарыя¢ мастацк³х ф³льма¢ «Ясь ³ Ян³на» (з С.Паляковым, 1974), «Трэцяга не дадзена» (з ².Балгарыным ³ М.Пяц³горскай, 1980), «Кожны трэц³» (з Н.Сафаравым, 1980).

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1974) за л³таратурны зап³с кн³г³ А.Дзен³сев³ча «Орлиное племя», Л³таратурнай прэм³³ ³мя ².Мележа (1981) за раман «Непрыкаяны маладз³к».

Астапенка Алесь, нарадз³¢ся 14.07.1920 г. у вёсцы Сырская Буда Кармянскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Да Вял³кай Айчыннай вайны скончы¢ тры курсы л³таратурнага факультэта Менскага педагаг³чнага ³нстытута. Адначасова працава¢ у рэдакцы³ газеты «Звязда». У час Вял³кай Айчыннай вайны - рэдактар ³ дыктар беларускай рэдакцы³ ¡сесаюзнага радыёкам³тэта (Масква), удзельн³ча¢ у баях на Заходн³м ³ Бранск³м франтах. Улетку 1943 г. пад Арлом бы¢ цяжка паранены. З восен³ 1943 г. зно¢ працава¢ на радыё ¢ Маскве. Вярну¢шыся ¢ Менск, загадва¢ аддзелам л³таратуры ³ мастацтва газеты «Чырвоная змена» (1946-1947), аддзелам п³янерскага жыцця часоп³са «Бярозка» (1947-1953). Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

Памёр 20.07.1970 г.

У 1940 г. выступ³¢ з рэцэнз³ям³ ³ артыкулам³. Першы верш апубл³кава¢ у 1942 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Выпрабаванне» (1947, дапо¢ненае выданне ¢ 1980), «Дзень маёй Радз³мы» (1952), «Выбранае» (1957), «Сэрца спявае» (1960). Паасобныя вершы пакладзены на музыку.

Пераклада¢ на беларускую мову творы расейск³х, укра³нск³х, летув³ск³х, латышск³х, нямецк³х паэта¢, а таксама груз³нск³я казк³.

Астапенка Зм³трок, нарадз³¢ся 10.11.1910 г. у вёсцы Калесн³к³ Мсц³сла¢скага павета Маг³ле¢скай губерн³ (Цяпер Х³слав³цкага раёна Смаленскай вобласц³) у сям'³ наста¢н³ка.

У 1929 г. скончы¢ Мсц³сла¢ск³ педагаг³чны тэхн³кум. Працава¢ у рэдакцыях рэспубл³канск³х газет ³ часоп³са¢. Пасля жы¢ у Маскве, працава¢ выкладчыкам расейскай мовы ³ л³таратуры ¢ 252-й школе. У 1936 г. арыштаваны ³ асуджаны на 8 год пазба¢лення вол³. На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны - на фронце.

Заг³ну¢ 07.10.1944 г. у Карпатах.

Першыя вершы надрукава¢ у 1926 г. Выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «На ¢сход сонца» (1931), «Кра³не» (1931), «Абураныя» (1932), «Выбранае» (1957, уключана паэма «Эдэм»), «Вершы ³ паэмы» (1968), кн³жка-малюнак для дзяцей «Трактар» (1933), зборн³к «Як шум дажджу» з друку не выйша¢, захавал³ся тольк³ гранк³.

П³са¢ апавяданн³. А¢тар навукова-фантастычнага рамана «Вызваленне с³л» (часоп³с «Маладняк», 1932).

Перакла¢ раманы М.Горкага «Мац³» (1932), Л.Первамайскага «Вакол³цы» (1931, разам з М.Багуном), аповесц³ П.Голубева «Зав³руха» (1930), М.Дончанк³ «Ударны атрад» (1932), творы ³ншых расейск³х ³ ¢кра³нск³х п³сьменн³ка¢.

Асташонак Алесь, нарадз³¢ся 01.06.1954 г. у Менску ¢ сям'³ рабочых.

Скончы¢ перакладчыцк³ факультэт Менскага дзяржа¢нага педагаг³чнага ³нстытута замежных мо¢ (1976). Працава¢ перакладчыкам на будо¢л³ металург³чнага камб³ната ¢ пасёлку Эль-Хаджар (Алжыр). У 1978-1979 гг. служы¢ у Савецкай Арм³³, у 1980-1981 гг. - ³нспектар дэканата па працы з замежным³ навучэнцам³ ³ выкладчык французскай мовы Беларускага пол³тэхн³чнага ³нстытута, у 1981-1982 гг. - выхавацель у тэхн³чнай навучальн³ буда¢н³ко¢ ¹ 31, у 1982-1984 гг. - рэдактар рэпертуарна-рэдакцыйнай калег³³ ¡пра¢лення тэатра¢ ³ музычных устано¢ М³н³стэрства культуры БССР, у 1984-1986 гг. - рэдактар у Беларускай Савецкай Энцыклапеды³ ³мя П.Бро¢к³. З 1988 г. - старшы рэдактар часоп³са «Крын³ца» («Родник»). Сябра СП СССР з 1986 г.

Друкавацца пача¢ у 1981 г. А¢тар кн³г³ прозы «Фарбы душы» (1989), п'ес «²скры ¢начы» (паста¢лена ¢ 1982, апубл³кавана ¢ 1986), «Камедыянт, ц³ ¡знёсласць сумнай надзе³» (паста¢лена ¢ 1984, апубл³кавана ¢ 1985), сцэнарыя¢ тэлев³з³йных мастацк³х ф³льма¢ «Камедыянт» (1987), «Сон» (кароткаметражны паводле ¢ласнага апавядання «Чарга», 1989; прыз Саюза к³нематаграф³ста¢ СССР на XIII Усесаюзным фестывал³ тэлев³з³йных ф³льма¢, 1989; першае месца ¢ конкурсе ¢ рамках Тыдня м³жнароднага к³но ¢ Тэруэл³, 1989, Г³шпан³я).

Перакладае з французскай, ангельскай, летув³скай мо¢. Перакла¢ раманы «Порт тумана¢» Ж.С³менона («Сучасны замежны дэтэкты¢», 1988), «Планета малпа¢» П.Буля («Сучасная замежная фантастыка», 1990), п'есы «Улюбёнец публ³к³» С.Палякова (паста¢лена ¢ 1985), «Жаночы стол у паля¢н³чай зале» В.Мярэжк³ (паста¢лена ¢ 1988), «Матылёчак, матылёчак...» А.Н³кала³ (паста¢лена ¢ 1988), аповесць Веркора «Ма¢чанне мора» («Далягляды», 1987), аповесц³ Ж.С³менона «Пад страхам смерц³» (часоп³с «Беларусь», 1988), «Дзя¢чына ³ бясхвостыя парсючк³» («Далягляды», 1989) ³ ³ншыя творы замежных п³сьменн³ка¢. Сумесна з В.Грыгалюнасам перакла¢ з летув³скай мовы асобныя апавяданн³ Б.Радзяв³чуса, М.Слуцк³са, С.Шальцян³са.

Астрэйка Анатоль (таксама Астрэйка Ак³м), нарадз³¢ся 24.07.1911 г. у вёсцы Пясочнае Капыльскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ двухгадовыя наста¢н³цк³я курсы пры Менск³м беларуск³м педагаг³чным тэхн³куме (1930), вучы¢ся на л³таратурным факультэце Менскага вышэйшага педагаг³чнага ³нстытута (1932-1934). З 1930 г. працава¢ у газетах Полацка, Воршы, Горак, Менска. У час Вял³кай Айчыннай вайны бы¢ адказным сакратаром сатырычнай газеты-плаката «Раздав³м фашысцкую гадз³ну». Двойчы (1942, 1943) нак³ро¢ва¢ся на акуп³раваную тэрыторыю Беларус³. У 1946-1948 гг. - старшыня Гарадзенскага аддзялення СП БССР, у 1948-1953 гг. - адказны сакратар часоп³са «Вожык». Сябра СП СССР з 1939 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 23.08.1978 г.

Вершы пача¢ друкаваць у 1929 г. Першы зборн³к верша¢ «Слава жыццю» выдадзены ¢ 1940 г. Рукап³с другога зборн³ка - «Квецень» згарэ¢ у час вайны ¢ Менску. У 1943 г. друкарня слуцкай падпольнай газеты «Народны мсц³вец» выпусц³ла зборн³к «Слуцк³ пояс». У пасляваенныя гады выйшл³ кн³г³ паэз³³ «Крамлё¢ск³я зоры» (1945), «Добры дзень» (1948), «Зямля мая» (1952), «Песня дружбы» (1956), «Бацька мой Нёман» (1961), «Сэрца насцеж» (1965), «Цв³ц³це, верасы» (1975), «Зямная Случчына» (1977), «Ураджай цяпла» (1978), «Памяць дарог» (1980), а таксама вершаваная казка «Елка» (1949) ³ паэма для дзяцей «Прыгоды дзеда М³хеда» (1956). Выдадзены Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1970, 1981).

Пераклада¢ творы п³сьменн³ка¢ народа¢ СССР на беларускую мову. А¢тар тэкста¢ мног³х беларуск³х песень.

Астрэйка Сяргей, нарадз³¢ся 09.07.1912 г. у вёсцы Каласа¢шчына Капыльскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Менск³ беларуск³ педагаг³чны тэхн³кум (1930). Бы¢ рэдактарам у Беларуск³м навукова-даследчым ³нстытуце прамысловасц³, а ¢ 1932-1933 гг. - навуковым супрацо¢н³кам ²нстытута мовы, л³таратуры ³ мастацтва АН БССР (працава¢ у сло¢н³кавай кам³с³³). У 1933 г. арыштаваны ³ асуджаны да пяц³ гадо¢ высылк³. Пакаранне адбыва¢ у г. ²рб³т Свярдло¢скай вобласц³. Працава¢ бухгалтарам матэрыяльнага аддзела ²рб³цкага падшыпн³кавага завода. У 1937 г., не адбы¢шы тэрм³ну, арыштаваны па¢торна. Прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. Рэаб³л³таваны ¢ 1957 г.

Расстраляны 14.09.1937 г.

Першыя паэтычныя творы апубл³кава¢ у 1928 г. на старонках газеты «Чырвоная змена». Вершы друкавал³ся ¢ часоп³сах «Полымя» (1930, 1931, 1965), «Чырвоная Беларусь» (1931, 1932), зборн³ку «Дзень паэз³³» (1965). Рукап³с першага зборн³ка «Смарагды кроз» не ¢бачы¢ свету з-за арышту, рукап³с паэмы «Бенгал³я» заг³ну¢ у час Вял³кай Айчыннай вайны.

А¢рамчык М³кола, нарадз³¢ся 14.01.1920 г. у вёсцы Плёсы Бабруйскага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1938 г. паступ³¢ на ф³лалаг³чны факультэт Менскага педагаг³чнага ³нстытута, адначасова працава¢ у рэдакцы³ газеты «П³янер Беларус³». У час Вял³кай Айчыннай вайны ¢дзельн³ча¢ у баях на Па¢ночна-Заходн³м ³ Волха¢ск³м франтах. Пры акружэнн³ ¢ чэрвен³ 1942 г. бы¢ узяты ¢ палон ³ вывезены фашыстам³ ¢ Рур на каменнавугальныя шахты. Пасля вайны працава¢ на адна¢ленн³ Данбаса. Скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1949). Працава¢ у рэдакцыях газет «Чырвоная змена», «Л³таратура ³ мастацтва», у часоп³се «Полымя», у 1953-1980 гг. - рэдактар аддзела паэз³³ часоп³са «Маладосць». Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны ордэнам³ «Знак Пашаны», Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1980).

Першыя вершы апубл³кава¢ у 1937 г. у бабруйскай газеце «Камун³ст». А¢тар кн³г паэз³³ «Пярэдн³ край» (1949), «Шляхам³ дружбы» (1952), «Ключы жура¢л³ныя» (1960), «Сустрэча былых канагона¢» (1963), «Ун³верс³тэцк³ гарадок» (1967), «Агледз³ны» (1969), «Як надалон³» (1970), «Дрэва дружбы» (1973), «Вадов³шча» (1976), рамана «У падзямелл³» (1986), «Анкета: Выбранае» (1990). Выда¢ зборн³к верша¢ для дзяцей «Дружба» (1950). Выйшл³ «Выбранае» (1976) ³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1980).

Перакла¢ на беларускую мову паасобныя творы Дж. Байрана, А.М³цкев³ча, Л.Укра³нк³, ².Франка, М.Джал³ля, Г.Эм³на, зборн³к³ верша¢ С.М³халкова «А што ¢ вас?» (1950), В.Бычко «Тры сястры» (1953), паэму М.Нагн³беды «Вас³лёк» (1961) ³ ³нш.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ ³мя Янк³ Купалы (1964) за зборн³к «Сустрэча былых канагона¢».

Бабарэка Адам, нарадз³¢ся 14.10.1899 г. у вёсцы Слабада-Кучынка Капыльскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ беззямельнага селян³на.

Скончы¢ Менскую духо¢ную сем³нарыю (1918). Наста¢н³ча¢ у школах Случчыны. У час белапольскай акупацы³ ¢дзельн³ча¢ у падпольнай барацьбе, бы¢ пасаджаны ¢ астрог (1920). Пасля вызвалення Случчыны працава¢ наста¢н³кам, бы¢ сябрам рэ¢кома Пука¢скай воласц³ ³ загадва¢ валасным аддзелам народнай асветы. Служы¢ у Чырвонай Арм³³ (1921-1922). У 1927 г. скончы¢ этнолага-л³нгв³стычнае аддзяленне педфака Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Адначасова з вучобай працава¢ у рэдакцы³ газеты «Савецкая Беларусь», наста¢н³ча¢. Адз³н з заснавальн³ка¢ л³таратурнага аб'яднання «Маладняк» (1923). Пасля ¢тварэння «Узвышша» (1926) - сакратар аб'яднання. У 1926-1929 гг. працава¢ у Камун³стычным ун³верс³тэце Беларус³ выкладчыкам беларускай мовы ³ л³таратуры, а з 1928 г. - ас³стэнт кафедры г³сторы³ беларускай л³таратуры БДУ. У 1930 г. рэпрэс³раваны. Год знаходз³¢ся ¢ менскай турме. З 1931 г. жы¢ у ссылцы ¢ гарадск³м пасёлку Слабадское (Вятчына), з канца 1934 г. - у Вятцы (цяпер г. К³ра¢), працава¢ бухгалтарам. У л³пен³ 1937 г. зно¢ бы¢ арыштаваны ³ засуджаны тройкай НКУС на 10 гадо¢ выпра¢ленча-працо¢нага лагера. За першую справу рэаб³л³таваны ¢ 1957 г. Вярхо¢ным судом БССР, за другую - у 1959 г. К³ра¢ск³м абласным судом.

Памёр 10.10.1938 г. у лагернай бальн³цы.

З 1920 г. пачал³ з'я¢ляцца на старонках рэспубл³канскага друку вершы, апавяданн³. У 1925 г. выда¢ кн³гу «Апавяданн³». Распрацо¢ва¢ пытанн³ л³таратуразна¢ства ³ эстэтык³, даследава¢ л³таратурны працэс (артыкулы змяшчал³ся ¢ часоп³сах «Маладняк», «Узвышша», «Чырвоны сейб³т», «Радавая рунь» ³ ³нш.). Шэраг прац прысвечаны творчасц³ Я.Коласа, М.Багданов³ча, У.Дубо¢к³, М.Чарота, З.Бядул³ ³ ³ншых беларуск³х п³сьменн³ка¢.

Багдана¢ Юры, нарадз³¢ся 08.08.1944 г. у горадзе Горк³м (цяпер Н³жн³ Но¢гарад, Расея) у сям'³ служачых.

У 1945 г. разам з бацькам³ пераеха¢ у Баранав³чы. Скончы¢ Менскую музычную навучальню (1964). Працава¢ выкладчыкам у Баранав³цкай музычнай школе. Пасля заканчэння Л³таратурнага ³нстытута ¢ Маскве (1974) працава¢ у Дзяржа¢ным кам³тэце БССР па к³нематаграф³³ ³нспектарам, намесн³кам начальн³ка Гало¢нага ¢пра¢лення к³наф³кацы³ ³ к³напракату. Адначасова на працягу пятнаццац³ год бы¢ рэдактарам к³набюлетэня «На экранах Беларус³». У 1988-1990 гг. працава¢ на к³настуды³ «Беларусьф³льм». З 1990 г. - вядучы рэдактар у М³н³стэрстве культуры БССР. Сябра СП СССР з 1989 г.

Узнагароджаны медалём.

У друку выступае з 1964 г. П³ша на расейскай мове. Выйшл³ кн³г³ верша¢ «Признак счастья» (1974), «Река времени» (1977), «Взлетное поле» (1981), «Берег вселенной» (1988), а таксама паэма «Красная соль» (альманах «Истоки», Масква, 1983).

Перакладае творы беларуск³х паэта¢ на расейскую мову.

Багданов³ч ²рына, нарадз³лася 30.04.1956 г. у горадзе Л³дзе Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

Скончыла г³сторыка-ф³лалаг³чны факультэт Гомельскага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1978), асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР (1983). З 1983 г. - навуковы супрацо¢н³к гэтага ³нстытута. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1989 г.

Друкуецца з 1973 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Чарав³к³ маленства» (1985), «Фрэск³» (1989). Выступае ³ як крытык, л³таратуразнавец. У 1989 г. выйшла манаграф³я «Янка Купала ³ рамантызм».

Багун М³хась (сапр. Блошк³н М³ха³л), нарадз³¢ся 08.11.1908 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ служачага.

У 1928 г. скончы¢ курсы пры Менск³м беларуск³м педагаг³чным тэхн³куме. Наста¢н³ча¢ у вёсцы Рожна Лепельскага раёна (1929-1930). З 1931 г. працава¢ у рэдакцы³ газеты «Чырвоная Полаччына», а ¢ 1932-1936 гг. - у Дзяржа¢ным выдавецтве БССР ³ ¢ рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва». У 1936 г. рэпрэс³раваны. Рэаб³л³таваны пасмяротна Вярхо¢ным судом БССР 29.12.1954 г.

Памёр 17.02.1938 г. (па сведчанн³ в³давочца¢ - у снежн³ 1937).

Першы верш апубл³кава¢ у 1925 г. у газеце «Беларуская вёска». Выйшл³ кн³г³ паэз³³ «Рэха бур» (1931), «Рэвалюцы³» (1932), «Выбранае» (1961). Асобным выданнем выйшла апавяданне для дзяцей «Жэнька» (1934).

Перакла¢ на беларускую мову раманы Л.Первамайскага «Вакол³цы» (1931, разам з З.Астапенкам), Ф.Панфёрава «Бруск³» (1932, разам з Т.Кляшторным), М.Астро¢скага «Як гартавалася сталь» (1936), асобныя творы А.Пушк³на, У.Маяко¢скага, Э.Багрыцкага, Я.Гашака, Р.Альберц³. На словы М.Багуна нап³сана шэраг песень.

Багушэв³ч Юры, нарадз³¢ся 05.05.1917 г. у горадзе Воршы ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

У 1941 г. скончы¢ факультэт мовы ³ л³таратуры Менскага педагаг³чнага ³нстытута. Адначасова працава¢ у газеце «Сталинская молодежь». У час Вял³кай Айчыннай вайны знаходз³¢ся ¢ дзеючай арм³³ на Кал³н³нск³м ³ Беларуск³м франтах, з 1943 г. - ваенны карэспандэнт. З 1945 г. - у вайсковай газеце на Далёк³м Усходзе (Карэя, К³тай). Пасля дэмаб³л³зацы³ (1949) працава¢ у рэдакцыях газет «П³янер Беларус³», «М³нская пра¢да», «Ф³зкультурн³к Беларус³», бы¢ карэспандэнтам газеты «Советский спорт», л³ткансультантам СП БССР, гало¢ным рэдактарам Менскай к³настуды³ навукова-папулярных ³ дакументальных ф³льма¢. Сябра СП СССР з 1954 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Чырвонай Зорк³ ³ медалям³, у тым л³ку медалём КНДР.

Памёр 18.05.1983 г.

Першыя творы апубл³кава¢ у 1938 г. П³са¢ пераважна на расейскай мове. Выйшл³ аповесц³ «Побратимы» (1955), «Дерево дружбы» (1959), «Повести и рассказы» (1970), «В городке над Неманом» (1973), «Дырэктар «зялёнай школы» (1975), «Юность пришла» (1977, 1987). Прыма¢ удзел у нап³санн³ г³сторы³ завода¢ станкабуда¢н³чага ³ Менскага а¢тамаб³льнага.

Нап³са¢ некальк³ сцэнарыя¢ кароткаметражных к³наф³льма¢, у саа¢тарстве з В.Зубам - п'есу «Сябры» (1960, паста¢лена ¢ 1958).

Перакла¢ на расейскую мову асобныя творы П.Пестрака, А.Рылько, П.Кавалёва, аповесць Р.Няхая «Сарочы лес», зборн³к «П³янеры-геро³» (з Б.Бур'янам).

Бадак Алесь, нарадз³¢ся 28.02.1966 г. у вёсцы Турк³ Ляхав³цкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочых.

У 1983 г. паступ³¢ на ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1984-1986). Зно¢ вучы¢ся ва ¢н³верс³тэце, як³ скончы¢ у 1990 г. Сябра СП СССР з 1990 г.

З першым³ вершам³ выступ³¢ у друку ¢ 1979 г. (газета «П³янер Беларус³»). А¢тар зборн³ка паэз³³ «Будзень» (1989).

Выступае ¢ перыядычным друку з л³таратурна-крытычным³ артыкулам³ ³ рэцэнз³ям³.

Бажко Алесь, нарадз³¢ся 22.10.1918 г. у вёсцы Да¢г³нава Карэл³цкага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся ¢ музычным ³нстытуце ³мя С.Манюшк³ ¢ Наваградку (1936-1938), у Варша¢скай кансерваторы³ (1938-1939). Працава¢ дырэктарам м³рскага РДК (1940). У гэтым жа годзе прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Пасля ранення пад Ельняй (1942) працава¢ на абаронным буда¢н³цтве. Удзельн³ча¢ у стварэнн³ першых адз³нак Войска Польскага на тэрыторы³ СССР у якасц³ генеральнага ³нструктара прапаганды Валагодскага акружнога ¢пра¢лення Саюза польск³х патрыёта¢. З чэрвеня 1945 г. - ³нструктар Баранав³цкага абкома камсамола, першы сакратар Дзятла¢скага райкома камсамола. Са снежня 1945 г. - на журнал³сцкай рабоце: л³тсупрацо¢н³к баранав³цкай абласной газеты «Чырвоная змена», на абласным радыё, у рэдакцыях рэспубл³канск³х газет «Савецк³ селян³н», «Чырвоная змена», у маладэчанскай абласной газеце «Стал³нск³ шлях». У 1955 г. завочна скончы¢ Л³таратурны ³нстытут у Маскве. З 1956 г. - карэспандэнт, загадчык аддзела п³сем газеты «Л³таратура ³ мастацтва». З 1959 г. - намесн³к рэдактара газеты «Голас Радз³мы», з 1962 г. - загадчык рэдакцы³ мастацкай л³таратуры выдавецтва «Беларусь», з 1970 г. - намесн³к гало¢нага рэдактара газеты «Л³таратура ³ мастацтва». У 1973-1977 гг. працава¢ дырэктарам Л³таратурнага музея Янк³ Купалы, у 1977-1978 гг. - гало¢ны рэдактар рэпертуарна-рэдакцыйнай калег³³ ³ намесн³к начальн³ка ¡пра¢лення па справах мастацтва¢ М³н³стэрства культуры БССР. Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1977).

У друку выступ³¢ упершыню з нарысам³ ³ нататкам³ ¢ 1945 г. Першыя вершы апубл³кава¢ у 1947 г. Выйшл³ аповесц³ «Перад вераснем» (1959), «Позняе ворыва» (1963), «Лясныя крушн³» (1981), «Жывыя прыв³ды» (1986), зборн³к нарыса¢ ³ памфлета¢ «Татальнае банкруцтва» (1973), кн³га аповесцей «Перад вераснем. Позняе ворыва» (1979).

Выда¢ паэмы: «Карв³га пак³дае хутар» (1961), «Татры» (1964), «Паэмы» (1968), зборн³к³ верша¢ «Блак³тныя вербы» (1973), «Суладдзе» (1975), «Каласы ³ скалы: Выбранае» (1978). У 1987 г. выйшл³ Выбраныя творы (паэмы ³ вершы). Выступае як перакладчык з польскай ³ славацкай мо¢.

Бандарына З³на³да, нарадз³лася 11.10.1909 г. у горадзе Горадня ¢ сям'³ наста¢н³ка.

Скончыла Менск³ беларуск³ педагаг³чны тэхн³кум (1927), л³таратурна-сцэнарны факультэт ²нстытута к³нематаграф³³ ¢ Маскве (1933), асп³рантуру пры Дзяржа¢най акадэм³³ мастацтвазна¢ства ¢ Лен³нградзе (1937). Наста¢н³чала ¢ беларускай школе для перасяленца¢ у с³б³рск³м пасёлку Медзякова (1927-1928), загадвала аддзелам л³таратуры ¢ газеце «Палеская пра¢да» (1928-1929, Гомель), сцэнарным аддзяленнем у В³цебск³м к³натэхн³куме (1933-1934), працавала ¢ тэатрах ³ на к³настудыях Масквы, Архангельска, Горкага. У час Вял³кай Айчыннай вайны служыла сан³нструктарам у дыв³з³³ Панф³лава. У пасляваенныя гады была супрацо¢н³цай часоп³са «Бярозка» ³ карэспандэнтам Беларускага радыё (1945-1946), дырэктарам Дома народнай творчасц³ ¢ Горадн³ (1946-1948), загадвала ф³л³ялам музея Янк³ Купалы ¢ Вязынцы (1948-1950), працавала ¢ газетах «Зорька», «Л³таратура ³ мастацтва» (1950-1956). Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджана медалям³.

Памерла 16.04.1959 г.

Л³таратурную дзейнасць пачала ¢ 1926 г. Выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «Вершы» (разам з Н.В³шне¢скай ³ Я.Пфля¢мба¢м, 1926), «Веснацвет» (1931).

Выступала ³ ¢ жанры прозы. На расейскай мове нап³сала аповесц³ «Дипломная работа» (альманах «Советская Отчизна», 1953) ³ «Галина Ильина» (1959), на беларускай - аповесць «Шум³ць тайга» (часоп³с «Маладняк», 1928), аповесць пра дз³цячыя ³ юнацк³я гады Янк³ Купалы «Ой, рана на ²вана...» (1956, апошняе выданне ¢ 1979), зборн³к апавядання¢ для дзяцей «Лясныя госц³» (1960).

Пераклала з расейскай мовы «Апавяданн³ пра Пак³стан» (1954) М.Ц³ханава.

Барав³кова Ра³са, нарадз³лася 11.05.1947 г. у вёсцы Пешк³ Бяроза¢скага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

Пасля заканчэння Бяроза¢скай сярэдняй школы (1965) пачала працаваць у быха¢скай раённай газеце «Маяк Прыдняпро¢я» л³тсупрацо¢н³кам. Скончыла аддзяленне мастацкага перакладу Л³таратурнага ³нстытута ¢ Маскве (1971). Працавала рэдактарам к³настуды³ «Беларусьф³льм» (1971-1972). У 1972-1977 гг. - карэспандэнт газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у 1983-1988 гг. - л³ткансультант рэдакцы³ газеты «Чырвоная змена». Сябра СП СССР з 1977 г.

У друку выступае з 1960 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Рамонкавы бераг» (1974), «Слухаю сэрца» (1978), «Такое кароткае лета» (1981), «Адгукнуся голасам жалейк³» (1984), «Каханне» (1987), «Пад небам першага спаткання» (1990).

Нап³сала аповесць «Кватарантка» (1980). Выйшла кн³жка казак ³ апавядання¢ для дзяцей «Галенчыны «Я», альбо Планета Ц³ка¢ных Хлопчыка¢» (1990). Перакладае з расейскай, укра³нскай ³ польскай мо¢.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя А.Куляшова (1988) за кн³гу л³рык³ «Каханне».

Барадул³н Рыгор, нарадз³¢ся 24.02.1935 г. на хутары Верасо¢ка ¡шацкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

У 1954 г. скончы¢ Ушацкую сярэднюю школу, у 1959 г. ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у рэдакцыях газеты «Советская Белоруссия», часоп³са¢ «Бярозка», «Беларусь», «Полымя», з 1969 г. у выдаведтве «Беларусь», з 1972 г. рэдактарам, затым загадчыкам рэдакцы³ ¢ «Мастацкай л³таратуры». У 1984 г. у складзе дэлегацы³ Беларускай ССР прыма¢ удзел у рабоце XXXIX сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН. З 1989 г. - прэз³дэнт Беларускага ПЭН-цэнтра. Сябра СП СССР з 1958 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Дружбы народа¢, «Знак Пашаны», медалём Францыска Скарыны ³ ³ншым³ медалям³.

Першыя вершы апубл³каваны ¢ 1953 г. (газета «Чырвоная змена»). Выда¢ зборн³к³ паэз³³ «Маладз³к над стэпам» (1959), «Рунець, красаваць, нал³вацца» (1961), «Нагбом» (1963), «Неруш» (1966), «Адам ³ Ева» (1968), «Л³н³я перамены дат» (1969), «Вяртанне ¢ першы снег» (1972), «Рум» (1974), «Свята пчалы: Выбранае» (1975), «Абсяг» (1978), «Вечалле» (1980), «Ампл³туда смеласц³» (1983), «Ма¢чанне перуна» (1986), «Самота паломн³цтва» (1990), паэму «Балада Брэсцкай крэпасц³» (1975). Творы гумару ³ сатыры - у кн³жках «Дойны конь» (1965), «Станцыя кальцавання» (1971), «Журав³нка» (1973), «Прынамс³» (1977), «Бервен³зацыя» (1988), «Мудрэц са ступаю» (1988). Разам з мастаком М.Л³со¢ск³м выда¢ альбом сябро¢ск³х шаржа¢ ³ эп³грам «Ня¢рокам кажучы» (1971), а разам з К.Куксом - «Абразы` без абра`зы» (1985). Выйшл³ кн³жк³ паэз³³ для дзяцей «Мех шэрых, мех белых» (1963), «Красав³к» (1965), «Экзамен» (1969), «Ай! Не буду! Не хачу!» (1971), «Суровая вымова» (1976), «Што было б тады, кал³ б?» (1977), «Ц³ пазяхае бегемот?» (1981), «Азбука не заба¢ка» (1985), «²ндыкала-кудыкала» (1986), «Кобра ¢ торбе» (1990). У 1984 г. выйшл³ выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Нап³са¢ кн³гу л³таратурна-крытычных артыкула¢ ³ эсэ «Парастак радка, гал³нка верша» (1987).

На беларускую мову перакла¢ кн³г³ - Я.Райн³с «Ветрык, вей!» (1965), Ф.Г.Лорка «Блак³тны звон Гранады» (1975), С.Ясен³н «Выбранае» (з А.Куляшовым, 1976), С.Паптоне¢ «Беларусь - белая балада» (з В.Н³к³фаров³чам, 1979, 1985), А.Вазнясенск³ «Небам адз³ным» (1980), ².Драч «Мелодыя кал³ны» (1981), Г.М³страль «Ветрал³ст» (1984), К.Шэрман «Дождж у Карал³шчав³чах» (1984), «Слова пра паход ²гаравы» (1986), «Беларусь - маё слова ³ песня (паэты свету пра Беларусь)» (1987), А.Хаям «Руба³» (1989), М.Шагал «Паэз³я» (з Л.Бярынск³м, 1989), Б.Пастарнак «Гарэла свечка...» (1990). Паасобныя творы Шэксп³ра, Байрана, К³тса, К³пл³нга, Рэмбо, Бёрнса ³ ³ншых паэта¢ свету ¢вайшл³ ¢ кн³гу перакладчыка «Кахаць - гэта значыць...» (1986). Перакла¢ п'есы Лес³ ¡кра³нк³ «Каменны гаспадар» ³ Мальера «Тарцюф».

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1976) за паэму «Балада Брэсцкай крэпасц³», Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Янк³ Купалы (1976) за зборн³к верша¢ «Рум» ³ кн³гу пераклада¢ выбранай л³рык³ Ф.Г.Лорк³ «Блак³тны звон Гранады».

Баранавых Сымон (таксама Барана¢ Сымон), нарадз³¢ся 01.09.1900 г. у вёсцы Рудкова ¡здзенскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Юнаком парабкава¢ у багатых гаспадаро¢. У 1920-1923 гг. служы¢ у Чырвонай Арм³³. Пасля дэмаб³л³зацы³ працава¢ у роднай вёсцы ¢ сельсавеце, загадва¢ хатай-чытальняй. У 1925-1928 гг. вучы¢ся ¢ Менску на рабфаку. У 1931 г. скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педфака Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у Беларуск³м радыёцэнтры, затым адказным сакратаром часоп³са «Беларусь калгасная», у б³бл³ятэцы Дома п³сьменн³ка. У 1936 г. арыштаваны. Асуджаны на 10 год зняволення. Рэаб³л³таваны ¢ 1954 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 10.11.1942 г.

Выступ³¢ у друку спачатку як селькор з карэспандэнцыям³. У 1927 г. апубл³кава¢ першае апавяданне (газета «Чырвоная змена»). Выдадзены зборн³к апавядання¢ «Злосць» (1930), аповесц³ «Чужая зямля» (1930), «Межы» (1930), «Новая дарога» (1936), аповесць для дзяцей «Пастка» (1935), раман «Кал³ ¢зыходз³ла сонца» (1957), «Дзве аповесц³» (1967), «Новая дарога» (апавяданн³, аповесц³, раман, 1989).

Барашка ²лары, нарадз³¢ся 25.07.1905 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ рабочага.

З 1924 г. - адказны сакратар рэдакцы³ часоп³са «Полымя». З 1925 г. - рэдактар часоп³са «Малады араты», з 1927 г. - намесн³к адказнага рэдактара газеты «Чырвоная змена», з 1929 г. - намесн³к рэдактара часоп³са «Маладняк». Адначасова вучы¢ся ¢ Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце (скончы¢ у 1930). У 1932-1936 гг. працава¢ рэдактарам на студы³ Белдзяржк³но ¢ Лен³нградзе. У 1938 г. скончы¢ К³наакадэм³ю ³ бы¢ прызначаны начальн³кам Упра¢лення навучальных устано¢ Кам³тэта па справах к³нематаграф³³ пры СНК СССР. У 1941-1944 гг. - пал³тработн³к у Пал³тупра¢ленн³ Ц³хаак³янскага, затым Чарнаморскага ваенна-марскога флоту. Пасля вайны працава¢ у М³н³стэрстве культуры СССР, М³н³стэрстве культуры РСФСР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны медалям³.

Памёр 03.06.1968 г.

У Друку выступ³¢ у 1923 г. з апавяданням³ ³ нарысам³. Выйшл³ зборн³к³ апавядання¢ «У прасторы» (1926), «Камунары» (1931), «На розныя тэмы» (1931), аповесць «Рыгор Галота» (1929), казка «Залатыя арэх³» (1930), вершаваны нарыс «Ас³нстан» (1931), апавяданне для дзяцей «Газета Ганначк³ Хаваначк³» (1932) ³ зборн³к апавядання¢ «Бл³зк³я дал³» (1959).

Выда¢ таксама брашуры пал³тычнага ³ л³таратуразна¢чага зместу: «Шляхам змагання ³ перамог» (1928), «11 л³пеня - дзень вызвалення ад белапаляка¢» (1930), «Буржуазныя плын³ ¢ сучаснай л³таратуры» (1930).

А¢тар п'есы «Раманы Зора» (1932) ³ ³нш. Разам з Р.Кобецам нап³са¢ сцэнарый мастацкага к³наф³льма «Дняпро ¢ агн³» (паста¢лены ¢ 1937), а¢тар сцэнарыя¢ шэрагу дакументальных ф³льма¢, у тым л³ку пра Я.Коласа ³ Ф.Скарыну.

Перакла¢ на расейскую мову паасобныя творы К.Крап³вы, К.Чорнага, П.Галавача ³ на беларускую - «Паэмы» У.Сасюры (1930).

Баро¢ск³ Анатоль, нарадз³¢ся 12.05.1942 г. у вёсцы Крушн³к³ Мазырскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка.

Пасля заканчэння Асавецкай сярэдняй школы Мазырскага раёна (1960) працава¢ у калгасе, потым на заводзе жалезабетонных выраба¢ у Мазыры, наста¢н³кам пачатковых класа¢ у вёсцы Турб³нка Мазырскага раёна. У 1961-1962 гг. - студэнт Мазырскага педагаг³чнага ³нстытута (скончы¢ завочна ¢ 1967). У 1962-1964, 1968-1970 гг. служы¢ у Савецкай Арм³³. Працава¢ у мазырскай раённай газеце «Камун³ст Палесся» адказным сакратаром гарадскога таварыства «Веды», ³нструктарам гаркома парты³, намесн³кам дырэктара навучальн³ геалог³³ (Мазыр). З 1975 г. - уласны карэспандэнт газеты «Чырвоная змена» па Гомельскай ³ Берасцейскай абласцях. Сябра СП СССР з 1990 г.

Друкуецца з 1963 г. А¢тар кн³г³ аповесцей ³ апавядання¢ «Кал³на пад акном» (1987), аповесц³ «Тросн³ца» (калекты¢ны зборн³к «Знаёмства», 1982). Асобным³ выданням³ выйшл³ нарысы «Надзейная змена» (1976), «М³калай Пушкар» (1985), «Цветут над Припятью сады» (з Ю.Герас³менкам, 1987).

Барск³ Алесь (сапр. Баршчэ¢ск³ Аляксандар), нарадз³¢ся 02.11.1930 г. у вёсцы Бандары Беластоцкага ваяводства (Польшча) у сялянскай сям'³.

Скончы¢ аддзяленне расейскай ф³лалог³³ ф³лалаг³чнага факультэта Лодз³нскага ¢н³верс³тэта (1955). З 1956 г. працуе на кафедры беларускай ф³лалог³³ Варша¢скага ¢н³верс³тэта, з 1975 г. - загадчык гэтай кафедры. У 1959-1980 гг. - старшыня пра¢лення Беларускага л³таратурнага аб'яднання «Белавежа». З 1984 г. - старшыня Гало¢нага пра¢лення Беларускага грамадска-культурнага таварыства ¢ Польшчы. Доктар ф³лалаг³чных навук. Сябра Саюза польск³х п³сьменн³ка¢ з 1962 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Залаты крыж Адраджэння Польшчы, Кавалерск³ крыж Адраджэння Польшчы ³ медалям³.

Выступ³¢ упершыню ¢ друку ¢ 1956 г. (газета «Н³ва», Беласток). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Белавежск³я матывы» (Беласток, 1962), «Жн³вень сло¢» (Беласток, 1967), «Мой бераг» (Менск, 1975), «Бл³зкасць далёкага» (Беласток, 1983), «Л³рычны пульс» (Менск, 1987).

Апубл³кава¢ цыкл навукова-папулярных артыкула¢ «Беларуская л³таратура ³ беларуск³ фальклор» (газета «Н³ва», 1965-1988). А¢тар ун³верс³тэцк³х падручн³ка¢ «Г³сторыя беларускай л³таратуры - фальклор» (Варшава, 1976), «Г³сторыя беларускай л³таратуры - п³сьменнасць К³е¢скай Рус³ ³ Вял³кага Л³то¢скага Княства» (1981), падручн³ка для 7 класа «Дружба ³ праца» (з В.Шведам, Варшава, 1967), «Насустрач жыццю» (з В, Шведам, Варшава, 1974), навуковых кн³г «Беларуская абраднасць ³ фальклор усходняй Беласточчыны» (Беласток, 1990), «²гнат Дварчан³н - пал³тык ³ вучоны» (з А.Бергман, Е.Тамашэ¢ск³м, Варшава, 1990).

Перакла¢ на польскую мову зборн³к³ казак М.Федаро¢скага «Д'яблава скрыпка» (1973), казак Меншчыны, Гарадзеншчыны ³ Маг³ле¢шчыны «Невычэрпны збан» (1976), расейск³х казак «Ас³лк³-чарадзе³» (Варшава, 1984), укра³нск³х казак «Зачараваныя колеры стэпу» (Варшава, 1986), зборн³к³ паэз³³ В.Лукшы «Лета круглы год» (1983), «Дрэва дружбы» (1990), В.В³тк³ «Тос³-тос³ ладк³» (1985), А.Пыс³на «У сонейку» (1985). Перакла¢ паэму Янк³ Купалы «Яна ³ я», шматл³к³я яго вершы ¢вайшл³ ¢ складзеныя ³м «Выбраныя творы» Я.Купалы (Варшава, 1984). Складальн³к ³ адз³н з перакладчыка¢ зборн³ка «Янка Купала ³ Якуб Колас: Да 100-годдзя з дня нараджэння» (Варшава, 1982).

Барсток Марына (таксама Барсток Марыя), нарадз³лася 15.04.1916 г. у вёсцы Наркав³чы Верхнядзв³нскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1935 г. скончыла Полацк³ педагаг³чны тэхн³кум. Два гады наста¢н³чала ¢ мястэчку Ветрына на В³цебшчыне. Вучылася завочна ¢ Маг³ле¢ск³м педагаг³чным ³нстытуце, з 1937 г. - студэнтка Менскага педагаг³чнага ³нстытута. Пасля вызвалення Заходняй Беларус³ была нак³равана працаваць загадчыкам аддзела культуры берасцейскай абласной газеты «Заря». На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны выехала ¢ Горка¢скую вобласць. У 1945 г. скончыла ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, потым асп³рантуру пры ²нстытуце мовы, л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. У 1959-1979 гг. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1951 г.

У друку пачала выступаць з 1934 г. Нап³сала кн³г³ «Вобраз стано¢чага героя ¢ творчасц³ Якуба Коласа» (1951), «Пятро Глебка» (1952), «Вывучэнне творчасц³ Кузьмы Чорнага ¢ школе» (1959; другое, дапо¢ненае выданне ¢ 1973), «Макс³м Багданов³ч» (1961; другое, дапо¢ненае выданне ¢ 1974), «Адз³нства ³ разнастайнасць сучаснай беларускай паэз³³» (1973), «Рупл³вы по¢дзень: Нарыс творчасц³ Генадзя Бура¢к³на» (1984). Выдала брашуры «Пятрусь Бро¢ка» (1955), «В³днейшы беларуск³ дз³цячы п³сьменн³к Янка Ма¢р» (1958), «Макс³м Танк» (1962), «Вял³к³ Кастрычн³к ³ беларуская л³таратура» (1977) ³ ³нш. Адна з а¢тара¢ «Г³сторы³ беларускай савецкай л³таратуры» (1966), «Истории многонациональной советской литературы» (Масква, 1970), «Истории белорусской советской литературы» (1977), дапаможн³ка для студэнта¢ ВНУ «Беларуская дз³цячая л³таратура» (1966). Выступае ¢ перыядычным друку з вершам³.

Баршчэ¢ск³ Лявон, нарадз³¢ся 04.03.1958 г. у горадзе Полацку ¢ сям'³ служачага.

Пасля заканчэння сярэдняй школы ¹ 10 Полацка (1975) паступ³¢ у Менск³ педагаг³чны ³нстытут замежных мо¢ на спецыяльнасць нямецкая ³ ангельская мовы (скончы¢ у 1980). Працава¢ выкладчыкам нямецкай ³ ангельскай мо¢ у роднай школе. З 1981 г. - выкладчык кафедры замежных мо¢ Наваполацкага пол³тэхн³чнага ³нстытута. У 1987 г. скончы¢ асп³рантуру пры Менск³м пед³нстытуце замежных мо¢. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Народны дэпутат БССР з 1990 г. Сябра СП СССР з 1989 г.

У друку выступае з 1973 г. Працуе ¢ гал³не мастацкага перакладу з нямецкай, польскай, чэшскай, н³дэрландскай на беларускую мову. Перакла¢ кн³гу Б.Брэхта «На шалях пра¢ды» (1988), п'есу С.Мрожака «Танга» (паста¢лена ¢ 1989), паасобныя творы Я.Врхл³цкага, Ф.Кафк³, Г.Ахтэрберга, В.Тэ¢са, А.Шм³т-Заса, А.Кухгофа ³ ³нш.

Выступае з артыкулам³ па праблемах мастацкага перакладу.

Барысенка Вас³ль, нарадз³¢ся 25.04.1904 г. у горадзе Барысаве Менскай вобласц³ ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

Працо¢ны шлях пача¢ чорнарабочым на чыгунцы. У 1924 г. скончы¢ Барыса¢ск³ педагаг³чны тэхн³кум. Два гады працава¢ наста¢н³кам у пачатковай школе. У 1929 г. скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Вучы¢ся ¢ асп³рантуры пры АН БССР (1929-1932). У 1931-1941 гг. ³ пасля вайны да 1966 г. выкладчык Менскага педагаг³чнага ³нстытута. Адначасова з 1934 г. - навуковы супрацо¢н³к, а з 1937 г. - дырэктар ²нстытута мовы ³ л³таратуры АН БССР. У час Вял³кай Айчыннай вайны ¢ дзеючай арм³³ ¢ якасц³ карэспандэнта армейскай газеты. У 1946-1973 гг. - дырэктар ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. З 1974 г. - старшы навуковы супрацо¢н³к-кансультант гэтага ж ³нстытута. Акадэм³к АН БССР, доктар ф³лалаг³чных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1937 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны II ступен³, двума ордэнам³ Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч навук³ Беларускай ССР (1974).

Памёр 26.07.1984 г.

Выступа¢ у друку з крытычным³ ³ л³таратуразна¢чым³ артыкулам³ з 1932 г. Нап³са¢ л³таратуразна¢чыя працы «Франц³шак Багушэв³ч ³ праблема рэал³зму ¢ беларускай л³таратуры XIX стагоддзя» (1957), «Роля рускай клас³чнай л³таратуры ¢ разв³цц³ рэал³зму беларускай л³таратуры пачатку XX ст.» (1963, разам з В.²вашыным), артыкулы пра творчасць Я.Купалы, Я.Коласа, З.Бядул³, В.Дун³на-Марц³нкев³ча, Т.Ша¢чэнк³ ³ ³нш. Саа¢тар (з В.²вашыным) падручн³ка для 8 класа «Беларуская л³таратура» (1959-1978, 19 выдання¢), хрэстаматы³ для 10 класа «Родная л³таратура» (14-е выданне, 1961), адз³н з а¢тара¢ «Г³сторы³ беларускай дакастрычн³цкай л³таратуры» (1969), «Истории белорусской дооктябрьской литературы» (1977). Складальн³к зборн³ка¢ «Беларуская дакастрычн³цкая проза» (1965), «Беларуская дакастрычн³цкая паэз³я» (1967).

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1980) за ¢дзел у двухтомным даследаванн³ «История белорусской дооктябрьской литературы» ³ «История белорусской советской литературы».

Барычэ¢ск³ Я¢ген, нарадз³¢ся 17.12.1883 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ служачага.

Скончы¢шы Менскую г³мназ³ю, у 1903 г. паступ³¢ у Берл³нск³ ¢н³верс³тэт, праз год перавё¢ся на г³сторыка-ф³лалаг³чны факультэт Маско¢скага ¢н³верс³тэта. Пасля заканчэння вучобы (1910) пак³нуты пры ¢н³верс³тэце, выклада¢ расейскую л³таратуру ¢ сярэдн³х навучальных установах Масквы, займа¢ся навукова-л³таратурнай дзейнасцю: у маско¢ск³х часоп³сах ³ газетах друкава¢ артыкулы ³ даследаванн³. З восен³ 1918 г. прызначаны вучоным сакратаром Музейнага аддзела Наркамасветы. У пачатку 1922 г. бы¢ запрошаны на працу ¢ Беларуск³ дзяржа¢ны ¢н³верс³тэт. Працава¢ у Менскай цэнтральнай партыйнай школе (1924-1927), у ²нбелкульце, потым у ²нстытуце л³таратуры ³ мастацтва АН БССР (1927-1933). Бы¢ рэпрэс³раваны. Пасмяротна рэаб³л³таваны. Прафесар.

Памёр 12.09.1934 г.

П³са¢ на беларускай ³ расейскай мовах. У 1922 г. у Маскве выйшла складзеная Я.Барычэ¢ск³м кн³жка «Мир искусств в образах». У 1927 г. у Менску выдадзены працы «Тэорыя санету» ³ «Паэтыка л³таратурных жанра¢». Артыкулы ³ даследаванн³ па пытаннях паэтык³ ³ эстэтык³, прысвечаныя творчасц³ Я.Купалы, Я.Коласа, М.Багданов³ча, расейск³х, нямецк³х, французск³х п³сьменн³ка¢, друкавал³ся ¢ «Працах Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта», у часоп³сах «Маладняк», «Узвышша», «Полымя». А¢тар дапаможн³ка для студэнта¢-завочн³ка¢ «Паэтыка. Курс для завочнага педфаку» (1929-1930). Прыма¢ удзел у падрыхто¢цы Збору твора¢ М.Багданов³ча ¢ 2 тамах (1927-1928).

Барэйша М³хась, нарадз³¢ся 04.01.1950 г. у вёсцы Новы Лад Верхнядзв³нскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Наваполацк³ нафтавы тэхн³кум (1969). Працава¢ машын³стам, апаратчыкам на Полацк³м х³м³чным камб³наце (цяпер вытворчае аб'яднанне «Пал³м³р»). У 1971-1973 гг. служы¢ на Балтыйск³м флоце. Пасля дэмаб³л³зацы³ вярну¢ся на камб³нат. Скончы¢ завочнае аддзяленне факультэта журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1981). З 1980 г. - карэспандэнт полацкай аб'яднанай газеты «Сцяг камун³зму», з 1983 г. - намесн³к рэдактара. Сябра СП СССР з 1989 г.

Памёр 13.08.1990 г.

У друку пача¢ выступаць з 1973 г. Першая кн³га прозы ¢вайшла ¢ калекты¢ны зборн³к «Сустрэча» (1985). Другая кн³га прозы «Крын³ца, чыстая вадз³ца» выйшла ¢ 1988 г.

Басуматрава Святлана, нарадз³лася 22.11.1946 г. у горадзе Мазыры Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

Дзяц³нства прайшло на Маг³ле¢шчыне. У 1958 г. сям'я выехала на цал³нныя земл³ ¢ пасёлак Паспел³на Алтайскага краю, у 1962 г. пераехала ¢ Баранав³цк³ раён. Пасля заканчэння школы (1964) працавала старшай п³янерважатай Вольна¢скай васьм³гадовай школы пад Баранав³чам³. У 1966-1969 гг. вучылася ¢ Л³таратурным ³нстытуце ¢ Маскве (скончыла завочна ¢ 1986). Працавала ¢л³ко¢цам у са¢гасе «Сав³цк³» Баранав³цкага раёна, выкладала беларускую ³ нямецкую мовы ¢ Крывошынскай ³ Федзюко¢скай сярэдн³х школах Ляхав³цкага раёна. З 1972 г. у Бабруйску - швачка-матарыстка швейнай фабрык³, паштальён, укладчыца камб³ната буда¢н³чых матэрыяла¢, карэспандэнт-арган³затар радыёвяшчання, карэспандэнт шматтыражнай газеты «Рабочы», кантралёр вытворчага аб'яднання «Беларусьгуматэхн³ка». Сябра СП СССР з 1982 г.

Першы верш надрукаваны ¢ 1960 г. (паспел³нская раённая газета «За урожай» Алтайскага краю). А¢тар кн³г паэз³³ «Белая Бярэз³на» (1981), «Кветк³ палявыя» (1985), «Званы чалавечнасц³» (1988).

Бачыла Алесь, нарадз³¢ся 02.03.1918 г. у вёсцы Лешн³ца Пухав³цкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1934 г. скончы¢ Беларуск³ педагаг³чны тэхн³кум ³ выклада¢ беларускую мову ³ л³таратуру ¢ Карал³шчав³цкай ³ С³н³ла¢скай школах на Меншчыне. Завочна скончы¢ Менск³ наста¢н³цк³ ³нстытут (1939). Восенню 1939 г. прызваны ¢ Чырвоную Арм³ю, служы¢ да 1945 г. Удзельн³ча¢ у паходзе ¢ ²ран, у баях на Крымск³м, Па¢ночна-Ка¢казск³м (Чарнаморская група войск), Варонежск³м, 2-м Беларуск³м ³ 1-м Прыбалтыйск³м франтах. Пасля вайны працава¢ у «Наста¢н³цкай газеце», потым у газеце «Л³таратура ³ мастацтва» - загадчыкам аддзела, адказным сакратаром (1946-1951), намесн³кам гало¢нага рэдактара (1952-1957). У 1951-1952 гг. - уласны карэспандэнт «Литературной газеты», рэдактар Дзяржа¢нага выдавецтва БССР. У 1957-1972 гг. - адказны сакратар часоп³са «Полымя», у 1972-1978 гг. - старшы рэдактар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1946 г.

Памёр 03.01.1983 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны», Дружбы народа¢ ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1967).

Першы верш надрукава¢ у 1934 г. Выйшл³ кн³жк³ паэз³³ «Шлях³» (1947), «Подых вясны» (1950), «Зоры вясенн³я» (1954), «Юнацтва» (1959), «Калючая ружа» (1962), «Асенняя аповесць» (паэма, 1965), «Дарыце цюльпаны» (1966), «Снежная балада» (выбранае, 1968), «Тры баг³н³» (1973), «Вершы» (1974), «Белы бярэзн³к» (1976), «Гараць л³сты кляновыя» (1981) ³ зборн³к гумарыстычных верша¢ «Кавалер М³к³та» (1967), кн³жка верша¢ для дзяцей «Мне куп³л³ самакат» (1981). У 1978 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2-х, у 1986-1987 гг. - Збор твора¢ у З тамах.

А¢тар нарыса пра жыццёвы шлях М.Багданов³ча «Дарогам³ Макс³ма» (1971), кн³г³ «Крыло неспакою» (пошук, роздум, палем³ка, успам³ны).

А¢тар л³брэта опер «Яснае св³танне» (надрукавана ³ паста¢лена ¢ 1958), «Вернасць (надрукавана ¢ 1959), «Калючая ружа» (паста¢лена ¢ 1960, надрукавана ¢ 1962), «Кал³ ападае л³сце» (паста¢лена ¢ 1968), «Зорка Венера» (паста¢лена ¢ 1970) ³ л³брэта аперэты «Па¢л³нка» (па аднайменнай камеды³ Янк³ Купалы, паста¢лена ¢ 1973). Песн³ на яго вершы ¢вайшл³ ¢ зборн³к «Я сэрцам з табою» (1988).

Перакла¢ на беларускую мову «Тараса Бульбу» М.Гогаля (з М.Паслядов³чам, 1954), «Брэсцкую крэпасць» С.См³рнова (1967), «Залаты ключык, або Прыгоды Бурац³на» А.Талстога (1952), а таксама асобныя творы расейск³х, укра³нск³х ³ латышск³х п³сьменн³ка¢.

Башлако¢ М³хась, нарадз³¢ся 27.04.1951 г. у пасёлку Станцыя Церуха (цяпер вёска Баштан) Гомельскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

У 1967 г. скончы¢ Граба¢скую сярэднюю школу ³ паступ³¢ на г³сторыка-ф³лалаг³чны факультэт Гомельскага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Пасля заканчэння вучобы (1973) працава¢ наста¢н³кам у Н³с³мкав³цкай СШ Чачэрскага раёна (1973-1974), Цемен³цкай СШ на Браншчыне (1974-1975), Пракопа¢скай васьм³гадовай школе Гомельскага раёна (1975-1978). Затым выклада¢ беларускую мову ³ л³таратуру ¢ школах Гомеля (1978-1985). З 1985 г. - карэспандэнт-арган³затар Бюро прапаганды мастацкай л³таратуры СП БССР па Гомельскай вобласц³. Сябра СП СССР з 1988 г.

У 1968 г. надрукава¢ першы верш. А¢тар кн³г³ паэз³³ «Касав³ца» (зборн³к «Нашчадк³», 1979) ³ «Начны паром» (1987).

Беляжэнка Барыс (таксама Бел³жэнка Барыс), нарадз³¢ся 05.06.1937 г. у вёсцы Промыслы Бешанков³цкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

Пасля заканчэння школы працава¢ старшым п³янерважатым Нав³ко¢скай сярэдняй школы Шум³л³нскага раёна (1955-1957). Служы¢ на Балтыйск³м ваенна-марск³м флоце (1957-1958). Пасля наста¢н³ча¢, бы¢ дырэктарам Дома п³янера¢ ³ школьн³ка¢, супрацо¢н³кам бешанков³цкай раённай газеты «Зара», сакратаром партыйнай арган³зацы³ калгаса «Герой працы», ³нструктарам райкома парты³, дырэктарам Пуська¢скай васьм³годк³. У 1965 г. скончы¢ завочна ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Загадва¢ Чашн³цк³м райана (1965-1967), працава¢ намесн³кам старшын³ Чашн³цкага райвыканкома (1967-1968). У 1970 г. скончы¢ Менскую вышэйшую партыйную школу. З 1970 г. - ³нструктар, з 1972 г. - лектар, а з 1975 г. - загадчык сектара друку, тэлебачання ³ радыё В³цебскага абкома КПБ. У 1980-1986 гг. - загадчык аддзела абласной газеты «В³цебск³ рабочы». Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджаны медалям³.

Друкуецца з 1958 г. А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Крыгалом» (1973), «Жытнёвае поле» (1977). У 1977 г. у часоп³се «Маладосць» апубл³кава¢ паэму «Свята пумы», у 1988 г. у газеце «В³цебск³ рабочы» - скарочаны варыянт аповесц³-дэтэктыва «Каляровыя фотакартк³».

Бечык Варлен, нарадз³¢ся 25.06.1939 г. у вёсцы Астрашыцк³ Гарадок Менскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка¢.

Пасля заканчэння ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1960) выклада¢ беларускую ³ расейскую мову ³ л³таратуру ¢ Пл³скай сярэдняй школе Смаляв³цкага раёна. У 1962-1966 гг. - асп³рант кафедры беларускай л³таратуры БДУ. З 1966 па 1971 гг. - л³тсупрацо¢н³к рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва» ³ часоп³са «Неман». З 1972 г. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. З 1981 г. - намесн³к гало¢нага рэдактара выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1971 г.

Памёр 13.11.1985 г.

Выступа¢ у друку з крытычным³ ³ л³таратуразна¢чым³ артыкулам³ з 1959.г. Выйшл³ яго кн³г³ л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Свет жывы ³ бл³зк³» (1974), «Прад высокаю красою» (1984), кн³га пра паэз³ю А.Куляшова «Шлях да ак³яна» (1981), «Выбранае» (1989). Адз³н з а¢тара¢ «Истории белорусской советской литературы» (1977). У саа¢тарстве з М.Ярошам выда¢ манаграф³ю «Беларуская савецкая л³рыка» (1979). Нап³са¢ брашуру, прысвечаную памяц³ беларуск³х паэта¢, заг³ну¢шых на Вял³кай Айчыннай вайне «Радз³ме - радок ³ жыццё» (1986).

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя ².Мележа (1987, пасмяротна) за кн³гу «Прад высокаю красою».

Б³рала Захар, нарадз³¢ся 15.02.1906 г. у вёсцы Ра¢наполле Пухав³цкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1928-1931 гг. вучы¢ся на рабфаку пры Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце. Скончы¢ Менск³ дзяржа¢ны педагаг³чны ³нстытут (1934). Выклада¢ беларускую ³ расейскую мову ³ л³таратуру ¢ сярэдняй школе ¢ Лагойску (1934-1936). У 1936 г. рэпрэс³раваны. Знаходз³¢ся ¢ зняволенн³ ¢ Горка¢скай (цяпер Н³жагародскай) вобласц³. 24 верасня 1940 г. бы¢ вызвалены. Працава¢ наста¢н³кам у Сенн³цкай сярэдняй школе Менскага раёна. У час Вял³кай Айчыннай вайны жы¢ з бацькам³, працава¢ на ¢ласнай гаспадарцы ¢ вёсцы Астравы Рудзенскага раёна. Пасля вызвалення Беларус³ (1944) прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Удзельн³ча¢ у баях на тэрыторы³ Польшчы, бы¢ цяжка паранены. У 1945-1974 гг. выклада¢ беларускую ³ расейскую мову ³ л³таратуру ¢ Мар'³нагорск³м сельгастэхн³куме. Рэаб³л³таваны ¢ 1958 г. Сябра СП СССР з 1980 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступен³ ³ медалям³.

Друкуецца з 1925 г. Выступае пераважна ¢ жанры сатыры ³ гумару. А¢тар кн³жак гумарыстычных верша¢ «Смех ³ радасць вёск³» (1929), «Цв³туць кветк³» (1963), «У пажарным парадку» (1968), «На светлым чорнае» (1974), «Прыляцела птушка» (1977), зборн³ка л³рык³, сатыры ³ гумару «Розы ³ крап³ва» (1986).

Б³тэль Пятро, нарадз³¢ся 19.06.1912 г. у гарадск³м пасёлку Радунь Ворана¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ паштовага служачага.

У 1931 г. скончы¢ наста¢н³цкую сем³нарыю ¢ В³льн³. Працава¢ наста¢н³кам пачатковых школ у Нясв³жск³м ³ Ста¢бцо¢ск³м раёнах (1931-1939). Служы¢ у польскай арм³³ (1933-1934). За перыяд 1935-1939 гг. скончы¢ завочна Вышэйшыя наста¢н³цк³я курсы ¢ В³льн³ (г³старычна-ф³лалаг³чны аддзел). У 1939 г. удзельн³ча¢ у польска-нямецкай вайне, а пасля аб'яднання Беларус³ працава¢ у Валожыне наста¢н³кам ³ школьным ³нспектарам. У час нямецкай акупацы³ вывезены ¢ Герман³ю (1944) ³ там, пасля вызвалення (1945), прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. У 1946-1947 гг. працава¢ наста¢н³кам Забрэжскай сярэдняй школы Валожынскага раёна. Пасля звальнення з наста¢н³цкай працы (1947) ³ немагчымасц³ ¢ладкавацца на н³якую дзяржа¢ную працу ста¢ правасла¢ным свяшчэнн³кам. У 1950 г. арыштаваны ³ асуджаны на 10 гадо¢ зняволення. Адбыва¢ тэрм³н у Альжарасе Кемера¢скай вобласц³, у Омску ³ Джэзказгане. У 1956 г. звольнены датэрм³нова са зняццем судз³масц³. Да 1963 г. зно¢, не могучы н³дзе ¢ладкавацца, служы¢ у царкве. У 1963-1974 гг. выклада¢ у В³шне¢скай сярэдняй школе Валожынскага раёна беларускую мову ³ л³таратуру, нямецкую мову ³ маляванне. Скончы¢ завочна беларускае аддзяленне Менскага педагаг³чнага ³нстытута (1970) ³ Дзяржа¢ныя цэнтральныя курсы завочнага навучання «Ин-яз» у Маскве (1970). Рашэннем Вярхо¢нага суда БССР ад 28.11.1978 г. па справе арышту ³ зняволення по¢насцю рэаб³л³таваны. Сябра СП СССР з 1985 г.

Памёр 18.10.1991 г.

Друкавацца пача¢ у 1939 г. (часоп³с «Наста¢н³цк³я справы» на польскай мове, В³льня). У 1968 г. выйшла паэма «Замк³ ³ людз³», у 1984 г. - «Паэмы», у 1990 г. - вершаваныя аповесц³ «Дзве вайны».

Пераклада¢ з расейскай, укра³нскай, польскай, нямецкай мо¢. Перакла¢ усе буйныя творы А.М³цкев³ча («Пан Тадэвуш», «Конрад Валенрод», «Гражына», «Крымск³я санеты», «Дзяды»), польскамо¢ныя паэмы ³ п'есы В.Дун³на-Марц³нкев³ча, раман Ю.².Крашэ¢скага «Хата за вёскай» (1989), паасобныя творы Б.Брэхта, ².Р.Бехера, ².В.Гётэ, М.Канапн³цкай, М.Лермантава, У.Маяко¢скага, Э.Межэлайц³са, М.Някрасава, Б.Пруса, А.Пушк³на, Ю.Славацкага, Г.Сянкев³ча, А.Твардо¢скага, К.Тэтмаера, ².Франка, Т.Ша¢чэнк³, Ф.Шылера, С.Ясен³на.

Б³чэль-Загнетава Данута, нарадз³лася 01.01.1938 г. у вёсцы Б³скупцы Л³дскага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1957 г. скончыла Наваградскую педагаг³чную навучальню, а ¢ 1962 г. - аддзяленне беларускай мовы, л³таратуры ³ г³сторы³ Гарадзенскага педагаг³чнага ³нстытута ³мя Янк³ Купалы. З 1962 г. выкладала беларускую мову ³ л³таратуру ¢ школах Горадн³. З 1982 г. працуе загадчыцай Дома-музея Макс³ма Багданов³ча ¢ Горадн³. Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1964 г.

Узнагароджана медалём.

У друку выступае з 1958 г. (газета «Л³таратура ³ мастацтва»). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Дзявочае сэрца» (1961), «Нёман ³дзе» (1964), «Запалянк³» (1967), «Доля» (1972), «Ты - гэта ты» (1976), «Братк³» (1979), «Дзе ходзяць басанож» (1983), «Загасц³нец» (1985), «Да¢няе сонца» (1987), «А на Палесс³» (1990). Нап³сала паэмы ³ кн³жк³ верша¢ для дзяцей: «Перапёлка» (1968), «Грыб-парасон» (1969), «Дз³чка» (1971), «Рыжая палянка» (1971), «Даган³ на кан³» (1973), «Лузанцы» (1982), «Габрынька ³ Габрусь» (1985).

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Янк³ Купалы (1984) за зборн³к верша¢ «Дзе ходзяць басанож».

Блак³т Валянц³н (сапр. Болтач Валянц³н), нарадз³¢ся 07.10.1938 г. у вёсцы Вострава Шчучынскага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Ск³дзельскай сярэдняй школы (1956) бы¢ прыняты на работу л³тсупрацо¢н³кам у рэдакцыю шчучынскай раённай газеты «Чырвоны сцяг». Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1957-1960). У 1966 г. скончы¢ завочна Беларуск³ дзяржа¢ны ¢н³верс³тэт. Працава¢ у шчучынскай, затым у жалудокскай раённай газеце «За Радз³му» (1962), у м³жраённай газеце «Савецкая вёска» (Шчучын), у 1963-1967 гг. - адказным сакратаром ворана¢скай раённай газеты «Ленинское знамя», у 1967-1968 гг. - уласным карэспандэнтам абласной газеты «Гродзенская пра¢да». З 1968 г. загадчык сектара друку, радыё ³ тэлебачання, у 1971-1972 ³ 1974-1978 гг. - намесн³к загадчыка аддзела прапаганды ³ аг³тацы³ Гарадзенскага абкома КПБ. У 1974 г. скончы¢ Вышэйшую партыйную школу пры ЦК КПСС у Маскве. У 1978-1987 гг. працава¢ загадчыкам сектара тэлебачання ³ радыё ЦК КПБ. З 1987 г. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Вожык». Сябра СП СССР з 1981 г.

Узнагароджаны медалям³.

Вершы ³ нататк³ публ³кава¢ яшчэ ¢ школьныя гады ¢ раённай ³ абласной газетах. Першае апавяданне надрукавана ¢ 1960 г. (часоп³с «Вожык»). А¢тар зборн³ка гумарыстычных апавядання¢ «Вынаходн³к» (1974), аповесцей «Час прылёту жураво¢» (1979), «Шануй ³мя сваё» (1981), «Усмешка Фартуны» (1984), «Вырай» (1986), «Аповесц³» (1988).

Блатун Сымон, нарадз³¢ся 10.05.1937 г. у вёсцы Кавака Браг³нскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння аддзялення журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1959) працава¢ л³тсупрацо¢н³кам у газетах «Звязда», «Л³таратура ³ мастацтва», л³ткансультантам у «Чырвонай змене».

Памёр 03.04.1970 г.

Першы верш надрукава¢ у 1956 г. (газета «П³янер Беларус³»). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Ра¢навага» (1968), «Радасло¢нае дрэва» (1970), «Чысц³ня» (вершы ³ пераклады, 1979). У 1971 г. выйша¢ зборн³к гумарэсак, верша¢ ³ м³н³яцюр «Калючая шаткаванка».

Пераклада¢ вершы расейск³х, летув³ск³х, латышск³х, армянск³х, узбекск³х паэта¢.

Бл³сц³на¢ М³хась, нарадз³¢ся 19.10.1909 г. у вёсцы ²ванкава Масальскага раёна Калужскай вобласц³ (Расея) у сялянскай сям'³.

У 1910 г. з бацькам³ пераеха¢ у Беларусь. Вучы¢ся ¢ Менск³м беларуск³м педагаг³чным тэхн³куме. У 1928 г. пача¢ працаваць вясковым наста¢н³кам. У 1930-1932 гг. - студэнт Менскага педагаг³чнага ³нстытута. У 1933-1936 гг. - адказны сакратар рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва». Скончы¢ сцэнарны факультэт К³наакадэм³³ ¢ Маскве (1938). Працава¢ рэдактарам на к³настуды³ «Савецкая Беларусь». У час Вял³кай Айчыннай вайны бы¢ на штабной ³ пал³трабоце ¢ 53-й арм³³ Па¢ночна-Заходняга ³ Стэпавага франто¢, з 1943 г. - у дыв³з³йнай газеце 2-га ¡кра³нскага ³ Забайкальскага франто¢. У пасляваенны час працава¢ ва ¢становах к³нематаграф³³ ¢ Менску. Сябра СП СССР з 1939 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны I ступен³, Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 24.12.1982 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1926 г. з верша¢. З 1929 г. п³са¢ апавяданн³ ³ нарысы. А¢тар п'ес «Агн³ Палесся» (1931), «Трактар» (1931), «Мох» (1932), ³нсцэн³ровак «Лен³нцы» ³ «Кастрычн³к» (1932), «Грунт» (паста¢лена ¢ 1934), аповесц³ «Х³трасць» (альманах «Бальшав³цкая моладзь», 1934).

Нап³са¢ сцэнарый мастацкага ф³льма «Строгая жанчына» (паста¢лены ¢ 1959), а таксама васемнаццаць сцэнарыя¢ дакументальных ³ навукова-папулярных ф³льма¢ (ф³льм «Каларадск³ жук» у 1965 г. адзначаны на М³жнародным к³нафестывал³ ¢ Брац³славе дыпломам).

У перыядычным друку выступа¢ з рэцэнз³ям³ ³ артыкулам³ па пытаннях к³но. Адз³н з а¢тара¢ кн³г³ «М³нск³ а¢тамаб³льны» (1972).

Перакла¢ на беларускую мову «Крэнкеб³ль» А.Франса (1936), «Пятра Першага» А.Талстога (1940, скарочанае выданне для дзяцей), п'есу «Як гартавалася сталь» (паводле рамана М.Астро¢скага, 1937), паасобныя п'есы А.Бруштэйн, Б.Тур, В.Люб³мавай ³ ³нш.

Бобрык Янка, нарадз³¢ся 21.07.1905 г. у мястэчку Глуск Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сям'³ каваля.

У 1929 г. скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Наста¢н³ча¢ у М³ласлав³цкай сям³годцы Кл³мав³цкага раёна. У 1931 г. паступ³¢ у асп³рантуру Акадэм³³ мастацтвазна¢ства ¢ Лен³нградзе. Пасля заканчэння вучобы (1934) бы¢ навуковым супрацо¢н³кам акадэм³³, працава¢ рэдактарам к³настуды³ Белдзяржк³но, рэдактарам Упра¢лення па справах мастацтва¢ Лен³нградскага гарвыканкома. Удзельн³к абароны Лен³нграда.

Памёр 25.08.1942 г. у блакадным Лен³нградзе.

З вершам³ ¢ друку выступ³¢ у 1924 г.У 1926 г. разам з А.Звонакам ³ Я.Тум³лов³чам выда¢ зборн³к верша¢ «Пунсовае ранне». У 1930 г. часоп³с «Маладняк» надрукава¢ яго паэму «Гал³на». Асобныя вершы змешчаны ¢ зборн³ку «Мы ³х не забудзем» (1949).

Выступа¢ у перыядычным друку з апавяданням³ ³ нарысам³.

Бондар Та³са, нарадз³лася 20.02.1945 г. у гарадск³м пасёлку Рудзенск Менскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочых.

У 1967 г. скончыла факультэт ангельскай мовы Менскага дзяржа¢нага педагаг³чнага ³нстытута замежных мо¢. Наста¢н³чала ¢ г. Фалешты (Малдав³я). У 1977 г. вярнулася ¢ Беларусь. у 1978-1981 гг. загадвала аддзелам выя¢ленчага мастацтва, арх³тэктуры ³ вытворчай эстэтык³ штотыднёв³ка «Л³таратура ³ мастацтва». З 1981 г. - загадчык аддзела культуры, адказны сакратар, а з 1985 г. намесн³к гало¢нага рэдактара часоп³са «Беларусь». Сябра СП СССР з 1978 г.

У друку з вершам³ выступ³ла ¢ 1970 г. Выдала зборн³к³ паэз³³ «Захапленне» (1974), «Акно ¢ восень» (1977), «...² голас набыла душа» (вершы ³ паэмы, 1980), «Святочны снег» (вер-шы, паэма, 1981), «Чырвоны месяц года» (вершы ³ паэмы, 1985), «Спадчынны боль» (1987), «Адна» (1989).

А¢тар кн³г апавядання¢ «С³н³я яблык³» (1984), аповесцей «Час, кал³ нас люб³л³» (1988), аповесцей ³ апавядання¢ «Паветраны замак на два³х» (1990), рамана «Спакуса» (1989).

Перакладае з малда¢скай (Г.В³еру «²мя тваё», 1986), румынскай ³ ангельскай мо¢.

Бранштэйн Яка¢, нарадз³¢ся 10.11.1897 г. у горадзе Бельску-Падляшск³м Гарадзенскай губерн³ (цяпер Польша) у сям'³ рабочага.

У 15 год ста¢ «хлопчыкам для паслуг», потым бы¢ рахункаводам. У 1919-1921 гг. - добраахвотн³к Чырвонай Арм³³, удзельн³ча¢ у баях на Заходн³м ³ Туркестанск³м франтах. Працава¢ у газеце «Орловская правда». У 1925 г. скончы¢ 1-шы Маско¢ск³ дзяржа¢ны ¢н³верс³тэт, вучы¢ся ¢ Камакадэм³³ (1926-1930), скончы¢ асп³рантуру пры Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце. З ²930 г. - выкладчык Менскага педагаг³чнага ³нстытута ³ адначасова навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. У 1932-1937 гг. - адказны сакратар Арган³зацыйнага кам³тэта, рэарган³заванага ¢ Саюз п³сьменн³ка¢ Беларус³ ¢ 1934 г. 06.04.1937 г. рэпрэс³раваны. 28.10.1937 г. Ваеннай калег³яй Вярхо¢нага суда СССР вынесены прыгавор на 10 год зняволення. Рэаб³л³таваны 27.06.1956 г. Ваеннай калег³яй Вярхо¢нага суда СССР. Член-карэспандэнт АН БССР, прафесар. Сябра СП СССР з 1934 г.

Расстраляны 29.10.1937 г.

П³са¢ на ³дыш ³ на беларускай мовах. Л³таратурна-крытычную дзейнасць пача¢ у 20-я гады з артыкула¢ пра творчасць жыдо¢ск³х ³ беларуск³х п³сьменн³ка¢. Выда¢ зборн³к л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Атака» (1930) ³ навуковыя працы «Праблемы лен³нскага этапа ¢ л³таратуразна¢стве» (1932), «Вын³к³ 15-гадовай барацьбы за маркс³зм-лен³н³зм у л³таратуразна¢стве» (1932), л³таратурна-крытычныя працы «Аб стане я¢рэйскай л³таратуры ¢ перыяд рэканструкцы³» (дадатак да часоп³са «Штэрн», 1932), «На замацаваных паз³цыях» (1934), «Л³таратурная вучоба» (1935).

У перыядычных выданнях 30-х гадо¢ ³ калекты¢ных зборн³ках змешчаны шэраг артыкула¢ пра творчасць А.Пушк³на, Я.Купалы, Я.Коласа, А.Александров³ча, М.Лынькова, Я.Ма¢ра, С.Баранавых, ².Харыка, М.Кульбака ³ ³ншых п³сьменн³ка¢.

Бро¢ка Пятрусь, нарадз³¢ся 25.06.1905 г. у вёсцы Пуц³лкав³чы ¡шацкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Працо¢ны шлях пача¢ у 1918 г. з перап³счыка ¢ Вял³ка-Долецк³м валасным кам³сарыяце. Бы¢ справаводам валвыканкома, рахункаводам у са¢гасе, старшынёй сельсавета, загадчыкам аддзела ¢ Полацк³м акруговым кам³тэце камсамола. У 1927-1928 гг. - адказны сакратар акруговай газеты «Чырвоная Полаччына». У 1931 г. скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, ¢ 1940 г. прызначаны гало¢ным рэдактарам часоп³са «Полымя». На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны добраахвотна пайшо¢ у Савецкую Арм³ю. Бы¢ ³нструктарам-л³таратарам франтавой газеты «За Савецкую Беларусь», супрацо¢н³ча¢ у партызанск³м друку. З 1943 г. - адказны сакратар пра¢лення Саюза п³сьменн³ка¢ БССР, а з 1945 г. - зно¢ гало¢ны рэдактар часоп³са «Полымя». У 1948 г. абраны старшынёй пра¢лення Саюза п³сьменн³ка¢ БССР. У 1959 г. як дэлегат ад БССР удзельн³ча¢ у рабоце XIV сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН. У 1967-1980 гг. - гало¢ны рэдактар Беларускай Савецкай Энцыклапеды³. Выб³ра¢ся дэпутатам Вярхо¢нага Савета СССР ³ БССР, сакратаром пра¢лення СП СССР. Акадэм³к АН БССР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Герой Сацыял³стычнай Працы (1972). Узнагароджаны чатырма ордэнам³ Лен³на, ордэнам³ Кастрычн³цкай Рэвалюцы³, Чырвонай Зорк³, Дружбы народа¢, «Знак Пашаны» ³ мног³м³ медалям³.

Народны паэт БССР (1962), заслужаны дзеяч навук³ Беларускай ССР (1975). Ганаровы грамадзян³н г. Менска (1980).

Памёр 24.03.1980 г.

Друкавацца пача¢ у 1926 г. у газеце «Чырвоная Полаччына». А¢тар кн³жак паэз³³ «Гады як шторм» (1930), «Прамова фактам³» (1930), «Цэхавыя будн³» (1931), «Паэз³я» (1932), «Так пачыналася маладосць» (1934), «Прыход героя» (1935), «Вясна радз³мы» (1937), «Кацярына» (1938, паэма), «Вершы ³ паэмы» (1940), «Шляхам³ баравым³» (1940), «Насустрач сонцу» (1943, Масква), «У роднай хаце» (1946), «Вершы ³ паэмы» (1946), «Сонечным³ дням³» (1950), «Цвёрдым³ крокам³» (1954), «Пахне чабор» (1959), «Далёка ад дому» (1960), «Па сакрэту» (1961, сатыра ³ гумар), «А дн³ ³дуць...» (1961), «Высок³я хвал³» (1962), «Вершы ³ паэмы» (1966), «За¢сёды з Лен³ным» (1967, паэма), «М³ж чырвоных раб³н» (1969), «Кал³ ласка» (1972), «Ты - мая пчолка» (1972), «Лясы наддзв³нск³я» (1973, паэма), «² ¢дзень ³ ¢ночы» (1974), «Што сэрца праспявала» (1979), «Маладосць ³ сталасць» (1980), «Савецк³ чалавек» (1982), «Мая Радз³ма» (1985).

Для дзяцей выда¢ кн³жк³ паэз³³ «Маладым сябрам» (1961), «Наш музей» (1962, паэма), аповесць «Донька-Дан³эль» (1982).

Неаднаразова выдавал³ся кн³жк³ Выбраных твора¢ (1934, 1945, 1947, 1948, 1951), выходз³л³ Зборы твора¢ у 2-х (1957, 1969), у 4-х (1965-1966), у 7-м³ (1975-1978), у 9 тамах (1987-1992).

Выда¢ аповесць «Каландры» (1931, экран³завана ¢ 1934), нарысы «Ураджай» (з П.Глебкам, 1933), «Месяц у Чэхаславак³³» (1952), раман «Кал³ зл³ваюцца рэк³» (1957), зборн³к апавядання¢ «Разам з кам³сарам» (1974). Нап³са¢ л³брэта опер «М³хась Падгорны» (1940, паста¢лена ¢ 1939), «Алеся» («Дзя¢чына з Палесся», з Я.Раманов³чам, паста¢лена ¢ 1944, уры¢к³ апубл³каваны ¢ 1947).

Выступа¢ ³ як перакладчык на беларускую мову твора¢ Т.Ша¢чэнк³, У.Маяко¢скага, П.Тычыны, М.Бажана, А.Твардо¢скага, М.²сако¢скага, А.Пракоф'ева, У.Бране¢скага, Дж.Байрана ³ ³ншых паэта¢.

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ СССР (1947) за цыкл верша¢ ³ паэму «Хлеб», Дзяржа¢най прэм³³ СССР (1951) за зборн³к верша¢ «Дорога жизни», Л³таратурнай прэм³³ ³мя Якуба Коласа (1959) за раман «Кал³ зл³ваюцца рэк³», Лен³нскай прэм³³ (1962) за кн³гу верша¢ «А дн³ ³дуць...», Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Янк³ Купалы (1970) за паэму «За¢сёды з Лен³ным» ³ кн³гу верша¢ «М³ж чырвоных раб³н», Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1976) за ¢дзел устварэнн³ Беларускай Савецкай Энцыклапеды³.

Брыль Янка, нарадз³¢ся 04.08.1917 г. у горадзе Адэсе (Укра³на) у сям'³ чыгуначн³ка.

У 1922 г. разам з бацькам³ пераеха¢ на ³х радз³му ¢ Заходнюю Беларусь (вёска Загора Карэл³цкага раёна Гарадзенскай вобласц³). Скончы¢ польскую сям³годку (1931), працава¢ на гаспадарцы, займа¢ся самаадукацыяй. У сакав³ку 1939 г. прызваны ¢ польскую арм³ю. Служы¢ у марской пяхоце. У верасн³ 1939 г. пад Гдыняй трап³¢ у нямецк³ палон, восенню 1941 г. уцёк на радз³му. З кастрычн³ка 1942 г. - сувязны партызанскай брыгады ³мя Жукава Баранав³цкага злучэння, а з сакав³ка да л³пеня 1944 г. - партызан-разведчык брыгады «Камсамолец» ³ рэдактар газеты «Сцяг свабоды» (орган М³рскага падпольнага райкома парты³) ³ сатырычнага антыфашысцкага л³стка «Партызанскае жыгала». З кастрычн³ка 1944 г. жыве ¢ Менску. Працава¢ у рэдакцы³ газеты-плаката «Раздав³м фашысцкую гадз³ну», часоп³сах «Вожык», «Маладосць», «Полымя», у Дзяржа¢ным выдавецтве БССР. У 1966-1971 гг. - сакратар пра¢лення СП БССР. Двойчы выб³ра¢ся дэпутатам Вярхо¢нага Савета БССР (1963-1967, 1980-1985). Старшыня Беларускага аддзялення таварыства «СССР - Канада» (1967-1990). Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1945 г.

Узнагароджаны двума ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны II ступен³, Дружбы народа¢, «Знак Пашаны», савецк³м³ ³ польск³м³ медалям³.

Народны п³сьменн³к БССР (1981).

У 1938 г. пача¢ друкавацца як паэт ³ публ³цыст (в³ленск³ беларуск³ часоп³с «Шлях моладз³»). А¢тар кн³г апавядання¢, аповесцей «Апавяданн³» (1946), «Нёманск³я казак³» (апавяданн³ ³ нарысы), «Вераснёвая рунь» (1949), «У Забалоцц³ днее» (1951), «Дзеля сапра¢днай радасц³» (1952), «На Быстранцы» (1955), «Вачыма друга» (нарысы, 1956), «Сэрца камун³ста» (нарыс, 1957), «² смех, ³ бяда» (сатыра ³ гумар, 1958), «Надп³с на зрубе» (1958), «Вы-браныя апавяданн³» (1959), «Мой родны кут» (1959), «Працяг размовы» (апавяданн³, замалё¢к³, нарысы, 1962), «Жменя сонечных промня¢» (м³н³яцюры, 1965), «Адз³н дзень» (1968), «Акраец хлеба» (1977), «Золак, убачаны здалёк» (1979), «Гуртавое» (1980), зборн³ка¢ апавядання¢ ³ м³н³яцюр «Ты жывеш» (1978), «Сёння ³ памяць» (1985), «Ад ся¢бы да жн³ва» (1987), «На сцежцы - дзец³» (1988), рамана¢ «Гран³ца» (ч. I, часоп³с «Полымя», 1949), «Птушк³ ³ гнёзды» (1964). У саа¢тарстве з А.Адамов³чам ³ ¡.Калесн³кам нап³са¢ дакументальную кн³гу «Я з вогненнай вёск³...» (1975, па матывах кн³г³ паста¢лены «Хатынск³ цыкл» дакументальных ф³льма¢). Выда¢ кн³жк³ прозы для дзяцей «Л³пка ³ клён³к» (1949), «Зялёная школа» (1951), «Светлае ранне» (1954), «Пачатак сталасц³» (1957), «Жы¢-бы¢ вожык» (1976), «Сняжок ³ Волечка» (1983). Выйшл³ Зборы твора¢ у 2-х (1960), 4-х (1967-1968) ³ 5 тамах (1979-1981).

Я.Брылю належаць таксама кн³г³ «Роздум ³ слова» (л³таратурна-крытычныя артыкулы, нататк³, 1963) ³ «Трох³ пра вечнае» (артыкулы, творчыя партрэты, л³рычны роздум, 1978). Нап³са¢ тэксты да альбома¢ «Там, дзе с³нее Нарач» (1963) ³ «М³ж тых палё¢...» (1968).

Вядомы ³ як перакладчык з расейскай, укра³нскай ³ польскай мо¢. У яго перакладзе на беларускую мову выйшл³ паасобныя творы Л.Талстога, А.Чэхава, М.Горкага, П.Бажова, Г.Траяпольскага, А.В³шн³, Л.См³лянскага, А.Да¢жэнк³, В.Казачэнк³, М.Канапн³цкай, Э.Ажэшк³, Л.Кручко¢скага, Я.²вашкев³ча, В.Жукро¢скага, Т.Ружэв³ча, М.Ю.Кананов³ча, Я.Гушчы ³ ³нш.

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ СССР (1952) за аповесць «У Забалоцц³ днее», Л³таратурнай прэм³³ ³мя Якуба Коласа (1963) за кн³гу «Працяг размовы», Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1982) за аповесць «Золак, убачаны здалёк».

Атрыма¢ у Польшчы прэм³³ за пераклады польскай л³таратуры ³ ¢мацаванне дружбы пам³ж народам³ - ³мя ¡.Петшака (1972) ³ а¢тарскага аб'яднання «ЗА²КС» (1975).

Бубна¢ Генадзь, нарадз³¢ся 09.05.1948 г. у вёсцы Цяляткава Мсц³сла¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сям'³ калгасн³ка ³ наста¢н³цы.

У 1972 г. скончы¢ факультэт журнал³стык³ Маско¢скага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ рэдактарам Гало¢най рэдакцы³ прапаганды, а з 1974 г. - старшым рэдактарам л³таратурнай рэдакцы³ Беларускага радыё. У 1975-1977 гг. - л³тсупрацо¢н³к, у 1977-1984 гг. - рэдактар аддзела крытык³ ³ б³бл³яграф³³, а з 1984 г. - намесн³к гало¢нага рэдактара часоп³са «Неман». Сябра СП СССР з 1981 г.

Дэбютава¢ вершам³ ¢ 1963 г. П³ша на расейскай мове. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Связующая нить» (1975), «Ржаной полдень» (1978), «Вещий камень» (балады ³ паэма, 1987), г³сторыка-ф³ласофск³х даследавання¢ «Левый и правый, или Время умирать и время жить» (часоп³с «Нёман», 1989) ³ «Красный жезл запрета, или Тот покой, который вы ожидаете» (часоп³с «Нёман», 1990).

Перакла¢ з беларускай мовы на расейскую «Первую книгу» ².Мележа (1981), раманы-эсэ А.Лойк³ «Янка Купала» (з ².Бурсавым, Масква, 1982) ³ «Скорина» (Масква, 1989), аповесць ².Шамяк³на «Ветви и корни» (1988), паасобныя творы Р.Барадул³на.

Бугаё¢ Дзм³тры, нарадз³¢ся 12.01.1929 г. у вёсцы Сычык Крыча¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1945-1948 гг. вучы¢ся ¢ Маг³ле¢скай педагаг³чнай навучальн³. Працава¢ наста¢н³кам у Крытышынскай сям³гадовай школе ²вана¢скага раёна ³ адначасова займа¢ся на факультэце мовы ³ л³таратуры Маг³ле¢скага педагаг³чнага ³нстытута. У 1949 г. перавё¢ся на стацыянарнае аддзяленне гэтага ³нстытута ³ скон-чы¢ яго ¢ 1952 г. Пасля вучы¢ся ¢ асп³рантуры пры Менск³м педагаг³чным ³нстытуце (1952-1955), выклада¢ беларускую л³таратуру ¢ Мазырск³м педагаг³чным ³нстытуце (1955-1959), бы¢ навуковым супрацо¢н³кам ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР (1959-1964). З 1964 г. - дацэнт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Кандыдат ф³лалаг³чных навук, прафесар. Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1961 г.

У друку выступае з л³таратуразна¢чым³ ³ крытычным³ артыкулам³ з 1957 г. Выйшл³ кн³г³ «Шчодрае сэрца п³сьменн³ка» (1963), «Паэз³я Макс³ма Танка» (1964), «Уладз³м³р Дубо¢ка» (1965), «Макс³м Гарэцк³» (1968), «Шматграннасць» (1970), «Зброяй сатыры, зброяй пра¢ды» (1971), «Вернасць прызванню: Творчая ³ндыв³дуальнасць ²вана Мележа» (1977), «Талент ³ праца» (1979), «Чалавечнасць» (1985), «Вас³ль Быка¢» (1987), «Арган³чнасць таленту» (1989).

Удзельн³ча¢ у стварэнн³ «Г³сторы³ беларускай савецкай л³таратуры» (1964-1966).

Адз³н з а¢тара¢ ³ рэдактара¢ вучэбнага дапаможн³ка для студэнта¢ ун³верс³тэта «Беларуская савецкая л³таратура» (ч. 1 - 1981, ч. 2 - 1982).

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1984) за кн³гу «Талент ³ праца».

Будз³нас Я¢ген, нарадз³¢ся 18.02.1944 г. у горадзе Маскве (Расея) у сям'³ служачых.

У 1946 г. сям'я пераехала ¢ В³льню. Працо¢ны шлях пача¢ у час вучобы ¢ дзевятым класе школы рабочай моладз³ лабарантам В³ленскай радыётэхн³чнай навучальн³ (1960-1961). Вучы¢ся завочна ¢ радыётэхн³чным ³нстытуце (спачатку ¢ Разан³, пасля ¢ Менску, скончы¢ у 1972 г.). Працава¢ слесарам у Разан³ (1961-1962), манцёрам Менскага гарадскога а¢татрэста (1963-1965), цесляром, затым наста¢н³кам матэматык³, расейскай мовы ³ л³таратуры вячэрняй школы ¢ пасёлку Светлы Цюменскай вобласц³ (1967-1968). З 1968 г. на журнал³сцкай працы ¢ Менску: л³тсупрацо¢н³к, загадчык аддзела газеты «Знамя юности», уласны карэспандэнт Агенцтва друку «Нав³ны» па Беларус³ (1972-1975), карэспандэнт часоп³са «Рабочая смена» (1975-1976). З 1982 г. - спецыяльны карэспандэнт часоп³са «Дружба народов» па Беларускай ССР ³ Прыбалтыцы. Сябра СП СССР з 1986 г.

Першы нарыс апубл³кава¢ у 1966 г. (часоп³с «Неман»). П³ша на расейскай мове. А¢тар кн³г нарыса¢, публ³цыстык³ «Один практический шаг» (Масква, 1983), «Дом в сельской местности» (Масква, 1985), «Действующие лица» (1986), «Преждевременный конфликт» (Масква, 1988), рамана-даследавання «Промежуточный человек» (1990).

Буйло Канстанцыя (сапр. Калечыц Канстанцыя), нарадз³лася 14.01.1893 г. у горадзе В³льн³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1914 г. скончыла кароткатэрм³новыя наста¢н³цк³я курсы ¢ В³льн³. Наста¢н³чала на Л³дчыне. Загадвала беларускай кн³гарняй у Полацку (1915-1916). Пасля Кастрычн³цкай рэвалюцы³ працавала статыстам у Валакаламск³м павятовым выканкоме рабочых ³ салдацк³х дэпутата¢, бухгалтарам са¢гаса «Дан³лкава». З 1923 г. жыла ¢ Маскве. Працавала на заводзе «Аграном» (1929-1934), начальн³кам аддзела збыту пал³тэхлабарсаюза (1934-1940), у 1940-1951 гг. - начальн³кам аператы¢нага аддзела, затым в. а. намесн³ка дырэктара цэнтральнай канторы ветэрынарнага забеспячэння трэста Саюзветзабпрам. Сябра СП СССР з 1944 г.

Узнагароджана ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1968).

Памерла 04.06.1986 г.

Дэбютавала вершам³ ¢ 1909 г. (газета «Наша н³ва»). Першую кн³гу «Курганная кветка» (1914, В³льня, факс³м³льнае выданне ¢ 1989) адрэдагава¢ Я.Купала. А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Св³танне» (1950), «На адно¢ленай зямл³» (1961), «Май» (1965), «Роднаму краю» (1973). Выйшл³ Выбраныя творы (1954), «Выбранае» (1968, 1976), Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1981). Нап³сала кн³жк³ верша¢ для дзяцей «Юрачка» (1957), «У бляску зор» (1968), «Вясной» (1984).

А¢тар п'ес «Кветка папарац³» (1914) ³ «Сягонняшн³я ³ да¢нейшыя» (1914, паста¢лена ¢ 1921).

Мног³я вершы паэтэсы пакладзены на музыку. Асабл³ва шырокую вядомасць займела песня «Люблю», якая стала народнай.

Букчын Сямён (таксама Букчын Саму³л), нарадз³¢ся 18.08.1941 г. у сяле Валакона¢ка Валакона¢скага раёна Курскай вобласц³ (Расея) у сям'³ ваеннаслужачага ³ наста¢н³цы.

З 1949 г. жыве ¢ Менску. Пасля заканчэння сярэдняй школы ¹ 11 (1959) два гады працава¢ фрэзеро¢шчыкам на Менск³м электратэхн³чным заводзе. У 1961 г. паступ³¢ на аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1964-1967). Вучобу ва ¢н³верс³тэце працягва¢ завочна (скончы¢ у 1967). Бы¢ на рэдактарскай працы на Беларуск³м тэлебачанн³, у Беларускай Савецкай Энцыклапеды³, у 1969-1985 гг. - адказны сакратар часоп³са «Весц³ АН БССР». З 1985 г. - старшы навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1983 г.

Узнагароджаны медалём.

Друкуецца з 1959 г. П³ша на расейскай мове. Пачына¢ як журнал³ст у газеце «Зорька». З 1966 г. выступае як крытык, л³таратуразнавец, праза³к. А¢тар кн³г «Дорогой Антон Павлович...: Очерки о корреспондентах А.П.Чехова» (1973), «Судьба фельетониста: Жизнь и творчество Власа Дорошевича» (1975), «К мечам рванулись наши руки: Документальные повести» (1978, 2-е выданне, 1985), «Как жить, Лев Николаевич?..: Очерки о белорусских корреспондентах Льва Толстого» (1979), «Последний год Дениса Фонвизина» (1981), «Народ издревле нам родной: Русские писатели и Белоруссия» (1984).

Скла¢, падрыхтава¢ тэксты ³ нап³са¢ уступныя артыкулы да выдання¢: «Писатели чеховской поры: Избранные произведения писателей 1880-1890-х годов: В 2 томах» (1982), «Сказки и легенды» В.Дарашэв³ча (1983); «Друзьям, отечеству, народу: Поэзия декабристов» (1986), «Песнь о Беларуси: Стихи русских советских поэтов» (1988).

Булыка Гал³на, нарадз³лася 06.12.1960 г. у вёсцы Осава Ворана¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка¢.

У 1966 г. сям'я пераехала ¢ Менск. Скончыла х³м³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1983). Працавала стажорам-даследчыкам у ²нстытуце ф³з³ка-арган³чнай х³м³³ АН БССР, выхавацелем у рабочым ³нтэрнаце Менскага матацыклетнага ³ велас³педнага завода, ³нжынерам-наладчыкам Упра¢лення пусканаладачных работ трэста «А¢тарэмбудмантаж» М³на¢тапрома СССР. У 1989 г. скончыла Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. Сябра СП СССР з 1987 г.

З вершам³ ¢першыню выступ³ла ¢ друку ¢ 1975 г. (часоп³с «Бярозка»). А¢тар падборк³ верша¢ «Дзень нараджэння снежня» ¢ калекты¢ным зборн³ку «Сцяжына» (1983), зборн³ка паэз³³ «С³нтэз» (1986).

Бура¢к³н Генадзь, нарадз³¢ся 28.08.1936 г. у вёсцы Шуляц³на Расонскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

У 1959 г. скончы¢ аддзяленне журнал³стык³ ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ стыльрэдактарам часоп³са «Коммунист Белоруссии», старшым рэдактарам на Беларуск³м радыё, загадчыкам аддзела л³таратуры, намесн³кам гало¢нага рэдактара газеты «Л³таратура ³ мастацтва». У 1968-1972 гг. - карэспандэнт «Правды» па Беларускай ССР, у 1972-1978 гг. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Маладосць». З 1978 г. - старшыня Дзяржа¢нага кам³тэта Беларускай ССР па тэлебачанн³ ³ радыёвяшчанн³. З 1990 г. - пастаянны прадста¢н³к Беларускай ССР пры ААН. У складзе дэлегацы³ БССР у 1976 г. удзельн³ча¢ у рабоце XXXI сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН. Выб³ра¢ся дэпутатам Вярхо¢нага Савета БССР (1980-1990). Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1961 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Дружбы народа¢, медалям³.

Першыя вершы надрукава¢ у 1952 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Майская прос³нь» (1960), «З любо¢ю ³ нянав³сцю зямною» (1963), «Дыханне» (1966), «Выбраныя вершы» (1969), «Жн³во» (1971), «Выток» (1974), «Вершы пяц³ кн³г» (1976), «Варта вернасц³» (1978), «Пяшчота» (1985), «Гняздо для птушк³ радасц³» (1986), а таксама кн³жак для дзяцей «Тры казк³ пра Зая» (1974), «С³н³я арэл³» (1987). У 1986 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Нап³са¢ кн³гу прозы «Тры старонк³ з легенды» (1971).

Адз³н з а¢тара¢ (з У.Хал³пам, Ф.Коневым) сцэнарыя двухсерыйнага ф³льма «Полымя» (1974), а¢тар сцэнарыя¢ дакументальных ф³льма¢ «Апаленая памяць» (1975) ³ «Падарожжа па Беларус³» (1976).

Перакладае з расейскай, укра³нскай, малда¢скай, балгарскай ³ ³ншых мо¢. Перакла¢ на беларускую мову камедыю А.Хмел³ка «Пузырк³» (паста¢лена ¢ 1966). У яго перакладзе асобным выданнем выйшла кн³жка паэз³³ Б.Алейн³ка «Закл³нанне агню» (1979).

Мног³я вершы пакладзены беларуск³м³ кампаз³тарам³ на музыку.

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1972) за высок³ мастацк³ ¢зровень верша¢ ³ адлюстраванне ¢ ³х моладзевай тэматык³ ³ Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Янк³ Купалы (1980) за кн³гу верша¢ «Варта вернасц³».

Бурноса¢ Вас³ль, нарадз³¢ся 18.08.1914 г. у вёсцы Зелянькова Круглянскага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1933-1934 гг. працава¢ брыгадз³рам, затым старшынёй калгаса «Новы свет» Бялын³цкага раёна. Бы¢ токарам на а¢тарамонтным заводзе ¢ Маг³леве. Скончы¢ Камун³стычны ³нстытут журнал³стык³ ¢ Менску (1939). Працава¢ рэдактарам Дзяржа¢нага выдавецтва БССР. З пачатку Вял³кай Айчыннай вайны - на Заходн³м фронце, бы¢ цяжка паранены. З 1942 г. - ³нструктар ЦК ВЛКСМ, з 1943 г. - намесн³к рэдактара газеты «Чырвоная змена». Бы¢ карэспандэнтам «Правды» па БССР (1944-1947). Працава¢ у Дзяржа¢ным выдавецтве БССР, рэдакцыях часоп³са «Полымя», «Коммунист Белоруссии», газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у ²нстытуце мастацтвазна¢ства, этнаграф³³ ³ фальклору АН БССР, гало¢ным рэдактарам выдавецтва БДУ, старшым рэдактарам выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1951 г.

Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 19.07.1984 г.

Л³таратурна-крытычнай працай займа¢ся з 1947 г. Апубл³кава¢ шэраг артыкула¢ аб партыйнасц³ ³ народнасц³ л³таратуры, сацыял³стычным рэал³зме, аб творчасц³ Л.Талстога, М.Гогаля, А.Кальцова, М.Горкага, У.Маяко¢скага, Я.Купалы, Я.Коласа, М.Лынькова, А.Куляшова ³ ³ншых беларуск³х п³сьменн³ка¢.

Бурса¢ ²ван, нарадз³¢ся 19.12.1927 г. у горадзе Кл³мав³чы Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сям'³ ваеннаслужачага.

Працо¢ны шлях пача¢ у 1945 г. счэпшчыкам вагона¢ на Чэляб³нск³м металург³чным заводзе. Працава¢ на Менск³м трактарным заводзе (1953-1957). У 1962 г. скончы¢ Л³таратурны ³нстытут у Маскве. Працава¢ рэдактарам аддзела прозы часоп³са «Неман» (1962-1964). З 1965 г. жыве ¢ Маскве. Сябра СП СССР з 1964 г.

У друку выступае з 1953 г. П³ша на расейскай мове. У Маскве выда¢ зборн³к³ верша¢ «Близкие звезды» (1960), «Лобжанка-речка» (1967), «Горсть» (1970), «Праздник света» (1976), «Грамота лет» (1977), «Песочные часы» (1981), «Круг» (вершы, паэма, 1986); у Менску выда¢ «Косая сажень» (1964), «Среда» (1972), «Грамота лет» (1977), «Помня о любви» (1980), «Уста» (вершы, паэмы, 1984), «Колесо обозрения» (вершы, паэмы, 1988). Для дзяцей выйшл³ кн³жк³ прозы, верша¢ ³ казак «Едет лес» (1961), «Как Дед Мороз для зайчат построил мост» (1963), «Как звери к зиме готовятся» (1966), «Матрешкины сказки» (1968), «Сказки с присказками» (1968), «Веселые небылички» (1970), «Ванька-Встанька» (1973), «Страна Голубого Солнца» (1973), «Вы слыхали?» (1975), «Сказки, полные чудес» (1979), «Девяносто пять ежей» (1982), «Сорок сорок» (1988).

Перакладае з беларускай ³ ¢кра³нскай мо¢ на расейскую. У яго перакладах асобным³ выданням³ выйшл³ зборн³к³ паэз³³ Р.Барадул³на «Целиноград» (1961), «Раскидач» (1969), «Кошки в лукошке» (1985), Г.Бура¢к³на «Голоса расстояний» (1964), У.Караткев³ча «Вечерние паруса» (1969), В.Зуёнка «Основа» (1972), «Молчание травы» (паэма, 1987), А.Астрэйк³ «Приключения деда Михеда» (1974), Е.Лось «Песня твоей сестры» (1977), К.Цв³рк³ «Закон воды» (1978), Д.Б³чэль-Загнетавай «Где ходят босиком» (1987) ³ ³нш.

Бур'ян Барыс, нарадз³¢ся 07.01.1924 г. у горадзе Маскве (Расея) у сям'³ чыгуначн³ка.

Да вайны працава¢ артыстам у тэатрах Разан³ ³ К³нешмы. Скончы¢ тэатральную студыю пры Разанск³м тэатры (1941). Са жн³¢ня 1941 г. служы¢ у Савецкай Арм³³ - у войсках сувяз³, удзельн³ча¢ у баях на 4-м Укра³нск³м фронце. З 1946 г. - карэспандэнт БелТА, у 1947-1951 гг. - стыльрэдактар газеты «Сталинская молодежь». Потым бы¢ рэдактарам на Беларуск³м тэлебачанн³, на Менскай к³настуды³ навукова-папулярных ³ хран³кальна-дакументальных ф³льма¢. У 1952-1953 ³ з 1963 гг. супрацо¢н³к газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у 1953-1962 гг. часоп³са «Советская Отчизна» («Неман»). У 1967-1985 гг. - загадчык аддзела тэатра, музык³ ³ к³но ¢ рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва». Сябра СП СССР з 1950 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³ ³ «Знак Пашаны», медалям³.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1947 г. з тэатральных рэцэнз³й. П³ша на расейскай ³ беларускай мовах. Выда¢ тэатразна¢чы нарыс «На высоком взлете» (з ².Л³сне¢ск³м, 1962), брашуру «Каму апладз³ру³е зала» (1972), зборн³к³ эсэ ³ артыкула¢ «На театральных перекрестках» (з ².Л³сне¢ск³м, 1967), «З сёмага рада партэра» (1978), «Судьба чужая - как своя» (1982), «² тольк³ надп³с...» (1987). Выступае ³ як л³таратурны крытык.

А¢тар аповесцей «Первый снег» (1957), «У синей бухты» (1959), «Твоя повесть» (1959), «Вальс Грибоедова» (1960), «Радужный перезвон» (1964), «Грозовые отголоски» (выбранае, 1984).

Нап³са¢ п'есы «Зорка Венера» (з М.Алтуховым, 1961, паста¢лена ¢ 1967) ³ «Твой высок³ по¢дзень» (паста¢лена ¢ 1968). Ствары¢ шэраг сцэнарыя¢ для радыё, тэлебачання ³ дакументальнага к³нематографа.

З беларускай мовы на расейскую перакла¢ асобныя творы К.Чорнага, М.Лынькова, Б.М³кул³ча, А.Як³мов³ча, А.Вас³лев³ч, У.Шаха¢ца, ².Грамов³ча, Т.Хадкев³ча, Я.Курто ³ ³нш.

Бусько М³кола, нарадз³¢ся 30.09.1940 г. у вёсцы Пагарэлка Карэл³цкага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Турэцкай сярэдняй школы Карэл³цкага раёна служы¢ у Савецкай Арм³³ (1959-1962). Скончы¢ Баранав³цк³ тэхн³кум лёгкай прамысловасц³ (1962) ³ выя¢ленчы факультэт Маско¢скага завочнага народнага ¢н³верс³тэта мастацтва¢ (1967). Працава¢ рабочым на лесагандлёвай базе (1963-1965), затым афарм³целем у Доме аф³цэра¢ (1965-1967), на мясакамб³наце (1967-1976), з 1976 г. - афарм³цель а¢тобуснага парка ¢ Баранав³чах. Сябра СП СССР з 1989 г.

Першыя вершы апубл³кава¢ у 1970 г. у раённым друку. А¢тар кн³г³ паэз³³ «У Нёмна на плячах» (1986).

Бутрамее¢ Уладз³м³р, нарадз³¢ся 20.03.1953 г. у вёсцы Расна Горацкага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка¢.

У 1974 г. скончы¢ геаграф³чны факультэт Маг³ле¢скага педагаг³чнага ³нстытута. Працава¢ у школах Горацкага ³ Чэрыка¢скага раёна¢ наста¢н³кам ³ загадчыкам навучальнай частк³. У 1980 г. пераеха¢ у пасёлак Альберц³н на Слон³мшчыне. Працава¢ на Слон³мскай папяровай фабрыцы, наста¢н³кам у вячэрняй школе, у Слон³мск³м прафес³йна-аматарск³м тэатры. У 1986 г. скончы¢ Вышэйшыя двухгадовыя курсы сцэнарыста¢ ³ рэжысёра¢ у Маскве, атрыма¢ спецыяльнасць к³надраматурга. У 1989 г. зал³чаны на Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. Сябра СП СССР з 1987 г.

У рэспубл³канск³м друку выступае з 1982 г. П³ша на расейскай ³ беларускай мовах. А¢тар кн³г аповесцей ³ апавядання¢ «Любить и верить» (Масква, 1986), «Сдвиженье» (Масква, 1990), аповесц³ «Где праздник, там и я, или Сказка-басня о том, как жил, по свету бродил, умер и живым остался ловкий мужик Нестерка» (зборн³к «Дни этого года», Масква, 1986).

Нап³са¢ п'есы «²зно¢ Несцерка» (паста¢лена ¢ 1987), «Страсц³ па А¢дзею» (1990, паста¢лена ¢ 1989), аднаакто¢ку «Живите надеждой» (1984). Адз³н з а¢тара¢ сцэнарыя тэлеф³льма «Наш сад» (з Я.М³цько, паста¢лены ¢ 1987). 

Быка¢ Вас³ль, нарадз³¢ся 19.06.1924 г. у вёсцы Бычк³ ¡шацкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся на скульптурным аддзяленн³ В³цебскай мастацкай навучальн³. Скончы¢ экстэрнам Кубл³цкую сярэднюю школу. У пачатку Вял³кай Айчыннай вайны ¢ складзе ³нжынернага батальёна ¢дзельн³ча¢ у буда¢н³цтве абаронных збудавання¢. Са жн³¢ня 1942 г. - курсант Сарата¢скай пяхотнай навучальн³ (скончы¢ у л³стападзе 1943). Як камандз³р узвода а¢таматчыка¢ ³ ¢звода палкавой, затым армейскай артылеры³ ¢дзельн³ча¢ у баях на 2-м ³ 3-м Укра³нск³х франтах. Бы¢ двойчы паранены. З дзеючай арм³яй прайшо¢ Румын³ю, Вугоршчыну, Югаслав³ю, А¢стрыю. Служы¢ на ¡кра³не, у Беларус³, на Далёк³м Усходзе. Пасля дэмаб³л³зацы³ (1947) працава¢ мастаком у гарадзенск³х мастацк³х майстэрнях, стыльрэдактарам абласной газеты «Гродзенская пра¢да». У 1949-1955 гг. зно¢ служы¢ у Савецкай Арм³³. У 1956-1972 гг. - л³тсупрацо¢н³к, затым л³ткансультант газеты «Гродзенская пра¢да», у 1972-1978 гг. - сакратар Гарадзенскага абласнога аддзялення СП БССР. З 1978 г. жыве ¢ Менску. Выб³ра¢ся дэпутатам Вярхо¢нага Савета БССР (1978-1990), з 1989 г. - народны дэпутат СССР. У 1990 г. абраны прэз³дэнтам Згуртавання беларуса¢ свету «Бацька¢шчына». Ганаровы грамадзян³н Ушацкага раёна В³цебскай вобласц³. Сябра СП СССР з 1959 г.

Герой Сацыял³стычнай Працы (1984). Узнагароджаны ордэнам³ Лен³на, Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зорк³, Айчыннай вайны I ступен³ ³ медалям³.

Народны п³сьменн³к БССР (1980).

А¢тар кн³г апавядання¢, аповесцей «Жура¢л³ны крык» (1960), «Ход канём» (гумар, 1960), «Трэцяя ракета. Здрада» (1962), «Альп³йская балада» (1964, па матывах аповесц³ паста¢лены ¢ 1967 г. балет на музыку Я.Глебава), «Адна ноч» (уключана аповесць «Пастка», 1965), «Аповесц³» (1969), «Сотн³ка¢. Абел³ск» (1972, па аповесц³ «Сотн³ка¢» паста¢лены ¢ 1977 г. к³наф³льм «Узыходжанне»), «Во¢чая зграя» (1975, паста¢лена опера на музыку Г.Вагнера «Сцежкаю жыцця», 1980), «Аповесц³ ³ апавяданн³» (1978), «Пайсц³ ³ не вярнуцца» (1979), «Знак бяды» (1984, паста¢лены к³наф³льм у 1988), «У тумане» (уключаны таксама аповесц³ «Мёртвым не бал³ць» ³ «Аблава», 1989), «Дажыць да св³тання» (1990), рамана «Кар'ер» (²987). У 1974 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах, у 1980-1982 гг. - Збор твора¢ у 4 тамах (уключаны таксама аповесц³ «Круглянск³ мост», «Праклятая вышыня», «Яго батальён»). Выда¢ кн³гу крытык³ «Пра¢дай адз³най» (1984).

Працуе ³ ¢ гал³не драматург³³ к³но, тэатра. Па яго сцэнарыях паста¢лены к³наф³льмы «Трэцяя ракета» (1963), «Альп³йская балада» (1966), «Дажыць да св³тання» (1975), «Во¢чая зграя» (1976), 3-х серыйны тэлеф³льм «До¢г³я вёрсты вайны» (1976), «Абел³ск» (1977) ³ кароткаметражны ф³льм «Пастка» (1966). А¢тар п'есы «Рашэнне» (1972). На аснове аповесц³ «Сотн³ка¢» нап³са¢ п'есу «Апошн³ шанц» (паста¢лена ¢ 1974), у 1979 г. паста¢лены спектакль «Пайсц³ ³ не вярнуцца». У маско¢ск³х тэатрах паста¢лены яго п'есы: у 1976 - «Абел³ск», у 1977 - «Скрыжаванне» (па матывах аповесцей «Сотн³ка¢» ³ «Круглянск³ мост»).

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ ³мя Якуба Коласа (1964) за аповесць «Трэцяя ракета», Дзяржа¢най прэм³³ СССР (1974) за аповесц³ «Абел³ск» ³ «Дажыць да св³тання», Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Якуба Коласа (1978) за аповесц³ «Во¢чая зграя» ³ «Яго батальён», Лен³нскай прэм³³ (1986) за аповесць «Знак бяды».

Бэндэ Лукаш, нарадз³¢ся 01.11.1903 г. у вёсцы Шчакоцк ²вана¢скага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Камун³стычны ¢н³верс³тэт Беларус³ (1926). Спачатку працава¢ у В³цебск³м ветэрынарным ³нстытуце, потым - у ²нстытуце мовы, л³таратуры ³ мастацтва АН БССР, адначасова ¢ часоп³се «Напагатове» ³ Дзяржа¢ным выдавецтве ¢ Лен³нградзе ³ ¢ Лен³нградск³м тэатральным ³нстытуце, з 1935 г. - у ²нстытуце расейскай л³таратуры (Пушк³нск³ Дом), загадва¢ кафедрай расейскай л³таратуры Лен³нградскага абласнога наста¢н³цкага ³нстытута. У час Вял³кай Айчыннай вайны служы¢ у войсках НКУС (Лен³нград). З 1946 г. - выкладчык у педагаг³чных ³ наста¢н³цк³х ³нстытутах Да¢га¢п³лса, Лен³нграда, Выбарга, Жытом³ра, рэдактар Лен³нградскага аддзялення Дзяржа¢нага л³таратурнага выдавецтва. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 23.12.1961 г.

Друкавацца пача¢ у 1925 г. Выступа¢ у гал³не крытык³ ³ л³таратуразна¢ства. А¢тар кн³г «Янка Купала: Крытычны нарыс» (1932), «Андрэй Александров³ч» (1932), а таксама шматл³к³х артыкула¢ ³ рэцэнз³й у перыядычным друку. У 30-я гады скла¢ шэраг чытанак, хрэстаматый па беларускай л³таратуры для школ.

Бяганская Ядв³га, нарадз³лася 29.02.1908 г. у горадзе ¡лан-Удэ (Бурац³я) у сям'³ чыгуначн³ка.

У 1922 г. з бацькам³ вярнулася ¢ Беларусь. У 1924 г. асел³ на жыхарства ¢ Менску. Скончыла л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1930). Працавала выкладчыцай расейскай ³ беларускай мовы ³ л³таратуры ¢ школах Менска. У л³стападзе 1937 г. была арыштавана, асуджана на 10 год зняволення, адбывала тэрм³н у калымск³х лагерах, дзе працавала на цяжк³х работах да дня свайго вызвалення. У л³с-тападзе 1947 г. ёй было дазволена жыць на Гомельшчыне. Тольк³ пасля рэаб³л³тацы³ (1954) атрымала магчымасць вярнуцца ¢ Менск. У 1956-1964 гг. працавала старшым рэдактарам перадач для дзяцей ³ юнацтва на Беларуск³м радыё. Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджана медалям³.

Памерла 03.04.1992 г.

У друку дэбютавала вершам³ ¢ 1926 г. (часоп³с «Малады араты»). Нап³сала для дзяцей кн³г³ аповесцей, апавядання¢ «Далеко на Севере» (Магадан, 1954), «Жэне¢ галубок» (1958), «Сустрэча з морам» (1962), «Зос³на зорачка» (1965), «Кожны марыць стаць Калумбам» (1968), «Над ракой Шушай» (1977), «Нечаканая сустрэча» (1980), «Сланечн³к³» (1980) «Ля самага с³няга мора» (1982), «Сонцу ³ ветру насустрач» (1988).

Працавала ¢ гал³не перакладу з польскай ³ славацкай мо¢ на беларускую. З польскай пераклала аповесц³ Б.Ясенскага «Палю Парыж» (1932), Я.Корчака «Кароль Мацюсь Першы» (1970), Г.Бахляровай «Дом пад каштанам³» (1972), А.Богдая «Прыгоды маленькага П³нгв³на П³к-Пока» (1973), Э.Ажэшк³ «Хам» (1975), Г.Па¢шар-Кляно¢скай «Нявыдуманыя г³сторы³» (1976) ³ ³нш. Са славацкай - раманы М.Крно «Я вярнуся жывы» (1960), У.М³нача «Жывыя ³ мёртвыя» (1961), К.Ярунковай «Брат ма¢кл³вага ва¢ка» (1976), Я.Грушо¢скага «Яношак» (1980) ³ ³нш.

Бядуля Зм³трок (сапр. Пла¢н³к Саму³л), нарадз³¢ся 23.04.1886 г. у вёсцы Пасадзец Лагойскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ арандатара.

Вучы¢ся ¢ пачатковай жыдо¢скай школе - хедары, у школе раб³на¢ - ешыбоце. Працава¢ хатн³м наста¢н³кам, а з 1902 г. канторшчыкам на лесараспрацо¢ках. У 1912 г. бы¢ запрошаны ¢ В³льню на сталую працу ¢ беларуск³я культурныя арган³зацы³. Разам з Янкам Купалам працава¢ у газеце «Наша н³ва». Летам 1915 г. з В³льн³ вярну¢ся ¢ родны Пасадзец, а не¢забаве пераеха¢ у Менск, дзе працава¢ у беларуск³м бежанск³м кам³тэце. Пасля Кастрычн³цкай рэвалюцы³ некальк³ год працава¢ у газеце «Савецкая Беларусь», бы¢ рэдактарам дз³цячага часоп³са «Зорк³» ³ краязна¢чага «Наш край». Уваходз³¢ у л³таратурнае аб'яднанне «Маладняк», пасля - ва «Узвышша». На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны эваку³рава¢ся з Беларус³. Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны ордэнам Працо¢нага Чырвонага Сцяга.

Памёр 03.11.1941 г. каля ¡ральска.

Першы надрукаваны твор - абразок на беларускай мове «Пяюць начлежн³к³» (газета «Наша н³ва», 1910). У 1911-1912 гг. друкава¢ вершы на расейскай мове ¢ часоп³сах «На берегах Невы» (Пецярбург) ³ «Молодые порывы» (В³льня). У 1913 г. апубл³кава¢ зборн³к л³рычных ³мпрэс³й «Абразк³» (Пецярбург). У паслярэвалюцыйны час выйшл³ кн³г³ паэз³³ «Пад родным небам» (1922), «Буралом» (1925), «Паэмы» (1927), зборн³к³ апавядання¢ «На зачарованых гонях» (1923), «Апавяданн³» (1926), «Выбраныя апавяданн³» (1926), «Танз³л³я» (1927), «Дэлегатка» (1928), «Тры пальцы» (1930), «Незвычайныя г³сторы³» (1931), «Па пройдзеных сцежках» (1940), аповесц³ «Салавей» (1928, экран³завана ³ паста¢лена ¢ 1937, аднайменны балет у 1939), «Набл³жэнне» (1935), «У дрымучых лясах» (1939, часоп³с «Полымя»), двухтомны раман «Язэп Крушынск³» (1929-1932), «Выбраныя творы» (1934). Шмат зборн³ка¢ выбраных твора¢ выйшл³ ¢ пасляваенныя гады. Для дзяцей выдадзены кн³г³ «Качачка-цацачка» (1927, казка), «Вясной» (1928, вершы), «Гаспадарка» (1930, вершы), «Мурашка-Палашка» (1939, вершаваная казка), «Люц³к» (1940, верш), «Хлопчык з-пад Гродна» (1940, паэма), «Апавяданн³» (1947), «Мае забавы» (1949, вершы), «Сярэбраная табакерка» (1958, казка ³ апавяданн³), «Дзень добры!» (1979, вершы, казк³, апавяданн³), асобныя вершы, казк³. У 1951-1953 гг. выйша¢ Збор твора¢ у 4-х, у 1985-1989 гг. - у 5 тамах.

Выда¢ даследаванне «Вера, паншчына ³ воля ¢ беларуск³х народных казках ³ песнях» (1924), кн³гу нарыса¢ «Дзесяць» (1930).

Перакла¢ з жыдо¢скай на беларускую мову аповесць Шолама-Алейхема «Хлопчык Мотка» (1930), раман С.Годынэра «Чалавек з в³нто¢кай» (1933), кн³гу С.Каган «Апавяданн³» (1940), паасобныя вершы Т.Ша¢чэнк³, Ю.Будзяка.

Бялев³ч Антон, нарадз³¢ся 27.05.1914 г. у вёсцы Дубро¢ка ¡здзенскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся ¢ Маг³ле¢ск³м пал³тасветным ³нстытуце (1933-1935). Працава¢ загадчыкам аддзела пухав³цкай раённай газеты «За калгасы», нарыс³стам у газеце «Чырвоная змена», у 1939-1945 гг. - у газеце «Звязда». У час Вял³кай Айчыннай вайны супрацо¢н³ча¢ у беларуск³м перыядычным друку, удзельн³ча¢ у партызанск³м руху на В³цебшчыне, зак³два¢ся ¢ тыл ворага. У 1945-1947 гг. - загадчык аддзела паэз³³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у 1947-1950 гг. - нарыс³ст газеты «Савецк³ селян³н». Сябра СП СССР з 1943 г.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 11.04.1978 г.

Першы верш апубл³каваны ¢ 1938 г. (газета «Л³таратура ³ мастацтва»). У 1945 г. у Маскве выйша¢ першы зборн³к паэз³³ «Человек из дубравы» ¢ перакладзе на расейскую мову, у Менску - вершаваная казка «Мароз-партызан». А¢тар кн³жак паэз³³ «На бацько¢ск³х сцежках» (1946), «Свята» (1947), «Чалавек-сонца» (1947), «Паэмы» (1948), «Светач» (1950), «Дарогай шчасця» (1952), «Жывая рака» (1955), «Хлеб ³ нахлебн³к³» (1957), «За сала¢³ным³ гаям³» (1959), «Вясёлка над полем» (1961), «Залатыя ключы» (1963), «Высок³ по¢дзень» (1964), «Рэха навальн³ц» (1965), «Партрэт бацька¢шчыны» (1967), «В³нто¢ка ³ плуг» (1968), «Любо¢ мая» (1971), «Гарынь» (1972), «А ¢ бары, бары» (1974), «З Дубро¢к³ кра³на в³дна» (1974), «Сонцам заручоныя» (1975), «Сонечны гадз³нн³к» (1978), «Сосны ¢ жыце» (1980), «Мой шчодры бор» (1985). Выда¢ зборн³к вершаваных фельетона¢ «Маштабны М³канор» (1963). Нап³са¢ для дзяцей кн³жк³ паэз³³ «²дз³, мой сын» (1953), «Тарас³кава дарожка» (1962), «Дабрадзейны ас³лак» (1973), «Партызанск³ рыбачок», (1976), аповесць «Малюнк³ маленства» (1977).

А¢тар дакументальнай аповесц³ «М³най Шмыро¢» (1970), кн³г нарыса¢ «Майстры сацыял³стычнага земляробства» (1939), «Сонечным шляхам» (1950), «Добрыя людз³» (1957), «Людз³ робяць вясну» (1959), «З добрай доляй заручоныя» (1960), «Хатынь: боль ³ гне¢» (1971), «Споведзь сэрца» (1978), кн³г³ л³таратурных партрэта¢ «Чарадзе³» (1970). Выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1968-1969).

Перакла¢ на беларускую мову паэму А.Твардо¢скага «За даллю - даль» (1962), паасобныя вершы А.Пракоф'ева, М.Бажана, А.Малышк³, ².Няходы ³ ³нш.

Бярозк³н Рыгор, нарадз³¢ся 03.07.1918 г. у горадзе Маг³леве ¢ сям'³ служачага.

Вучы¢ся на рабфаку, на л³таратурным факультэце Менскага педагаг³чнага ³нстытута (1936-1938). У 1938 г. працава¢ загадчыкам аддзела крытык³ ¢ рэдакцы³ часоп³са «Полымя рэвалюцы³», затым - л³таратурным кансультантам у каб³неце маладога а¢тара пры Саюзе п³сьменн³ка¢ БССР (1938-1939), загадчыкам аддзела крытык³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва» (1939-1941). Напярэдадн³ Вял³кай Айчыннай вайны, у красав³ку 1941 г., бы¢ рэпрэс³раваны. 26 чэрвеня, кал³ фашысцк³я войск³ набл³жал³ся да Менска, калону зняволеных вывел³ з турмы на расстрэл. Р.Бярозк³ну выпала застацца жывым. ¨н нак³рава¢ся ¢ Маг³ле¢ ³ ¢ ваенкамаце пада¢ заяву ¢ Чырвоную Арм³ю. Прыма¢ удзел у баях пад Стал³нградам, на Курскай дузе, пад К³евам ³ ¢ Карпатах, на Сандам³рск³м плацдарме ³ ¢ вызваленн³ Праг³. Бы¢ паранены. У л³пен³ 1949 г. рэпрэс³раваны друг³ раз. Зняволенне адбыва¢ у лагерах Казахстана ³ С³б³ры, працуючы на буда¢н³цтве шахт ³ электрастанцый. Бы¢ вызвалены ¢ л³стападзе 1955 г., рэаб³л³таваны ¢ л³пен³ 1956 г. У 1956-1967 гг. загадва¢ аддзелам крытык³ ³ паэз³³ ¢ часоп³се «Неман» (да 1960 «Советская Отчизна»). У 1967-1969 гг. - загадчык аддзела л³таратуры рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», у 1970-1975 гг. - л³тсупрацо¢н³к бюлетэня «Помн³к³ г³сторы³ ³ культуры Беларус³». Члён СП СССР з 1939 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 01.12.1981 г.

Выступа¢ у друку з крытычным³ ³ л³таратуразна¢чым³ артыкулам³ з 1935 г. Першы зборн³к артыкула¢ «Паэз³я пра¢ды» выда¢ у 1958 г. Затым выйшл³ кн³г³ «Аркадий Кулешов: Критико-биографический очерк» (Масква, 1960), «Спадарожн³ца часу: Артыкулы аб паэз³³» (1961), «Свет Купалы: Думк³ ³ наз³ранн³» (1965; дапо¢нены ³ перапрацаваны варыянт - «Мир Купалы», Масква, 1973), «П³мен Панчанка: Крытыка-б³яграф³чны нарыс» (1968), «Человек на заре: Рассказ о Максиме Богдановиче - белорусском поэте» (Масква, 1970, у перакладзе на беларускую мову выйшла ¢ 1981), «Постац³» (1971), «Кн³га пра паэз³ю: Выбранае» (1974), «Звенн³: Творчая ³ндыв³дуальнасць ³ ¢заемадзеянне л³таратур» (1976), «Аркадзь Куляшо¢: Нарыс жыцця ³ творчасц³» (1978), «Свет Купалы. Звенн³: Выбранае» (1981), «Паэз³я - маё жыццё» (1989).

Бяспалы Зм³тро, нарадз³¢ся 28.08.1934 г. у вёсцы Вял³к³ Бор Хойн³цкага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1956 г. скончы¢ Рэчыцк³ земле¢парадчы тэхн³кум. Працава¢ земле¢парадчыкам у Гарадзенскай вобласц³. Служы¢ у Савецкай Арм³³. Пасля дэмаб³л³зацы³ (1958) паступ³¢ на аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (скончы¢ у 1963). Адначасова працава¢ у часоп³се «Вожык» - супрацо¢н³кам, намесн³кам рэдактара аддзела фельетона¢. З 1972 г. - адказны сакратар ³нфармацыйна-метадычнага бюлетэня «Родная прырода», а з 1977 г. - пасля рэарган³зацы³ бюлетэня ¢ часоп³с - яго гало¢ны рэдактар. Сябра СП СССР з 1974 г.

Першае гумарыстычнае апавяданне было надрукавана ¢ 1963 г. П³ша на беларускай ³ расейскай мовах. Выда¢ зборн³к³ гумарыстычных апавядання¢ «Сякера пад лаваю» (1970), «Ад варот паварот» (1977). Для дзяцей нап³са¢ кн³г³ аб прыродзе Беларус³ «Лясныя х³труны» (1969; дапо¢ненае выданне ¢ 1986), «У лясной каморы» (1972), «Мядзведзе¢ пачастунак» (1976), «Страшны звер» (1978), «Дз³¢ны птах» (1981), «Казк³ С³няга лесу» (1983), «С полным лукошком: Записки грибника» (1985), «Звери Беловежской пущи» (1987), «Птицы Беловежской пущи» (1988).

Скла¢ зборн³к «Беларуск³я народныя жарты» (1970), адз³н з а¢тара¢ фотаальбома «Паклан³ся прыродзе» (1984).

Ваданоса¢ М³кола, нарадз³¢ся 04.01.1923 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ ваеннаслужачага.

Дзяц³нства прайшло ¢ вёсцы Котава Барыса¢скага раёна. У 1939 г. паступ³¢ у Менск³ дарожна-механ³чны тэхн³кум. У Вял³кую Айчынную вайну - радыст партызанскага злучэння на Маладэчаншчыне. Служы¢ у Савецкай Арм³³, тройчы бы¢ паранены. У 1946-1957 гг. - тэхн³к на Беларуск³м радыёцэнтры. Скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве (1959). З 1966 г. - рэдактар выдавецтва «Беларусь», у 1972-1982 гг. - рэдактар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1954 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Чырвонай Зорк³, Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1982).

Упершыню ¢ друку выступ³¢ у 1948 г. А¢тар кн³жак апавядання¢ ³ аповесцей «У Барко¢скай пушчы» (1956), «Пераломнае лета» (1961), «Надзе³ ³ здзяйсненн³» (1963), «Адз³най мац³ сыны» (1968), «Пад чужым паролем» (1971), «Дзе в³руе Бяроза» (1973), «Дзень ³ ¢сё жыццё» (1988). Для дзяцей выйшл³ кн³г³ «Першае знаёмства» (1954), «Аднагодк³» (1959), «Пабярэжцы» (1960), «Рачны госць» (1961), «Апошн³ вадзян³к» (1964), «Хатабыч-малодшы» (1965), «Здарэнне на Сцюдзёнцы» (1967), «Двайная памылка» (1969), «Лясныя прыгоды» (1976), «Жыць, каб змагацца. Ц³мохава тайна» (1978), «Скарб Загорскай камян³цы» (1985). Нап³са¢ зборн³к³ гумарыстычных апавядання¢ «Прынцыповы аратар» (1966), «Сам сябе падвё¢» (1973), «Левыя ног³» (1983). У 1983 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Вазнясенск³ Аляксандар, нарадз³¢ся 17.07.1888 г. у сяле Чукалы Ардата¢скага раёна (Мардов³я) у сям'³ наста¢н³ка.

Скончы¢ славяна-расейскае аддзяленне г³сторыка-ф³лалаг³чнага факультэта Варша¢скага ¢н³верс³тэта (1913) ³ бы¢ пак³нуты пры ¢н³верс³тэце для падрыхто¢к³ да прафесарскага звання. У 1915-1921 гг. - ас³стэнт, прыват-дацэнт г³сторыка-ф³лалаг³чнага факультэта Расто¢скага ¢н³верс³тэта. У 1921-1927 гг. - дацэнт, у 1927-1930 гг. - прафесар Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Пасля працава¢ у Маско¢ск³м ³нстытуце к³нематаграф³³, у Маско¢ск³м гарадск³м пед³нстытуце, у Народным кам³сарыяце цяжкай прамысловасц³ (1930-1934). У 1934 г. бы¢ высланы ¢ Ташкент, дзе да чэрвеня 1939 г. працава¢ загадчыкам вучэбнай частк³ курсавога навучання рабочых кадра¢, эканам³стам па планаванн³ ³ ¢л³ку. З 1939 г. - прафесар Казанскага пед³нстытута. З 1940 г. - прафесар, а ¢ 1943-1947 гг. - дэкан г³сторыка-ф³лалаг³чнага факультэта Казанскага ¢н³верс³тэта. Доктар ф³лалаг³чных навук, прафесар.

Узнагароджаны медалём.

Памёр 16.01.1966 г.

У друку пача¢ выступаць у 1913 г. з артыкулам³ па г³сторы³ расейскай клас³чнай л³таратуры. Бы¢ прадста¢н³ком культурна-г³старычнай школы ва ¢сходнеславянск³м л³таратуразна¢стве. А¢тар артыкула¢ пра М.Гогаля, М.Лермантава, ².Тургенева ³ ³нш. У 20-я гады ¢ часоп³сах «Полымя», «Узвышша», у «Працах БДУ» змясц³¢ шэраг артыкула¢ па тэоры³ л³таратуры ³ пытаннях разв³цця беларускай л³таратуры, беларускага тэатра. Выда¢ працы «Паэтыка Макс³ма Багданов³ча» (Ко¢на, 1926), «Асно¢ныя прынцыпы пабудовы беларускай навук³ аб л³таратуры» (1927), «Паэмы Янк³ Купалы (Сюжэтная пабудова ³ стыль)» (1927). Доктарская дысертацыя «Исследования по истории новой белорусской литературы» (ч. 1-3) не апубл³кавана, зберагаецца ¢ б³бл³ятэцы Казанскага ¢н³верс³тэта.

Вайцяшонак Марыя, нарадз³лася 03.05.1942 г. у горадзе Змя³нагорску Алтайскага краю ¢ сям'³ высланага з Беларус³ польскага асадн³ка.

Пасля смерц³ бацько¢ выхо¢валася ¢ дз³цячых дамах Змя³нагорска, Масквы, Ракава. Працавала на Менск³м камвольным камб³наце прадз³льшчыцай, адначасова вучылася завочна ¢ Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце на ф³лалаг³чным факультэце (скончыла ¢ 1972). Працавала ¢ школах вёсак Борк³, Ро¢б³цк Пружанскага раёна, Схол³на, Дун³лав³чы Паста¢скага раёна, у Мядзел³, выхавацелькай дз³цячага сада ¢ Менску. З 1974 г. на журнал³сцкай працы ¢ «Сельской газете», часоп³сах «Неман», «Беларусь», штотыднёв³ку «Л³таратура ³ мастацтва». Сябра СП СССР з 1990 г.

У друку выступае з 1959 г. А¢тар кн³г³ нарыса¢ «Сярод бл³зк³х людзей» (1988). Выступае таксама з апавяданням³ ³ казкам³.

Вайшнорас Фел³ксас, нарадз³¢ся 18.05.1897 г. у вёсцы П³лв³шк³с В³лкав³шскага раёна (Летува) у рабочай сям'³.

Скончы¢ Камун³стычны ¢н³верс³тэт нацыянальных меншасцей Захаду ¢ Маскве (1925). У 1919 г. - сакратар П³лв³шскага падрайкома КП Летувы. У 1921-1923 гг. пал³твязень ковенскай турмы. З 1923 г., пасля абмену пал³твязням³, жы¢ у СССР. Працава¢ у рэдакцыях газет ³ часоп³еа¢ у Маскве ³ Смаленску. З 1930 г. у Менску - супрацо¢н³к, у 1934-1937 гг. - рэдактар газеты «Чырвоны араты» (на летув³скай мове). Бы¢ сакратаром летув³скай секцы³ СП БССР. У 1937 г. рэпрэс³раваны ³ высланы з Беларус³. Рэаб³л³таваны ¢ 1956 г. У 1944-1945 гг. служы¢ у Савецкай Арм³³ (16-я летув³ская дыв³з³я). З 1945 г. жы¢ у В³льн³, працава¢ у выдавецтве, грамадск³х таварыствах. Сябра СП СССР з 1934 г.

Заслужаны дзеяч культуры Летув³скай ССР (1965).

Памёр 21.08.1972 г.

Вершы пача¢ п³саць у ковенскай турме. У 1934 г. у Менску выда¢ на летув³скай мове зборн³к паэз³³ «Пад сцягам працы ³ барацьбы». Нап³са¢ а¢таб³яграф³чную кн³гу «Да светлага жыцця» (В³льня, 1960). Перакла¢ на летув³скую мову (пад псе¢дан³мам Ф.Садайн³с) паэму Янк³ Купалы «Над ракою Арэсай» (1935), асобныя творы Якуба Коласа, Т.Кляшторнага, ².Харыка, расейск³х ³ латышск³х п³сьменн³ка¢.

Вакуло¢ская Л³дз³я, нарадз³лася 20.02.1926 г. у горадзе Шчорсе Чарн³га¢скай вобласц³ (Укра³на) у сям'³ ваеннаслужачага.

Скончыла акцёрск³ факультэт К³е¢скага тэатральнага ³нстытута (1952). З 1954 г. - л³тсупрацо¢н³к раённай газеты «Сталинский путь» на Чукотцы, у 1958-1965 гг. - абласной газеты «Калиннградская правда». З 1966 г. жыла ¢ Менску. Сябра СП СССР з 1963 г.

Памерла 28.08.1991 г.

Выступала ¢ друку з 1954 г. П³сала на расейскай мове. Выйшл³ асобным³ выданням³ нарыс «Первый снег» (Магадан, 1956), аповесц³ «Толино лето» (Кал³н³нград, 1960), «Свой след на земле» (Кал³н³нград, 1961), «Пурга уходит через сутки» (Магадан, 1963), «Сашка, моя знакомая» (Масква, 1964), «Последняя радиограмма» (Магадан, 1965), кн³г³ аповесцей, апавядання¢ «200 километров до суда» (Магадан, 1969), «Хозяйка Птичьей скалы» (Магадан, 1971), «Улица вдоль океана» (Масква, 1972), «Женщины» (1975), «Свадьбы» (Масква, 1979), «Путевка в Белую долину» (1980), «Письма любимого человека» (1982), «Вступление в должность» (Масква, 1985), «И снятся белые снега» (1986), «История одной любви» (1988), «Сколько бы ни пришлось, буду ждать...» (1990). А¢тар сцэнарыя¢ мастацк³х ф³льма¢ «Лушка» (паста¢лены ¢ 1964) ³ «Саша-Сашачка» (паста¢лены ¢ 1966).

Валасев³ч Эдуард, нарадз³¢ся 12.03.1918 г. у горадзе Маг³леве ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

У 1935-1936 гг. працава¢ грузчыкам на чыгунцы. Скончы¢ л³таратурны факультэт Маг³ле¢скага педагаг³чнага ³нстытута (1941). З 1941 г. у Савецкай Арм³³ - спачатку ¢ 1-м камун³стычным зн³шчальным батальёне пры ЦК КП Беларус³, потым - у дзеючай арм³³ на Бранск³м, Заходн³м франтах. Бы¢ цяжка паранены (1943). З л³стапада 1943 г. працава¢ у Дзяржа¢ным арх³ве Аджарскай АССР (г. Батум³), з 1944 г. выклада¢ фальклор ³ расейскую л³таратуру ¢ Маг³ле¢ск³м пед³нстытуце. Загадва¢ аддзелам у абласной газеце «За Радз³му». У 1952 г. пераеха¢ у Менск. Працава¢ у часоп³сах «Полымя», «Вожык», у Белдзяржф³лармон³³, у 1970-1974 гг. бы¢ дырэктарам Беларускага аддзялення ¡сесаюзнага агенцтва па а¢тарск³х правах СП СССР. Сябра СП СССР з 1950 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

У друку выступае з 1938 г. (газета «Камунар Маг³лё¢шчыны»). Першую кн³жку «Вершы ³ байк³» выда¢ у 1954 г. А¢тар зборн³ка¢ баек «Залатая рыбка» (1957), «Як дбаеш - так ³ маеш» (1958), «Арл³ны суд» (1959), «Соль» (1962), «На вясёлай хвал³» (1967), «Казёл адпушчэння» (1968), «Туды ³ рак з кляшнёй» (1970), «Сур'ёзна ³ з усмешкай» (1973), «Палюсы» (байк³ ³ санеты, 1977), «Рагаты анёл» (1978), «Кругавая парука» (1979), «Бегемот ³ ³ншыя» (1982), «Яечня на далон³» (1984), «Л³рыка ³ сатыра: Выбранае» (1988), а таксама кн³жак-баек для дзяцей «Камар-званар» (1959), «Байк³» (1960), «Горк³ мёд» (1967), «Спех - курам на смех» (1982), казк³ ¢ вершах «Дняпро¢ск³я чарадзе³» (1963, 1988).

Камеды³, скетчы выйшл³ ¢ зборн³ках «Свет кл³нам не сышо¢ся» (1958) ³ «З хворай галавы на здаровую» (1961).

Валкадае¢ Пётар, нарадз³¢ся 22.11.1911 г. у вёсцы Кажамяк³ К³нель-Чаркаскага раёна Куйбыша¢скай вобл. (Расея) у сялянскай сям'³.

У 1929 г. ста¢ працаваць трактарыстам у калгасе. Скончы¢ л³таратурны факультэт Куйбыша¢скага педагаг³чнага ³нстытута (1936), два гады працава¢ дырэктарам сярэдняй школы ¢ К³нель-Чаркаску. У 1939 г. прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Служы¢ у якасц³ ³нструктара-л³таратара дыв³з³йнай газеты «Новый путь». У 1941 г. удзельн³ча¢ у баях на Заходн³м фронце, бы¢ кантужаны, у 1942-1944 гг. - у партызанск³м атрадзе ¹ 122 на Маг³ле¢шчыне. Пасля вайны працава¢ у рэдакцыях газет «Советская Белоруссия», «Наста¢н³цкая газета», «Сталинская молодежь», карэспандэнтам «Литературной газеты». Сябра СП СССР з 1949 г.

Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 04.11.1973 г.

П³са¢ на расейскай мове. Першы верш надрукава¢ у 1934 г. (часоп³с «Волжская новь»). А¢тар паэмы «Чандра» (1952), зборн³ка¢ верша¢ «Родная сторона» (1950), «Зеленая пристань» (1960), «Ливень» (1967), «Далекие сполохи» (1981), кн³г³ нарыса¢ «Строители» (1956), «Механ³затар Андрэй Худзяко¢» (1961), «Поиски квадрата» (1962), «Ветеран» (1963), кн³жк³ для дзяцей «Егоркины рапорты» (1958) ³ аповесц³ «Чей мальчишка?» (1961).

Варанов³ч Адольф, нарадз³¢ся 15.06.1940 г. у вёсцы М³кольцы Мядзельскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Мядзельскай сярэдняй школы (1957) паступ³¢ у Менскую мастацкую навучальню (скончы¢ у 1960). Працава¢ у мастацкай майстэрн³ Аршанскага льнокамб³ната мастаком па ткан³нах, а таксама ¢ дз³цячай мастацкай школе выкладчыкам. З 1989 г. - сябра сцэнарна-рэдакцыйнай калег³³ Дзяржа¢нага кам³тэта БССР па тэлебачанн³ ³ радыёвяшчанн³. Сябра СП СССР з 1979 г.

Першыя апавяданн³ апубл³кава¢ у 1970 г. (штотыднёв³к «Л³таратура ³ мастацтва»). Выда¢ кн³г³ аповесцей ³ апавядання¢ «Высок³ падмурак» (1978), «Агн³ хат» (1986).

Вас³лев³ч Алена, нарадз³лася 22.12.1922 г. у засценку Даманшчына (цяпер вёска Л³пн³к³) Слуцкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ ляснога аб'ездчыка.

Засталася без бацько¢ на восьмым годзе жыцця. Выхо¢валася ¢ сваяко¢. Скончыла л³таратурны факультэт Рагачо¢скага наста¢н³цкага ³нстытута (1941). У час Вял³кай Айчыннай вайны працавала б³бл³ятэкарам у шп³тал³, п³сарам страявой часц³, начальн³кам б³бл³ятэк³. У 1946 г. скончыла ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працавала л³ткансультантам у Курск³м абласным выдавецтве (1946-1950). З 1950 г. - загадчык аддзела культуры часоп³са «Работн³ца ³ сялянка», а ¢ 1972-1980 гг. - загадчык рэдакцы³ л³таратуры для юнацтва выдавецтва «Мастацкая л³таратура», у 1981-1983 гг. - загадчык рэдакцы³ л³таратуры для юнацтва выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджана ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1977).

Першы мастацк³ твор (аповесць «У прасторах жыцця») надрукавала ¢ 1947 г. (часоп³с «Беларусь»). Выйшл³ кн³жк³ апавядання¢ «Бл³зк³я знаёмыя» (1954), «За¢тра ¢ школу» (1956), «Сябры» (1958), «Апавяданн³» (1959), «Падслухала сэрца» (1960), «Кал³навая рукав³чка» (1963), «Я з вам³» (1964), «П³сар страявой часц³» (1969), «Адно ³мгненне» (1975), «Шурка Рэмз³ка¢» (1985), зборн³к апавядання¢ ³ аповесцей «Мыс Добрай Надзе³» (1977), аповесць «Шлях³-дарог³» (1950), цыкл аповесцей «Расц³, Ганька» (1966), «Доля цябе знойдзе» (1968), «Новы свет» (1970), «Пачакай, затрымайся...» (1970), як³я склал³ тэтралог³ю «Пачакай, затрымайся...» (1972). А¢тар кн³г «Люблю, хвалююся, жыву» (нататк³, эсэ, 1986), «Элег³я» (апавяданн³, эцюды, эсэ, 1988). Выдадзены Выбраныя творы ¢ 3 тамах (1982-1983).

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1976) за тэтралог³ю «Пачакай, затрымайся...».

Вас³ле¢ская Гал³на, нарадз³лася 15.01.1927 г. у гарадск³м пасёлку Кл³ча¢ Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

З 1932 г. жыве ¢ Менску. У 1945 г. здала экстэрнам экзамены за дзесяц³годку. Скончыла аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1950). Працавала радыёжурнал³стам, л³тсупрацо¢н³кам часоп³са «Сельская гаспадарка Беларус³». У 1959-1977 гг. - рэдактар аддзела часоп³са «Работн³ца ³ сялянка». З 1977 г. - рэдактар аддзела нарыса, з 1979 г. - адказны сакратар часоп³са «Полымя». У 1982-1988 гг. - дырэктар Бюро прапаганды мастацкай л³таратуры СП БССР. Сябра СП СССР з 1970 г.

Узнагароджана медалём.

Л³таратурнай працай займаецца з 1953 г. П³сала нарысы, артыкулы. У 1959 г. апубл³кавала першае апавяданне. А¢тар аповесцей для дзяцей ³ юнацтва «Маланка ¢начы» (1963), «Малюнак на снезе» (1969), «Я еду на вярблюдзе» (1970), «Бывай, Груша¢ка» (1979), «Юныя наза¢сёды» (1983), «Крылы, або Адз³н год з жыцця В³таля Пятро¢скага» (1987). У 1986 г. выйшла «Выбранае».

Вас³ле¢ск³ ²ос³ф, нарадз³¢ся 08.12.1911 г. у горадзе Данецку (Укра³на) у сям'³ рабочага.

У 1922 г. з бацькам³ пераеха¢ у Беларусь. Скончы¢ Аршанск³я педагаг³чныя курсы (1928-1930). Пасля заканчэння тэатральна-драматург³чных курса¢ у Менску (1931) бы¢ акцёрам БДТ-2 у В³цебску, л³тработн³кам газеты «Лен³нск³ прызы¢» у Воршы. У 1933 г. прызваны ¢ Чырвоную Арм³ю. У 1937-1952 гг. працава¢ акцёрам у тэатрах Смаленска, Жытом³ра, Днепрадзяржынска, Усць-Каменагорска, Разан³, ²жэ¢ска, Калуг³. З 1967 г. жыве ¢ Менску. Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджаны медалям³.

Першыя вершы был³ надрукаваны на беларускай мове ¢ 1931 г. (часоп³с «Маладняк»). З 1935 г. п³ша на расейскай мове. У Смаленску выйшл³ кн³г³ паэз³³ «В добрый час» (1954), «Родное раздолье» (1956), «Новь» (1959), «Авось да небось» (1960), «Лирика» (1961), «Трудный экзамен» (паэма, 1962), «Нас попробуй обгони» (1963). У Маскве выйшл³ нарыс «Оружием сатиры» (1959), «От зорьки до зорьки» (1960), зборн³к³ верша¢ «День за днем» (1963), «Свершение» (1966), «Чибис» (1973), «Зимнее солнце» (1979), «Призадумалась река» (1982). У Менску выда¢ зборн³к паэз³³ «Пальмы и сосны» (1969), «Мой спутник солнце» (выбраныя вершы, 1971), «Продолжение» (1981), «Река времени» (1989), кн³г³ для дзяцей «Птичья тревога» (1968), «Диковины» (1972), «Веселый поезд» (1977), «Безымянные острова» (1984), «Снежные лебеди» (1987).

Працуе як перакладчык з беларускай на расейскую мову. У яго перакладзе асобным³ выданням³ выйшл³ зборн³к песень «Хоры а капелла» (1968), зборн³к верша¢ М.Хведаров³ча «Кленовый сок» (1972), казка А.Як³мов³ча «Коваль-Вернидуб» (1974), «Извечной песни голоса: Белорусская лирика» (1980).

Вас³ле¢ск³ Пятро, нарадз³¢ся 15.05.1922 г. у вёсцы Сямёна¢ка Кл³мав³цкага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Журав³цкай дзесяц³годк³ (1940) бы¢ прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны прыма¢ удзел у баях на Карэльск³м фронце. З 1942 г. - карэспандэнт армейскай газеты «Сталинский боец». Бы¢ двойчы паранены. У 1944 г, дэмаб³л³заваны, з 1945 г. працава¢ у рэдакцы³ газеты «Сталинская молодежь», у 1946 г. нак³раваны ¢ Рэспубл³канскую партыйную школу пры ЦК КПБ. У 1947 г. паступ³¢ у школу-студыю МХАТа ³ ¢ той жа год перайшо¢ на рэжысёрск³ факультэт Усесаюзнага ³нстытута к³нематаграф³³ (скончы¢ у 1953). У 1953-1988 г. працава¢ рэжысёрам на к³настуды³ «Беларусьф³льм». Сябра СП СССР з 1954 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступен³ ³ медалям³.

П³ша на беларускай ³ расейскай мовах. Першыя апавяданн³ апубл³кава¢ у 1942 г. у вайсковых газетах. У 1956 г. выйшла першая кн³га - аповесць «Новый день». Выйшл³ кн³г³ «Первопуток» (1958), «Красота человеческая» (1980), «Вечные молодожены» (1987).

Працуе пераважна ¢ гал³не драматург³³. А¢тар п'ес «Год дзевяцьсот семнаццаты» («Год здзяйснення¢», апубл³квана ³ паста¢лена ¢ 1957), «Чалавек вярну¢ся» (1961, паста¢лена ¢ 1959), «Любо¢, Надзея, Вера...» (1962, паста¢лена ¢ 1960), «Странный дом» (апубл³кавана ³ паста¢лена ¢ 1962), «Твой за¢трашн³ дзень» (паста¢лена ¢ 1967). У 1968 г. выйша¢ зборн³к п'ес «Твой за¢трашн³ дзень», у 1984 г. - «Образ жизни».

Як рэжысёр, сцэнарыст прыма¢ удзел у стварэнн³ мастацк³х ³ дакументальных к³наф³льма¢ «Беларуск³ канцэрт», «Дзец³ партызана», «Строгая жанчына», «Апавяданн³ аб юнацтве», «Палеская легенда», «Рагаты бастыён», «Выкрыццё», «Беларусь сёння», «Крок³ ¢ за¢тра», тэлеф³льма аб жыцц³ ³ творчасц³ Якуба Коласа «Жыв³це да¢жэй, хлопцы» ³ ³нш.

Вас³лёк М³хась (сапр. Касцев³ч М³ха³л), нарадз³¢ся 14.11.1905 г. у вёсцы Бабро¢ня Гарадзенскага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ лесн³ка.

Сярэднюю адкукацыю атрыма¢ у 1921 г. у Казлове (М³чурынску), дзе разам з бацькам³ бы¢ у бежанстве. У 1922 г. вярну¢ся на Гарадзеншчыну. Уступ³¢ у Беларускую сялянска-рабочую грамаду. Арган³зо¢ва¢ гуртк³ Таварыства беларускай школы. За ¢дзел у рэвалюцыйным руху польск³я ¢лады неаднаразова арышто¢вал³ ³ саджал³ ¢ турму. У 1939 г. бы¢ маб³л³заваны ¢ польскае войска, у час баё¢ трап³¢ у нямецк³ палон. У жн³¢н³ 1941 г. уцёк з палону, дабра¢ся да родных мясц³н ³ ¢ключы¢ся ¢ падпольную барацьбу. К³рава¢ Ск³дальск³м падпольным антыфашысцк³м кам³тэтам, пад псе¢дан³мам Язэп Гром выступа¢ у партызанск³м друку. Пасля вызвалення працава¢ у ск³дальскай раённай газеце «Чырвоны сцяг» (1944-1946), а пазней - у абласной газеце «Гродзенская пра¢да». Сябра СП СССР з 1945 г.

Памёр 03.09.1960 г.

У друку пача¢ выступаць у 1926 г. у в³ленск³х выданнях. Першы зборн³к л³рык³ «Шум баравы» (В³льня, 1929) бы¢ канф³скаваны пал³цыяй. Рукап³с другога зборн³ка бы¢ забраны дэфенз³вай ³ зн³шчаны (1934). У 1937 г. у В³льн³ выйша¢ зборн³к «З сялянск³х н³¢». У савецк³ час выдадзены кн³г³ паэз³³ «Выбраныя вершы» (1950), «Выбраныя творы» (1955), «Зоры над Нёманам» (1963), «Вершы» (1973).

Вас³лёнак Я¢ген, нарадз³¢ся 26.12.1917 г. у горадзе Воршы ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

Сярэднюю адукацыю атрыма¢ у Аршанскай чыгуначнай школе. У 1934-1935 гг. вучы¢ся ¢ Маг³ле¢ск³м педагаг³чным ³нстытуце на л³таратурным факультэце. Працава¢ у шкло¢скай раённай газеце «Прамень камун³зма», у рэдакцыях раённых ³ гарадск³х газет Барысава, Багушэ¢ска, Воршы. У 1939 г. нак³раваны на журнал³сцкую працу на Далёк³ ¡сход (працава¢ у Хабара¢ску, Усурыйску, Уладз³вастоку). У 1943-1945 гг. - у радах Савецкай Арм³³, служы¢ у рэдакцы³ дыв³з³йнай газеты «Боец-патриот», у 1945-1948 гг. - карэспандэнт маско¢скай газеты «Гудок» у Алма-Аце. З 1948 г. жы¢ у Менску - бы¢ рэдактарам БелТА, карэспандэнтам газеты «Труд» па Беларускай ССР, загадчыкам аддзела публ³цыстык³ часоп³са «Маладосць». У 1958-1966 гг. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Неман». Сябра СП СССР з 1953 г.

Узнагароджаны медалям³.

Памёр 23.09.1973 г.

У друку спачатку апубл³кава¢ вершы (1936), потым прозу (1939). Выйшл³ зборн³к³ аповесцей ³ апавядання¢ «Зялёныя агн³» (1954), «Прызванне» (апавяданн³ ³ нарысы, 1956), «Выпадковы прыпынак» (1957), «Розныя дарог³» (1957), «Таццяна Ларына» (1964), «Вячэрняя размова» (1968), «С³мфон³я са спагнаннем» (1969), «Забыты вензель» (1970), «На перагоне» (1973) ³ драма «Карале¢ск³ гамб³т» (1959). У 1977 г. выдадзены Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Перакла¢ на беларускую мову аповесць ².Пятрова «Нончына каханне» (1961), кн³гу Л.Кас³ля «Пра жыццё зус³м добрае» (1961), раманы С.Улуг-задэ «Абно¢леная зямля» (1973) ³ А.²расека «Скалак³» (з М.Татурам, 1961), а таксама творы ³ншых п³сьменн³ка¢.

Васюкова Гал³на, нарадз³лася 21.03.1927 г. у горадзе Барысаве Менскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

У 1944 г. была вывезена фашысцк³м³ акупантам³ ¢ Герман³ю, працавала там на фабрыцы ¢ мястэчку Альбендорф. У сакав³ку 1945 г. ёй удалося ¢цячы ¢ Чэхаславак³ю, дзе каля горада ¡п³цэ ¢ступ³ла ¢ атрад Супрац³¢лення. Вучылася ¢ Берасцейскай музычнай навучальн³ (1949-1951 гг.), у 1967 г. скончыла Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. Жыве ¢ Менску. Сябра СП СССР з 1964 г.

Выступае ¢ друку з 1956 г. П³ша на расейскай мове. А¢тар зборн³ка¢ апавядання¢ ³ аповесцей для дзяцей «Про Наташу» (1957), «Старший брат» (1959), «Андрюшины знакомые» (1964), «Разные истории» (1966), «Куклоград» (вершы, Кал³н³нград, 1970), «С Маринкой не играю» (Кал³н³нград, 1971), аповесцей «Ветер с полей» (1961, часоп³с «Неман»), «Золотые росы» (1962), «Тревожные дни» (1983).

Ватацы Н³на, нарадз³лася 14.05.1908 г. у горадзе Вендэн³ (цяпер горад Цэс³с, Латв³я) у сям'³ служачых.

Скончыла л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1930). У 1930-1936 гг. ³ ¢ 1945-1990 гг. працавала ¢ Дзяржа¢най б³бл³ятэцы БССР на пасадах ад памочн³ка б³бл³ятэкара да гало¢нага б³бл³ёграфа. З канца 1936 г. да 1941 г. была на б³бл³ятэчнай рабоце ¢ Архангельску, ва ¡льяна¢ску, мастаком - у К³раве. У 1942-1945 гг. - начальн³к б³бл³ятэк³ эвакуацыйнага шп³таля (г. Мелекес Ульяна¢скай вобласц³). у 1946-1956 гг. выкладала па сумяшчальн³цтве б³бл³яграф³ю на б³бл³ятэчным факультэце Менскага педагаг³чнага ³нстытута. Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджана медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1963).

Выступае пераважна ¢ гал³не б³бл³яграф³³ ³ л³таратуразна¢ства. Першы артыкул апубл³кавала ¢ 1932 г. Склала б³бл³яграф³³ «Мастацкая л³таратура Савецкай Беларус³» (за 1917-1960 гг. - 1962; за 1961-1968 гг. - 1971), «Беларускае савецкае л³таратуразна¢ства ³ крытыка. 1945-1963» (1964), «Беларуская савецкая драматург³я. 1917-1965» (1967), рэкамендацыйны б³бл³яграф³чны даведн³к «Белорусская литература» (з М.Каваленка, Р.С³паковай, Масква, 1988), б³бл³яграф³чныя даведн³к³ ³ памятк³ пра творчасць Я.Купалы, Я.Коласа, К.Чорнага, К.Крап³вы, М.Лынькова, П.Глебк³, П.Труса, П.Пестрака, ².Шамяк³на, П.Панчанк³ ³ ³нш. А¢тар б³бл³яграф³чнага даведн³ка «Макс³м Багданов³ч» (1961), альбома-выста¢к³ (з А.Лойкам, 1968), шэрага артыкула¢, складальн³к зборн³ка ¢спам³на¢ ³ б³яграф³чных матэрыяла¢ пра М.Багданов³ча «Шлях паэта» (1975), працы «Макс³м Багданов³ч: Паказальн³к твора¢, а¢тографа¢ ³ крытычнай л³таратуры» (1977). Нап³сала брашуры «Лев Толстой и Белоруссия» (з Н.Лап³дусам, 1978), «Пушкин и Белоруссия» (1979).

А¢тар кн³г «Песня Макс³ма» (1981), «Шлях³» (1986).

Верабей Анатоль, нарадз³¢ся 10.08.1950 г. у вёсцы Вайн³лав³чы Масто¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка¢.

Скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1972). Працава¢ навуковым супрацо¢н³кам ²нстытута мовазна¢ства ³мя Якуба Коласа АН БССР (1972-1974). Пасля заканчэння асп³рантуры пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР (1974) - навуковы супрацо¢н³к гэтага ³нстытута (1977-1990). З 1990 г. - дацэнт кафедры беларускай л³таратуры Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1988 г.

У друку выступае з 1976 г. як крытык ³ л³таратуразнавец. Выда¢ кн³г³ «Макс³м Танк ³ польская л³таратура» (1984), «Жывая повязь часо¢; Нарыс творчасц³ Уладз³м³ра Караткев³ча» (1985), «Беларуска-руск³ паэтычны ¢заемапераклад 20-30-х гадо¢» (1990), брашуру «Паэз³я Макс³ма Танка» (1983). Удзельн³ча¢ у выданн³ творчай спадчыны П.Пестрака (Збор твора¢ у 5 тамах, т. 3, 1985), У.Хадык³ («На ¢звеях дзён», 1986), У.Караткев³ча (Збор твора¢ у 8 тамах, 1987-1991).

Верамейчык Уладз³м³р, нарадз³¢ся 01.11.1937 г. у вёсцы Петрыцкае Браг³нскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка¢.

У 1955 г. скончы¢ Рэчыцкую педагаг³чную навучальню. Год працава¢ старшым п³янерважатым М³халка¢скай сярэдняй школы Мазырскага раёна. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1956-1959). Пасля дэмаб³л³зацы³ паступ³¢ на ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (скончы¢ у 1964). Працава¢ завучам, дырэктарам Ведрыцкай васьм³гадовай школы Рэчыцкага раёна, пасля рэарган³зацы³ гэтай школы ¢ сярэднюю (1966) -яе дырэктар. Сябра СП СССР з 1976 г.

Узнагароджаны ордэнам Працо¢нага Чырвонага Сцяга ³ медалём.

Першы верш надрукава¢ у 1955 г. (рэчыцкая раённая газета). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Прыпяць» (1973), «Яснасць» (1978), «Люблю!» (1981), «Клянуся Прыпяццю» (1988), кн³г³ публ³цыстык³ «Гарызонты сельск³х педагога¢: Зап³ск³ дырэктара школы» (1984).

Выступае ³ як сатырык.

Верас Зоська (сапр. Войц³к Людв³ка), нарадз³лася 30.09.1892 г. у пасёлку Мяджыбаж Лятыча¢скага раёна Хмяльн³цкай вобласц³ (Укра³на) у сям'³ ваеннаслужачага.

У 1912 г. скончыла прыватную жаночую г³мназ³ю ¢ Горадн³, у 1914 г. - агародн³цка-пчалярск³я курсы ¢ Варшаве. Удзельн³ца гарадзенскага гуртка беларускай моладз³ (1909-1913). У 1916-1917 гг. працавала ¢ Менск³м аддзеле Беларускага таварыства дапамог³ пацярпелым ад вайны. З 1923 г. жыве ¢ В³льн³. У 1924-1929 гг. - адм³н³стратар рэдакцы³ газет Беларускай сялянска-рабочай грамады, у 1927-1931 гг. - рэдактар дз³цячага часоп³са «Заранка», у 1934-1935 гг. - дз³цячага часоп³са «Пралеск³», у 1928-1939 гг. - старшыня Беларускага кааператы¢нага таварыства «Пчала», адначасова (1934-1938) - рэдактар пчалярскага часоп³са «Беларуская борць» (В³льня). Вынесла з в³ленскай турмы «Лук³шк³» вершы М.Машары ³ выдала за свой кошт яго першы зборн³к «Малюнк³» (1928). Сябра СП СССР з 1982 г.

Памерла 08.10.1991 г.

Друкавацца пачала ¢ 1907 г. (часоп³с «Падснежник», К³е¢). На беларускай мове выступ³ла з абразкам³ пад псе¢дан³мам М³рко ¢ 1911 г. (газета «Наша н³ва»). А¢тар «Беларуска-польска-расейска-лац³нскага батан³чнага сло¢н³ка» (В³льня, 1924), брашуры «Г³сторыя ¢жывання зёлак у лячэнн³» (1934), кн³г³ верша¢ ³ апавядання¢ для дзяцей «Каласк³» (1985). Нап³сала ¢спам³ны пра М.Багданов³ча, У.Галубка, Ядв³г³на Ш. ³ ³нш.

Для дз³цячага тэатра з укра³нскай мовы пераклала п'есы Р.Завадов³ча «Князь Марцыпан» (В³льня, 1929), Ю.²гарава «С³рата» (В³льня, 1929), з расейскай - «Лясныя хатк³» В.Б³янк³ (В³льня, 1931).

Вечар Алесь, нарадз³¢ся 25.03.1905 г. у вёсцы Машчыцы Слуцкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1923 г. паступ³¢ на першы курс Слуцкага сельгастэхн³кума. У 1924-1925 гг. загадва¢ хатай-чытальняй у вёсцы Паськова Горка Старадарожскага раёна. Пасля заканчэння агранам³чнага факультэта Беларускай сельскагаспадарчай акадэм³³ (1929) бы¢ зал³чаны асп³рантам навукова-даследчага ²нстытута сельскай ³ лясной гаспадарк³ БССР. Бы¢ адным з к³ра¢н³ко¢ Аршанскай ф³л³³ «Маладняка», у 1928-1930 гг. узначальва¢ Менскую ф³л³ю БелАПП. У 1930-1931 гг. працава¢ выкладчыкам у Гарадоцк³м тэхн³куме механ³зацы³ сельскай гаспадарк³ (В³цебская вобласць). З 1933 г. загадва¢ аддзелам у навукова-даследчым ²нстытуце харчовай прамысловасц³ БССР. У 1937-1959 гг. жы¢ у Краснадары - працава¢ загадчыкам кафедры ¢ Кубанск³м сельскагаспадарчым ³нстытуце, дацэнтам, загадчыкам кафедры Краснадарскага ³нстытута харчовай прамысловасц³.

З 1959 г. - загадчык аддзела б³ях³м³³ расл³н ²нстытута б³ялог³³, з 1970 г. - загадчык лабараторы³ б³ях³м³³ ³ малекулярнай б³ялог³³ ²нстытута эксперыментальнай батан³к³ АН БССР. Акадэм³к АН БССР. Доктар б³ялаг³чных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1978 г.

Заслужаны дзеяч навук³ ³ тэхн³к³ Беларускай ССР (1975).

Узнагароджаны ордэнам Дружбы народа¢ ³ медалям³.

Памёр 04.04.1985 г.

Першыя вершы апубл³кава¢ у 1926 г. (часоп³с «Аршанск³ маладняк»). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Кола дзён» (1930), «Зварот да слова» (1977), паэмы «Мая г³мназ³я» (часоп³с «Полымя», 1979). Перакла¢ на беларускую мову паэму А.С.Пушк³на «Дом³к у Каломне» (1937).

А¢тар навуковых прац па б³ях³м³³ расл³н ³ тэхн³чнай б³ях³м³³ «Ф³з³ялог³я ³ б³ях³м³я бульбы» (з М.Ганчарыкам, 1979), «Водородные ионы в биосфере» (1986) ³ ³нш.

В³тал³н Зм³тро (сапр. Серг³ев³ч Дзм³тры), нарадз³¢ся 15.07.1910 г. у горадзе Кал³нкав³чы ¢ сям'³ чыганачн³ка.

Скончы¢ чыгуначную дзевяц³годку ¢ Кал³нкав³чах. З 1929 г. жы¢ у Менску. Працава¢ радыёманцёрам, затым карэспандэнтам Радыёцэнтра БССР. Бы¢ сябрам БелАПП. Вясной 1932 г. па закл³ку камсамола Беларус³ паеха¢ працаваць адказным сакратаром крыча¢скай раённай газеты, а ¢ верасн³ паступ³¢ вучыцца на творчае аддзяленне Менскага педагаг³чнага ³нстытута. 10.08.1933 г. бы¢ рэпрэс³раваны ³ высланы ¢ Мары³нск (Расея). Уцёк з высылк³. Мяркуецца, што служы¢ у арм³³.

Прапа¢ без вестак у час Вял³кай Айчыннай вайны.

З вершам³ ¢ друку пача¢ выступаць у 1930 г. (газета «П³янер Беларус³»). А¢тар зборн³ка верша¢ «Будзем жыць!» (1932). Пераклада¢ з расейскай мовы.

В³тка Вас³ль (сапр. Крысько Ц³мох), нарадз³¢ся 16.05.1911 г. у вёсцы Е¢л³чы Слуцкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Слуцкай прафтэхшколы (1928) працава¢ слесарам на Бабруйск³м дрэваапрацо¢чым камб³наце, у заводскай шматтыражцы (1929-1930), рэдакцыях газет «Камун³ст» (Бабруйск, 1930-1933), «Ударн³к» (Жлоб³н, 1933-1935), «Чырвоная змена» (1935-1937), «Л³таратура ³ мастацтва» (1937-1938) ³ часоп³са «Полымя рэвалюцы³» (1938-1939). Удзельн³ча¢ у паходзе Чырвонай Арм³³ ¢ Заходнюю Беларусь ³ да самага пачатку вайны працава¢ сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення СП БССР. З пачатку Вял³кай Айчыннай вайны - у рэдакцы³ газеты «Савецкая Беларусь», а з 1942 г. - у аддзеле прапаганды ³ аг³тацы³ ЦК КПБ рэдактарам масавых выдання¢ для акуп³раваных раёна¢. Супрацо¢н³ча¢ у сатырычных часоп³сах «Партызанская дуб³нка» ³ «Раздав³м фашысцкую гадз³ну». З дня ¢тварэння часоп³са «Беларусь» (студзень 1944) працава¢ яго адказным сакратаром, з 1948 г. - намесн³кам, з 1951 г. - гало¢ным рэдактарам газеты «Л³таратура ³ мастацтва». У 1957-1974 гг. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Вясёлка». У 1974-1987 гг. - сябра сцэнарна-рэдакцыйнай калег³³ к³настуды³ «Беларусьф³льм». Сябра СП СССР з 1943 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Кастрычн³цкай Рэвалюцы³, двума ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, двума - «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1970).

Друкавацца пача¢ у 1928 г. Першы зборн³к верша¢ «Гартаванне» выдадзены ¢ 1944 г. у Маскве. Затым выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «По¢дзень» (1946), «Вернасць» (1953), «Ружа ³ штык» (1958), «Паверка» (1961), «Вершы» (1968), «Беларуская калыханка» (1971), «Праводз³ны лета» (1972), «Вышын³ святла» (1977), «Случчына» (1981), «Трэц³я пе¢н³» (1988), зборн³к сатыры ³ гумару «Для дома, для альбома ³ трох³ для эпох³» (1983). Для дзяцей выда¢ кн³жк³ паэз³³ ³ вершаваных казак «Вавёрчына гора» (1948), «Бусл³нае лета» (1958), «Казка пра цара Зубра» (1960), «Дударык» (1964), «Азбука Вас³ Вясёлк³на» (1965), «Казк³» (1968, 1976), «Чытанка-маляванка» (1971), «Хто памагае сонцу» (1975), «Ладачк³-ладк³» (1977), «Мы будуем метро» (1979), «М³нск³я балады» (1982), «Казк³ ³ краск³», «Госц³», «Загадка пра зярнятка» (усе 1984), «Дзецям» (выбраныя творы ¢ дзвюх кн³гах, 1986), «Свята дружбы» (1987), зборн³к апавядання¢ «Зайчык-вадалаз» (1962). У 1973 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

А¢тар п'ес «Прамень будучын³» (1948), «Шчасце паэта» (1951, паста¢лена ¢ 1952).

Нап³са¢ многа л³таратурна-крытычных ³ публ³цыстычных артыкула¢ на маральна-этычныя ³ выхава¢чыя тэмы. У 1977 г. выда¢ кн³гу дзённ³ка¢, нарыса¢ ³ апавядання¢ «Дзец³ ³ мы», у 1982 г. - кн³гу «Урок³», у 1988 г. - «Азбука душы». Адз³н з а¢тара¢ чытанак «Роднае слова» для 1 (1969), 2 (1970) ³ 3 (1988) класа¢.

На беларускую мову перакла¢ паэму ¡.Маяко¢скага «Добра!» (1940, з Р.Лыньковым), «Паны Гала¢лёвы» М.Салтыкова-Шчадрына (1956), кн³гу В.Сухамл³нскага «Блак³тныя жура¢л³» (1971), творы расейск³х, укра³нск³х, латышск³х, балгарск³х ³ польск³х п³сьменн³ка¢.

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1972) за кн³г³ «Беларуская калыханка», «Казк³» ³ «Чытанка-маляванка». У 1978 г. узнагароджаны м³жнародным ганаровым дыпломам ³мя Х.К.Андэрсена з занясеннем прозв³шча п³сьменн³ка ¢ Ганаровы сп³с дацкага казачн³ка.

В³цьб³ч Юрка (сапр. Шчарбако¢ Георг³), нарадз³¢ся 15.06.1905 г. у горадзе Вел³жу (Расея) у сям'³ святара.

Вучы¢ся ¢ г³мназ³³ ³ педагаг³чным тэхн³куме. У 1922-1933 гг. працава¢ у Маскве на х³м³чных заводах. У час Вял³кай Айчыннай вайны жы¢ на акупаванай тэрыторы³, бы¢ сябрам так званага Цэнтральнага ¢рада Беларускага культурнага згуртавання, выступа¢ у друку з артыкулам³ па г³сторы³ Беларус³. Бы¢ прызначаны рэдактарам л³таратурна-мастацкага часоп³са «Узвышша», н³воднага нумара якога так ³ не выйшла. Жы¢ у Герман³³, потым у ЗША. У 1939 г. бы¢ прыняты ¢ сябры СП СССР.

Памёр у 1975 г.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1929 г. (часоп³с «Узвышша»). А¢тар кн³г прозы «Смерць ²рмы Лайм³нг» (1932), «Формула супрац³¢лення касцей» (1937). У эм³грацы³ выда¢ кн³гу г³старычных нарыса¢ «Плыве з-пад Святое гары Нёман» (Мюнхен, 1956) ³ зборн³к артыкула¢ на расейскай мове «Мы дойдем» (Нью-¨рк, 1975), надрукава¢ у перыядычным друку шэраг апавядання¢.

В³шне¢ск³ М³кола, нарадз³¢ся 28.03.1910 г. у горадзе Гомел³ ¢ сям'³ рабочага.

У 1931 г. скончы¢ Менск³ беларуск³ педагаг³чны тэхн³кум ³ ста¢ працаваць у газеце «Звязда». У 1932-1933 гг. вучы¢ся ва ¡сесаюзным ³нстытуце к³нематаграф³³, потым зно¢ працава¢ у «Звяздзе». У 1939 г. нак³раваны на працу ¢ в³лейскую абласную «Сялянскую газету». На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны служы¢ у буда¢н³чым батальёне, потым у рэдакцыях франтавой газеты «За свабодную Беларусь», сатырычнага л³стка «Партызанская дуб³нка». З л³стапада 1942 г. - спецкарэспандэнт газеты «Савецкая Беларусь», з 1944 г. - загадчык сельскагаспадарчага аддзела, уласны карэспандэнт газеты «Звязда», а ¢ 1952-1967 гг. - намесн³к гало¢нага рэдактара часоп³са «Сельская гаспадарка Беларус³». Сябра СП СССР з 1952 г.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 17.03.1986 г.

З першым нарысам выступ³¢ у 1933 г. (газета «Звязда»). Першае апавяданне апубл³кава¢ у 1941 г. (газета «Звязда»). Асобным³ выданням³ выйшл³ нарысы «Майстар конегадо¢л³» (1939), «Герой Сацыял³стычнай Працы Е¢дак³я Кухарава» (1948) ³ зборн³к апавядання¢ «Скарб зямл³» (1951).

А¢тар шэрага навукова-папулярных ³ вучэбных ф³льма¢ («Трактар «Беларусь», 1955; «Залатое дно», 1962; «Жывы канвеер», 1964; «Севазвароты на Беларус³», 1966 ³ ³нш.).

Вольны Анатоль (сапр. Ажг³рэй Анатоль), нарадз³¢ся 02.12.1902 г. на станцы³ Пухав³чы Менскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

У 1911 г. паступ³¢ у ²гуменскую г³мназ³ю. У 1920 г. пайшо¢ добраахвотн³кам у Чырвоную Арм³ю, прыма¢ удзел у баях з ³нтэрвентам³. Пасля дэмаб³л³зацы³ (1921) працава¢ у ЦК ЛКСМБ ³ вучы¢ся ¢ Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце. З 1923 г. уваходз³¢ у л³таратурнае аб'яднанне «Маладняк», а з 1928 г. - у «Полымя». 04.11.1936 г. арыштаваны. У 1937 г. прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. Рэаб³л³таваны пасмяротна 03.12.1957 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Заслужаны дзеяч мастацтва БССР (1935).

Расстраляны 29.10.1937 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1920 г. Выда¢ зборн³к³ паэз³³ «Камсамольская нота» (1924, з А.Александров³чам), «Чарнакудрая радасць» (1926), «Табе» (1927).

У 1925 г. выйша¢ раман «Ва¢чаняты» (у саа¢тарстве з А.Александров³чам ³ А.Дударом). А¢тар аповесцей «Два» (1925), «Антон Сав³цк³» (1927, газета «Савецкая Беларусь»). «Зборн³к фельетона¢» (1927) ³ кн³га гумарэсак ³ фельетона¢ «Суседз³» (1932) выйшл³ пад псе¢дан³мам «Алёша».

Нап³са¢ п'есы, драматызаваныя аг³тжарты («Кал³ дзяк гаворыць пра¢ду», «М³колка», «У агранома» - 1924), камедыю «Ратуй, божа!» (з Р.Кобецам, 1932). Выступа¢ ³ як к³надраматург - па яго сцэнарыях паста¢лены ф³льмы «Хво³ гамоняць» (з К.Дзяржав³ным, 1929), «Гатэль «Савой» (1930), «У агн³ народжаная» (1930), «Сонечны паход» (1931), «Новая радз³ма» (1935) ³ ³нш. У 1935 г. выйшла к³нааповесць «Шасц³дзесятая паралель».

Вольск³ Артур (сапр. Зэйдэль-Вольск³ Артур), нарадз³¢ся 23.09.1924 г. у горадзе Дзяржынску Менскай вобласц³ ¢ сям'³ п³сьменн³ка.

Вучы¢ся ¢ В³цебскай мастацкай навучальн³ (1938-1941), працава¢ мастаком у БДТ-2 (Уральск). У 1942 г. прызваны ¢ Ваенна-Марск³ Флот. Служы¢ на Далёк³м Усходзе. Удзельн³ча¢ у баях супраць ³мперыял³стычнай Япон³³. У 1952 г. дэмаб³л³зава¢ся. Працава¢ у рэдакцы³ газеты «Чырвоная змена» загадчыкам аддзела культуры ³ быту, адказным сакратаром часоп³са¢ «Бярозка», «Вясёлка». Скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве (1962). З 1963 г. - загадчык л³таратурна-педагаг³чнай частк³, з 1962 г. - дырэктар Беларускага рэспубл³канскага тэатра юнага гледача, з 1978 г. - дырэктар Дома л³таратара, з 1980 г. - л³ткансультант СП БССР. У 1981-1984 гг. - старшы рэдактар выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1955 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, «Знак Пашаны», медалём «За баявыя заслуг³» ³ ³ншым³ медалям³.

Першы л³таратурны твор надрукава¢ у 1937 г. Нап³са¢ на расейскай мове аповесць «Родная семья» (Хабара¢ск, 1953, з Б.²ртышск³м). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Водбл³ск³ далёк³х маяко¢» (1958), «Далёк³я ³ бл³зк³я прычалы» (1962), «Дабрата» (1966), «Выратавальны круг» (1974), «Строма» (1982), «Чалавек, якому бал³ць» (выбранае, 1984), «Наваселле дрэ¢» (1990). Нап³са¢ кн³жк³ паэз³³, прозы, казак для дзяцей «Маленьк³м сябрам» (1955), «Дзеда¢ госць» (1958), «Чырвоная зорка» (1961), «Чарн³чка» (1964), «Рагатка» (1971), «Што такое м³кра тое» (1971), «Лясныя мастак³» (1973), «Жывыя л³тары» (1973), «А куды пада¢ся дождж» (1974), «²зумрудавы горад, дзе ты?..» (1977), «Еду ¢ госц³ да слана» (1978), «Сонца бл³зка ¢жо зус³м» (1984), «Дабяруся да нябёс» (1984), «Ад А да Я - прафес³я мая» (1987), апавядання-эсэ «Хлеб - усяму галава» (1989). Кн³г³ Выбраных твора¢ выходз³л³ ¢ 1971, 1974 гг.

Сумесна з П.Макалём нап³са¢ п'есы «За лясам³ дрымучым³» (1959, паста¢лена ¢ 1958), «Марынка-крап³¢н³ца» (паста¢лена ¢ 1962). У саа¢тарстве з Э.До¢нер нап³са¢ к³насцэнарый «Марынка, Янка ³ тайны карале¢скага замка» (паста¢лены ¢ 1978). А¢тар п'ес-казак «Сцяпан - вял³к³ пан» (1979, пакладзеная на музыку Ю.Семянякам ³ паста¢леная ¢ 1979 г. на сцэне Менскага тэатра музычнай камеды³, яна з'яв³лася першай беларускай аперэтай для дзяцей), «Тры ²ваны - тры браты» (1985), «Граф Гл³нск³-Папял³нск³» (1986), «Каб не зма¢ка¢ жаваранак» (1989). На Беларуск³м тэлебачанн³ паста¢лены спектакл³ «Апошняя ноч Ала³зы» (1986), «Водар папарац³» (1989).

Перакладае з расейскай, укра³нскай, летув³скай, латышскай, жыдо¢скай, нямецкай мо¢.

Вольск³ В³таль (сапр. Зэйдэль-Вольск³ В³таль), нарадз³¢ся 05.09.1901 г. у горадзе Пецярбурзе (Расея) у сям'³ служачага.

З 1918 г. працава¢ на Трубачным заводзе, потым у Кам³сарыяце гарадской гаспадарк³ Петраграда. З 1919 г. - у Чырвонай Арм³³, удзельн³ча¢ у грамадзянскай вайне. Служы¢ у пагран³чных войсках ³ органах ВЧК. З 1926 г. - старшы ³нспектар Гало¢рэперткома БССР, у 1927 г. скончы¢ Камун³стычны ¢н³верс³тэт Беларус³. З 1928 г. - старшы ³нструктар к³наф³кацы³ Белдзяржк³но, з 1929 г. - дырэктар В³цебскага мастацкага тэхн³кума, з 1930 г. - дырэктар Беларускага драматычнага тэатра ¢ В³цебску. У 1932-1936 гг. працава¢ дырэктарам ²нстытута л³таратуры ³ мастацтва Акадэм³³ навук БССР. З красав³ка 1942 г. загадва¢ аддзелам у рэдакцы³ сатырычнай газеты-плаката «Раздав³м фашысцкую гадз³ну», з л³стапада 1943 г. - у рэдакцы³ часоп³са «Беларусь». У 1948-1954 гг. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры АН БССР. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1971).

Памёр 22.08.1988 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1926 г. Даследава¢ народную творчасць ³ старажытную рукап³сную л³таратуру беларуск³х татара¢ - к³табы. Першая кн³жка - «Праблемы беларускай савецкай драматург³³» (1934). Нап³са¢ манаграф³ю «Эдуард Самуйлёнак: Жыццё ³ творчасць» (1951), «Нарысы па г³сторы³ беларускай л³таратуры эпох³ феадал³зму» (1958), адз³н з а¢тара¢ дапаможн³ка для студэнта¢ ВНУ «Нарысы па г³сторы³ беларускай л³таратуры» (1956), падручн³ка «Беларуская савецкая л³таратура» для 9-10 класа¢ (1948-1954).

А¢тар п'ес «Цудо¢ная дудка» (1940, паста¢лена ¢ 1939), «Дзед ³ жора¢» (1946, паста¢лена ¢ 1939), «Несцерка» (1946, паста¢лена ¢ 1941, аднайменны ф³льм па сцэнарыю а¢тара, 1955), «Машэка» (1946, паста¢лена ¢ 1954) - усе яны ¢ключаны ¢ зборн³к «П'есы» (1962), а таксама а¢тар сцэнарыя¢ дакументальна-краязна¢чых ф³льма¢ «Белавежская пушча» (1946), «Бярэз³нск³ запаведн³к» (1965).

Нап³са¢ кн³г³ краязна¢чых нарыса¢ ³ апавядання¢ «Па лясных сцежках» (1948), «У лясах над Бярозай» (1955), «Месяц за месяцам» (1956), «На бабровых азёрах» (1957), «Чайк³ над Нараччу» (1959), «Родны край» (1961), «Афрыканскае падарожжа» (1963), «Эль Махрыб» (1965), «Старонк³ нашай г³сторы³» (1966), «Падарожжа па кра³не беларуса¢» (1968), «Месяц за месяцам» (1969), «Палессе» (1971), «Кн³га падарожжа¢» (1971), «Лёс Дункана» (1978), «Дзень добры, Бяроза» (1984). У 1977 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Перакла¢ на беларускую мову сатырычную паэму ².В.Гётэ «Рэйнеке-Л³с» (1940), раманы В.Брэдэля «Выпрабаванне» (1937), М.Кульбака «Зельманцы» (1960).

Ворана¢ М³кола, нарадз³¢ся 13.12.1936 г. у вёсцы В³ры Гарадоцкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

З 1952 г., скончы¢шы Азярко¢скую сям³годку, працава¢ камбайнерам у Задзв³нскай МТС Суражскага раёна. У 1955-1959 гг. служы¢ на Балтыйск³м флоце. З 1959 г. на журнал³сцкай рабоце - л³тсупрацо¢н³к суражскай раённай газеты «Кл³ч ²ль³ча», аршанскай газеты «Лен³нск³ прызы¢», загадчык сельскагаспадарчага аддзела сенненскай раённай газеты «Лен³нская ³скра». Жыве ¢ гарадск³м пасёлку Шарка¢шчына В³цебскай вобласц³. Сябра СП СССР з 1978 г.

Першае апавяданне «Ас³навае шула» надрукава¢ у 1963 г. (газета «В³цебск³ рабочы»). Выступае таксама з вершам³. Выда¢ зборн³к³ апавядання¢ ³ аповесцей «Ветраны дзень» (1976), «Перад адл³гай» (1984) ³ раман «Маланка пал³ць жыта» (1990). У часоп³се «Маладосць» надрукава¢ аповесц³ «Завея» (1979) ³ «Вадалазы» (1981).

Вышынск³ М³хась, нарадз³¢ся 27.01.1940 г. у горадзе Менску ¢ сям'³ наста¢н³ка.

Пасля заканчэння школы фабрычна-заводскага навучання (1957) працава¢ мулярам на будо¢лях Менска. Адначасова вучы¢ся ¢ вячэрняй школе. Скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1965), наста¢н³ча¢ на Берасцейшчыне ³ Меншчыне. У 1967-1968 гг. працава¢ рэдактарам мастацкай л³таратуры ¢ выдавецтве «Беларусь», у 1968-1969 гг. - рэдактарам аддзела прозы часоп³са «Неман». У 1970-1975 гг. - рэдактар вяшчання для дзяцей ³ юнацтва Беларускага радыё. Сябра СП СССР з 1970 г.

Л³таратурнай працай займаецца з 1959 г. (апубл³кава¢ нарыс у газеце «Калгасная пра¢да»). А¢тар кн³г аповесцей ³ апавядання¢ «Вокны ¢начы» (1969), «На павароце» (1973), «Крын³ца, светлая вадз³ца» (1979), «У пол³, за сялом...» (апавяданн³ для дзяцей, 1981), «Людз³ вясны» (нарысы, 1982).

Вялюг³н Анатоль, нарадз³¢ся 27.12.1923 г. у вёсцы Машканы Сенненскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ фельчара.

У 1939-1940 гг., будучы студэнтам л³таратурнага факультэта Менскага педагаг³чнага ³нстытута, працава¢ у рэдакцы³ газеты «Звязда». З верасня 1941 г. вучы¢ся ¢ Свярдло¢ск³м педагаг³чным ³нстытуце. У 1942 г. прызваны ¢ Савецкую Арм³ю, вучы¢ся ¢ Луг³нскай ав³яшколе, удзельн³ча¢ у баях на Стал³нградск³м фронце. У 1943 г. бы¢ паранены, до¢г³ час знаходз³¢ся на лячэнн³ ¢ шп³тал³. У 1945-1946 гг. - л³тсупрацо¢н³к у газеце «Л³таратура ³ мастацтва». У 1948 г. скончы¢ завочна Менск³ педагаг³чны ³нстытут. У 1946-1984 гг. з невял³к³м³ перапынкам³ працава¢ рэдактарам аддзела паэз³³ часоп³са «Полымя». Сябра СП СССР з 1946 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны I ступен³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1969).

Друкуецца з 1934 г. Акты¢на выступаць з вершам³ пача¢ з 1938 г. А¢тар кн³жак паэз³³ «Салют у М³нску» (1947), «Негарэльская арка» (1949), «На подступах» (1952), «На зоры займае» (1958), «Насцеж» (1960), «Вецер з Волг³» (1963, паэма), «Адрас любв³» (1964, выбранае), «Вершы ³ балады» (1969), «Верасовы ¢зятак» (1974), «Песня зялёнага дуба» (1989), зборн³ка¢ верша¢ для дзяцей «Галубы» (1949), «Тры гудк³» (1951), «Рыбы нашых рэк» (1952), «Дз³цячы сад» (1954), «Вада ³ вуда» (1967). Выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1973, 1984).

Па яго сцэнарыях паста¢лены мастацк³ двухсерыйны тэлеф³льм «Рэха ¢ пушчы» (1977), мастацк³ ф³льм «Глядз³це на траву» (1985) ³ 40 дакументальных ф³льма¢: «Дарога без прывалу» (1964, з Р.Няхаем), «Балада пра мац³» (1965), «Бацька Нёман» (1966), «Арл³ная крын³ца» (1966), «Генерал Пушча» (1967), «Белая вежа» (з С.Сплашновым, 1968), «Там, за ракой - Дзяржынава» (1968), «Агонь» (1969), «Таямн³ца ²вянецкай пушчы» (1970), «Я - крэпасць, вяду бой» (1972), «А зязюля кукавала» (1972), «Маг³лё¢ - дн³ ³ ночы мужнасц³» (1974), «Гарызонты дарог» (1977), «Навальн³чная далеч памяц³» (1985) ³ ³нш.

Выступае ³ як перакладчык. У яго перакладзе на беларускую мову асобным³ выданням³ выйшл³ М.Лерманта¢ «Ка¢казск³ палонн³к» ³ «Баярын Орша» (паэмы, 1950), Ю.Тув³м «Падарунак дзецям» (1956, з С.Дзяргаем), Э.Межэлайц³с «Паэма братэрства» (з М.Калачынск³м, 1958), П.Варанько «Хлопчык Памагай» (1958), Д.Белавус «Птушыныя галасы» (1960), М.Нагн³беда «Званы Хатын³» (1973) ³ «Матулям з Расон» (1979). Перакла¢ паасобныя вершы ¡.Маяко¢скага, А.М³цкев³ча, У.Бране¢скага ³ ³нш. Скла¢ зборн³к³ «Мы ³х не забудзем» (1949), «Крывёю сэрца» (1967).

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ ³мя Янк³ Купалы (1964) за паэму «Вецер з Волг³», Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1968) за к³насцэнарый «Генерал Пушча».

Вярба Вера (сапр. Сакалова Гертруда), нарадз³лася 14.01.1942 г. у вёсцы Высок³ Гарадзец Талачынскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

У 1964 г. скончыла ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працавала ¢ аддзеле прапаганды л³таратуры ¡пра¢лення кн³жнага гандлю Дзяржкам³тэта Савета М³н³стра¢ БССР па друку (1969-1971), у рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва» (1972-1977), у часоп³се «Беларусь» (1980-1983). Сябра СП СССР з 1964 г.

З першым³ вершам³ выступ³ла ¢ друку ¢ 1958 г. (часоп³сы «Полымя», «Вясёлка», «Работн³ца ³ сялянка»). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Вочы вясны» (1962), «Белыя п³сьмы» (1967), «Высакосны год» (1969), «С³няя бухта» (1975), «Альфа» (1978), «Мая маленькая планета» (1982), «Ярасла¢не» (1986). Выйшла кн³жка верша¢ для дзяцей «Пралеска» (1968). У 1976 г. выйшла «Выбранае», у 1987 г. - кн³жка выбранай паэз³³ «Белыя п³сьмы». Яе верш «Ручн³к³» (музыка М.Пятрэнк³) ста¢ папулярнай песняй.

Пераклала на беларускую мову аповесць Р.Фраермана «Дз³к³ сабака Дз³нга, альбо Аповесць пра першае каханне» (1975).

Вярц³нск³ Анатоль, нарадз³¢ся 18.11.1931 г. у вёсцы Дзямешкава Лепельскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1956 г. скончы¢ аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у рэдакцыях раённых газет (Давыд-Гарадок, Камянец, Кл³мав³чы, Рагачо¢). У 1962 г. пераеха¢ у Менск, супрацо¢н³ча¢ у рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», бы¢ рэдактарам выдавецтва «Беларусь». У 1967-1982 гг. - л³ткансультант, адказны сакратар пра¢лення СП БССР. У 1986-1990 гг. - гало¢ны рэдактар газеты «Л³таратура ³ мастацтва». З 1990 г. - народны дэпутат БССР. З'я¢ляецца намесн³кам старшын³ пастаяннай Кам³с³³ па пытаннях галоснасц³, сродка¢ масавай ³нфармацы³ ³ право¢ чалавека, сябрам Канстытуцыйнай кам³с³³ Вярхо¢нага Савета БССР. У складзе дэлегацы³ Беларускай ССР удзельн³ча¢ у 1977 г. у рабоце XXXII сес³³ Генеральнай Асамбле³ ААН. Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1964 г.

Дэбютава¢ з вершам³ ¢ 50-я гг. (студэнцкая газета «Беларуск³ ¢н³верс³тэт», газета «Чырвоная змена», часоп³с «Маладосць»). Выда¢ кн³г³ верша¢ ³ паэм «Песня пра хлеб» (1962), «Тры ц³шын³» (1966), «Чалавечы знак» (1968), «Выбранае» (1973), «З'я¢ленне» (1975), «Час першых зорак» (1976), «Ветрана» (1979), «Святло зямное» (1981).

Паасобныя вершы пакладзены на музыку. Па паэме «Кольк³ лет, кольк³ з³м!» паста¢лены тэлеспектакль (1980).

А¢тар зборн³ка л³таратурнай крытык³ ³ публ³цыстык³ «Высокае неба ³дэала» (1980) ³ кн³г³ публ³цыстычных нататак «Нью-Йоркская с³рэна» (1987).

Нап³са¢ п'есы для дзяцей «Дзякуй, вял³к³ дзякуй» (1978, паста¢лена ¢ 1974), «Скажы сваё ³мя, салдат» (1977, паста¢лена ¢ 1975), «Гефест - друг Праметэя» (1983, паста¢лена ¢ 1984). У 1983 г. выйша¢ зборн³к п'ес пад назвай «Дзякуй, вял³к³ дзякуй».

Перакла¢ на беларускую мову п'есы Лопэ дэ Вэг³ «Раба свайго каханага», М.Себасцьяна «Безыменная зорка», В.Пальчынскайтэ «Спяшаюся за летам», як³я паста¢лены ¢ тэатрах рэспубл³к³, а таксама асобныя вершы з клас³чнай ³ сучаснай расейскай, укра³нскай, летув³скай, латышскай, балгарскай, польскай, вугорскай, куб³нскай паэз³³.

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1988) за кн³гу «Нью-Йоркская с³рэна».

Гайдук М³кола, нарадз³¢ся 29.05.1933 г. у вёсцы Кабылянка Беластоцкага ваяводства (Польшча) у сялянскай сям'³.

У 1951 г. скончы¢ агульнаадукацыйны л³цэй у мястэчку М³халова. Два гады працава¢ у гм³ннай управе. З 1953 г. вучы¢ся ¢ СССР на ф³лалаг³чным факультэце ва ¢н³верс³тэтах Растова-на-Доне, Лен³нграда, Менска. Пасля заканчэння Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1959) працава¢ у агульнаадукацыйным л³цэ³ з беларускай мовай навучання ³мя Б.Тарашкев³ча ¢ Бельску-Падляшск³м спачатку як наста¢н³к беларускай ³ лац³нскай мо¢, а з 1965 г. - дырэктарам л³цэя. У 1959-1964 гг. адначасова выклада¢ беларускую л³таратуру на беларуск³м аддзяленн³ завочнай наста¢н³цкай студы³ ¢ Беластоку. У 1971-1986 гг. - публ³цыст, у 1986-1988 гг. - намесн³к гало¢нага рэдактара газеты «Н³ва» (Беласток). Сябра Беларускага л³таратурнага аб'яднання «Белавежа» з 1958 г. Сябра Саюза польск³х п³сьменн³ка¢ з 1985 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Кавалерск³ крыж ордэна Адраджэння Польшчы, Залатым крыжам ³ Сярэбраным крыжам заслуг³ ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Польшчы (1986).

У друку выступ³¢ з вершам на беларускай мове ¢ 1957 г. (газета «Н³ва»). Выда¢ на беларускай мове зборн³к верша¢ «Ц³ш» (Беласток, 1988). П³ша апавяданн³, на польскай мове выда¢ «Белавежск³я паданн³» (Беласток, 1990). Выступае як публ³цыст, л³таратуразна¢ца ³ перакладчык паэз³³ з польскай на беларускую мову. Апубл³кава¢ каля 600 уласных зап³са¢ беларуск³х песень з нотам³, краязна¢чы сло¢н³к. Сабра¢ у наваколл³ Белавежы ³ апрацава¢ зборн³к беларуск³х народных казак, легенд ³ падання¢ «Аб чым шум³ць Белавежская пушча» (1982). Саа¢тар (з Л.Гайдук) падручн³ка¢ па беларускай мове для 3, 4, 5 класа¢ (1962-1987) (па 3 выданн³) ³ «Граматык³ беларускай мовы для 5-8 класа¢ беларускай пачатковай школы» (1975).

Галавач Платон, нарадз³¢ся 18.04.1903 г. у вёсцы Пабокав³чы Бабруйскага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Заста¢шыся без мац³, з сям³ год найма¢ся за пастуха. У 1922-1923 гг. - ³нструктар Барыса¢скага павятовага кам³тэта камсамола. У 1926 г. скончы¢ Камун³стычны ¢н³верс³тэт Беларус³ ¢ Менску ³ ста¢ працаваць загадчыкам аддзела ЦК ЛКСМБ, з 1928 г. бы¢ першым сакратаром ЦК ЛКСМБ ³ рэдактарам газеты «Чырвоная змена». З л³стапада 1929 да сакав³ка 1930 г. - намесн³к наркома асветы БССР. Адз³н з к³ра¢н³ко¢ л³таратурных арган³зацый «Маладняк», БелАПП. У розны час рэдагава¢ часоп³сы «Маладняк», «Полымя». Аб³ра¢ся сябрам ЦК КПБ (1927-1930) ³ сябрам ЦВК БССР (1927-1935). У 1937 г. рэпрэс³раваны. Рэаб³л³таваны 25.07.1956 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Расстраляны 29.10.1937 г.

Пача¢ друкавацца з 1921 г. А¢тар зборн³ка¢ апавядання¢ «Дробяз³ жыцця» (1927), «Хочацца жыць» (1930), «Апавяданн³» (1934), аповесцей «В³наваты» (1930), «Спалох на загонах» (1930), «Даляры» (1931), «Носьб³ты нянав³сц³» (1936, часоп³с «Полымя рэвалюцы³»), «Яны не пройдуць!» (1937, часоп³с «Полымя рэвалюцы³»), рамана «Праз гады» (1935, перавыданы ¢ 1936, 1984), нарыса пра буда¢н³цтва Беламорска-Балтыйскага канала «Ад Мядзведжай гары да Белага мора» (1934). У 1958 г. выйша¢ Збор твора¢ у 3 тамах. У 1963 г. часоп³с «Полымя» надрукава¢ «П³сьмы Платона Галавача».

Гала¢чынер В³ктар, нарадз³¢ся 28.06.1905 г. у г. Менску ¢ сям'³ наста¢н³ка.

У 1926 г. скончы¢ Беларускую драматычную студыю пры Дзяржа¢ным ³нстытуце тэатральнага мастацтва ¢ Маскве. Працава¢ у Менску рэжысёрам ³ акцёрам Дзяржа¢нага жыдо¢скага тэатра (1926-1938), Беларускага рабочага тэатра ³мя ЦС ПСБ (1930-1932). У 1938-1939 гг. - выкладчык тэатральнай навучальн³ ¢ Менску, у 1939-1942 гг. - рэжысёр Беларускага тэатра ³мя Янк³ Купалы, у 1942-1946 гг. - мастацк³ к³ра¢н³к Дзяржа¢нага жыдо¢скага тэатра БССР, у 1946-1948 гг. - гало¢ны рэжысёр Дзяржа¢нага расейскага тэатра БССР. З 1949 г. - гало¢ны рэжысёр у тэатрах ²ркуцка, Ташкента, В³льн³.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Народны артыст БССР (1944) ³ Летув³скай ССР (1959).

Памёр 15.07.1961 г.

У 1925 г. апубл³кава¢ першы твор - п'есу «Га¢рош» па матывах рамана В.Гюго. А¢тар п'ес «Вел³кадушнасць» (паста¢лена ¢ 1935), «Урок жыцця» («Жыццё вучыць», паста¢лена ¢ 1942), «Да вяршынь» (1946), «Прафесар г³сторы³» (1948). Выступа¢ ³ як тэатральны крытык.

Гал³но¢ская Н³на, нарадз³лася 18.12.1935 г. у вёсцы Вял³к³я Лаз³цы Шкло¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1955 г. скончыла Маг³ле¢скую дашкольную педагаг³чную навучальню. Працавала выхавацелькай дз³цячага сада торфапрадпрыемства «Калпен³ца» Берасцейскай вобласц³, дз³цячага дома ¢ мястэчку Лунна Гарадзенскай вобласц³ (1955-1958), карэктарам газеты «М³нская пра¢да» (1962-1963), карэктарам друкарн³ выдавецтва «Звязда» - затым выдавецтва ЦК КПБ (1963-1967). У 1967-1968 гг. - рэдактар мастацк³х ф³льма¢ газеты «Кинонеделя Минска». Сябра СП СССР з 1985 г.

Першы верш апубл³кавала ¢ 1958 г. (ск³дальская раённая газета «Красное знамя»). А¢тар кн³жак верша¢ для дзяцей «Давайце пазнаём³мся» (1962), «Лясная зарадка» (1965), «Размова сняжынак» (1968), «Сяргейка¢ параход» (1972), Кн³жчыны сябры» (1975), «Мой дзень» (1977), «Зай прагназ³ст» (1979), «Незвычайны карагод» (1986), «Восень едзе ¢ магаз³н» (1990), калекты¢нага зборн³ка «Кал³ ветрык спачывае» (1985).

Галубов³ч Леан³д, нарадз³¢ся 12.08.1950 г. у вёсцы Варон³на Клецкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Грыцэв³цкай сярэдняй школы Клецкага раёна (1967), затым слуцкай прафес³йна-тэхн³чнай навучальн³ ¹ 97 (1969) працава¢ электрыкам на Жаб³нка¢ск³м цукровым заводзе. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1970-1972). Працава¢ электрыкам на прадпрыемствах Слуцка, Жаб³нк³, Клецка. У 1989 г. скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. З 1989 г. - рэдактар л³таратурна-драматычных праграм на Беларуск³м тэлебачанн³. Сябра СП СССР з 1984 г.

У друку выступае з 1967 г. А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Таемнасць агню» (1984) ³ «Споведзь бяссоннай душы» (1989).

Галубок Уладз³сла¢ (сапр. Голуб Уладз³сла¢), нарадз³¢ся 15.05.1882 г. на станцы³ Лясная Баранав³цкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сям'³ чыгуначн³ка.

Вучы¢ся ¢ царко¢напрыходскай школе, зда¢ экстэрнам экзамены за курс Менскай гарадской навучальн³ (1906), скончы¢ у Менску мастацк³я курсы. Працава¢ грузчыкам на чыгунцы, прыказчыкам у магаз³не, слесарам у Менск³м дэпо. У 1917-1920 гг. - акцёр ³ рэжысёр Першага беларускага таварыства драмы ³ камеды³. З 1920 да 1922 г. - загадчык мастацкага аддзела ¢ Народным кам³сарыяце асветы БССР. Адз³н з заснавальн³ка¢ беларускага савецкага тэатра. У 1920 г. ствары¢ беларуск³ вандро¢ны тэатр, як³ называ¢ся «Трупа Галубка», а ¢ 1932 г. атрыма¢ назву БДТ-3. У 1937 г. рэпрэс³раваны. Рэаб³л³таваны 26.08.1957 г. Вярхо¢ным судом БССР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Народны артыст БССР (1928).

Расстраляны 28.09.1937 г.

У 1906 г. пача¢ выступаць у перыядычным друку як паэт ³ праза³к. Выда¢ зборн³к «Апавяданн³» (Пецярбург, 1913). З 1917 г. выступа¢ як драматург. Нап³са¢ каля 40 п'ес. «Апошняе спатканне» (В³льня, 1919, паста¢лена ¢ 1917), «П³саравы ³мян³ны» (1927, паста¢лена ¢ 1917), «Бязв³нная кро¢» (паста¢лена ¢ 1918), «Залёты дзяка» (паста¢лена ¢ 1918), «Бязродны» (паста¢лена ¢ 1919), «Суд» (В³льня, 1924, паста¢лена ¢ 1920), «Душагубы» (паста¢лена ¢ 1921), «Ганка» (1929, паста¢лена ¢ 1920), «Пан Сурынта» (1930, паста¢лена ¢ 1923), «Плытагоны» (паста¢лена ¢ 1923), «Фанатык» (паста¢лена ¢ 1922), «П³нская мадонна» (паста¢лена ¢ 1927), «Белы вянок» (1929, паста¢лена ¢ 1921), «Ветрагоны» (1930, паста¢лена ¢ 1919), «Краб» (1930, паста¢лена ¢ 1927), «Белая зброя» (1933, паста¢лена пад назвай «Рыкашэт» у 1935), «Л³пав³чок» (1962) ³ ³нш. У 1968 г. выйша¢ зборн³к «П'есы», у 1982 г. - «Творы». А¢тар публ³цыстычных ³ тэатразна¢чых артыкула¢. Вядомы як мастак-дэкаратар ³ пейзажыст.

Гальпяров³ч Навум, нарадз³¢ся 14.01.1948 г. у горадзе Полацку ¢ сям'³ рабочага.

Пасля заканчэння сярэдняй школы працава¢ на Полацк³м шклозаводзе (1966-1967), у полацкай аб'яднанай газеце «Сцяг камун³зму» (1967-1977). Вучы¢ся завочна на факультэце журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. У 1979 г. скончы¢ завочна В³цебск³ педагаг³чны ³нстытут. У 1977-1980 гг. - рэдактар радыёвяшчання вытворчага аб'яднання «Пал³м³р» у Наваполацку, у 1980-1981 гг. - супрацо¢н³к наваполацкай гарадской газеты «Химик», з 1981 г. - уласны карэспандэнт Дзяржтэлерадыё БССР па В³цебскай вобласц³. Сябра СП СССР з 1990 г.

Першы верш надрукава¢ у гарадской газеце Наваполацка «Химик» у 1967 г. Адз³н з а¢тара¢ калекты¢нага зборн³ка паэз³³ «Сцяжына» (1983). У 1990 г. выйша¢ зборн³к верша¢ «Брама».

Выступае таксама з л³таратурна-крытычным³ ³ публ³цыстычным³ артыкулам³.

Гамолка М³кола, нарадз³¢ся 11.03.1922 г. у вёсцы Брынё¢ Петрыка¢скага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся на ф³лалаг³чным факультэце Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1939-1940, завочна ¢ 1948-1952). У 1940-1946 гг. служы¢ у Савецкай Арм³³. У 1947 г. паступ³¢ на працу рэдактарам у Дзяржа¢нае выдавецтва БССР, у 1948-1949 гг. - л³тсупрацо¢н³к рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», з 1949 г. загадва¢ аддзелам л³таратуры ³ мастацтва рэдакцы³ газеты «Чырвоная змена», у 1951-1962 гг. - адказны сакратар часоп³са «Бярозка». З 1967 г. - адказны сакратар Кам³с³³ па Дзяржа¢ных прэм³ях БССР пры Савеце М³н³стра¢ рэспубл³к³. У 1970-1980 гг. ³ ¢ 1982-1986 гг. - л³ткансультант СП БССР, у 1980-1982 гг. - дырэктар Бюро прапаганды мастацкай л³таратуры СП БССР. Сябра СП СССР з 1946 г.

Узнагароджаны медалям³.

Памёр 03.05.1992 г.

Першыя вершы надрукава¢ у 1937 г. (бабруйская газета «Камун³ст»). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Зварот шчасця» (1946) ³ «Б'юць куранты» (1950). Паасобныя вершы пакладзены на музыку. Працава¢ пераважна ¢ жанры прозы. Выйшл³ аповесц³ для дзяцей «Лета ¢ Кал³на¢цы» (1950, дапо¢ненае выданне ¢ 1956), «Добры дзень, школа!» (1953), «За вял³кую трасу» (часоп³с «Полымя», 1954), а таксама раман «Шосты ак³ян» (1959), аповесц³ «Лясная крэпасць» (1980), «Сокалы-сакаляняты» (1987), «Партызанск³я сёстры» (1989), зборн³к апавядання¢ «Шлях адкрыты» (1960). На расейскай мове выда¢ аповесць-хрон³ку «Девушка шла по войне» (1972). У 1982-1983 гг. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Нап³са¢ п'есу «Б³тва ¢ космасе» (паста¢лена ¢ 1963).

Перакла¢ на беларускую мову п'есу-казку Я.Шварца «Чырвоная шапачка» (паста¢лена ¢ 1967).

Гарбацэв³ч Вас³ль, нарадз³¢ся 19.04.1893 г. у вёсцы Дукарка (цяпер увайшла ¢ склад вёск³ Дукора) Пухав³цкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1913 г. скончы¢ Рагачо¢скую наста¢н³цкую сем³нарыю. Працава¢ наста¢н³кам Люта¢скай земскай школы пад Сянно (1913-1915). Скончы¢ Менск³ наста¢н³цк³ ³нстытут (1918). Наста¢н³ча¢ у Дукорскай школе (1918-1924), выклада¢ беларускую мову ³ л³таратуру ¢ Маг³ле¢ск³м педагаг³чным тэхн³куме (1924-1929). Арган³затар ³ к³ра¢н³к Маг³ле¢скай ф³л³³ «Маладняка». У 1932 г. скончы¢ Менск³ вышэйшы педагаг³чны ³нстытут. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны. У 1943 г. пад Каневам бы¢ цяжка паранены. Наста¢н³ча¢ з перапынкам³ ¢ вёсцы Дукора на Меншчыне (1933-1957). Сябра СП СССР з 1981 г.

Узнагароджаны ордэнам Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны I ступен³ ³ медалям³.

Заслужаны наста¢н³к БССР (1947).

Памёр 17.09.1985 г.

Вядомы як драматург. А¢тар п'ес «Вяселле» (паста¢лена ¢ 1921), «Чырвоныя кветк³ Беларус³» (апубл³кавана ³ паста¢лена ¢ 1923, асобнае выданне ¢ 1959), «Пад в³шнёвым³ садкам³» (апубл³кавана ¢ 1927), «Песн³ нашых дзён» (1930). У 1983 г. выйша¢ зборн³к п'ес «Чырвоныя кветк³ Беларус³». А¢тар успам³на¢ пра сустрэчы з М.Багданов³чам у Ярасла¢л³ («Шлях паэта», 1975).

Гарбук В³сарыён, нарадз³¢ся 24.11.1913 г. у вёсцы Шк³ляк³ Полацкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1933 г. скончы¢ Лепельск³ педагаг³чны тэхн³кум. Выклада¢ беларускую ³ расейскую мову ³ л³таратуру ¢ Дварэцкай няпо¢най сярэдняй школе (1933-1935), адначасова вучы¢ся завочна на л³таратурным факультэце Менскага пед³нстытута. У 1935 г. перайшо¢ на стацыянарнае аддзяленне ³нстытута. У красав³ку 1936 г. рэпрэс³раваны. Зняволенне адбыва¢ на Калыме. Вярну¢ся ¢ Беларусь у 1940 г. По¢насцю рэаб³л³таваны ¢ 1961 г. З 1940 г. - наста¢н³к ³ загадчык навучальнай частк³ Меха¢скай сярэдняй школы на В³цебшчыне (1940-1941). У л³пен³ 1941 г. прызваны ¢ арм³ю. Удзельн³ча¢ у абароне Масквы, вызваленн³ Беларус³, Польшчы, узяцц³ Берл³на. У 1946 г. цяжка захварэ¢ на пол³артрыт ³ бы¢ прыкаваны да ложка. Жы¢ у Пяц³горску. Сябра СП СССР з 1963 г.

Узнагароджаны медалям³.

Заслужаны работн³к культуры БССР (1979).

Памёр 08.08.1986 г.

П³саць пача¢ у шп³тал³. У 1957 г. надрукава¢ першае апавяданне. П³са¢ на беларускай ³ расейскай мовах. А¢тар кн³г прозы «Не шукаю спакою» (1963), «Лицо в полоску» (1967, па аднайменным апавяданн³ ¢ 1971 г. паста¢лены тэлеф³льм). Для дзяцей выйшл³ кн³г³ «Танюшкины рассказы» (Ста¢рапаль, 1964), «Алачка-забывалачка» (1964), «На ма³м акне. Тан³ны апавяданн³» (1966), «Незнарок ³ знарок» (1969), «Так³х кветак не бывае» (1971), «Хто так³я мы» (1973), «Мышки и Мишки» (Ста¢рапаль, 1974), «Са мной здарылася неверагоднае» (1977). Перакла¢ ³ апрацава¢ для дзяцей казк³ народа¢ Па¢ночнага Ка¢каза «Нап³так волата¢» (1969). У 1983 г. выйшла кн³га выбраных твора¢ «Горад без папугайчыка¢».

Гардзей В³ктар, нарадз³¢ся 19.08.1946 г. у вёсцы Малыя Кругов³чы Ганцав³цкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Кругов³цкай сярэдняй школы (1964) працава¢ у калгасе, а ¢ 1965-1966 гг. бы¢ л³тсупрацо¢н³кам ляхав³цкай раённай газеты «Буда¢н³к камун³зму». З 1966 г. - у ганцав³цкай раённай газеце «Савецкае Палессе» (загадчык аддзела п³сем, адказны сакратар, намесн³к рэдактара). З пераездам у Менск (1983) працава¢ у рэдакцыях часоп³са¢ «Беларусь», «Родная прырода», з 1989 г. - старшы л³тсупрацо¢н³к аддзела прозы часоп³са «Маладосць». Завочна скончы¢ факультэт журнал³стык³ БДУ (1984). Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджаны медалём.

Л³таратурную працу пача¢ у 1963 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Касав³ца» (1975), «Верасное палясо¢е» (1978), «Засевак Радз³мы» (1983), «Незабудк³ азёр» (1985), «Узрушэнне» (1988) ³ кн³жак верша¢ для дзяцей «Чырвоны грабеньчык» (1976), «На арэхавай палянцы» (1982), «Коц³к³ на вярбе» (1988), «Мой тата - трактарыст» (1989).

Выда¢ кн³г³ прозы «Дом з блак³тным³ акан³цам³» (1984) ³ «Каран³ вечнага дрэва» (1988). 



Гардз³цк³ Аляксей, нарадз³¢ся 02.05.1934 г. у вёсцы Пугачова (з 1979 г. у межах Берасця) Берасцейскага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ аддзяленне беларускай мовы ³ л³таратуры Берасцейскага педагаг³чнага ³нстытута (1956). Бы¢ завучам М³кашэв³цкага дз³цячага дома, на камсамольскай працы, журнал³стам на Берасцейшчыне. У 1959-1962 гг. - асп³рант, у 1962-1966 гг. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. Працава¢ старшым рэдактарам Дзяржа¢нага кам³тэта Савета М³н³стра¢ БССР па друку. З 1972 г. - л³ткансультант СП БССР. Сябра СП СССР 1970 г.

З рэцэнз³ям³ ³ артыкулам³ пача¢ выступаць у 1953 г. (берасцейская абласная газета «Заря»). А¢тар кн³г дыялога¢, ³нтэрв'ю, гутарак пра л³таратуру «Дыялог³» (1968), «Сустрэчы» (1972), «Зразумець як сваё» (1977), «Вачыма сябро¢» (1977), «Сябрына» (1986), «Гутарк³» (1988). Нап³са¢ л³таратуразна¢чую працу «Пра майстэрства дэтал³» (1969) ³ брашуру «Творчасць ²вана Шамяк³на» (1971). Выступае ³ як а¢тар праза³чных м³н³яцюр ³ л³таратурных эцюда¢.

Складальн³к зборн³ка «Беларуск³я савецк³я паэты» (на груз³нскай мове, Тб³л³с³, 1978), б³яб³бл³яграф³чнага даведн³ка «П³сьменн³к³ савецкай Беларус³» (1981).

Гародня Алесь (сапр. Функ Аляксандар), нарадз³¢ся ¢ горадзе Пярм³ (Расея) у 1899 г. у сям'³ чыно¢н³ка.

Часта з бацькам³ наведва¢ Пружаншчыну, дзе был³ дзеда¢ ³ матчын маёнтк³. Рэвалюцыю 1917 г. сустрэ¢ у Ф³нлянды³. Далучы¢ся трывала да беларускай культуры ¢ Маскве, куды пераеха¢ у 1917 г. на вучобу. Там ста¢ сябрам маско¢скай арган³зацы³ Беларускай сацыял³стычнай грамады. Бы¢ тэхн³чным рэдактарам часоп³са «Чырвоная Беларусь». У 1930 г. арыштаваны, у 1931 г. асуджаны да зняволення. У 1942 г. зно¢ яму ³нкрым³н³равана справа ³ Самаркандск³ абласны суд прыгавары¢ яго да вышэйшай меры пакарання, якая была заменена на 10 год зняволення.

Памёр 12.09.1944 г. у зняволенн³.

У друку з праза³чным³ творам³ пача¢ выступаць з 1925 г. (часоп³с «Полымя»). У Менску выйшл³ аповесц³ «На крэсах» (1927) ³ «Варта на Рэйне» (1930). Выступа¢ таксама з апавяданням³ ³ артыкулам³.

Гартны Ц³шка (сапр. Жылунов³ч Зм³цер), нарадз³¢ся 04.11.1887 г. у гарадск³м пасёлку Капыль Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1905 г. скончы¢ двухкласную навучальню ¢ Капыл³. Працава¢ у гарбарнай майстэрн³. Прыма¢ удзел у рэвалюцыйных падзеях 1905-1907 гг. У пошуках працы аб'еха¢ Беларусь, Укра³ну ³ Летуву. У 1910 ³ 1911 гг. прыязджа¢ у Капыль ³ бра¢ удзел у рабоце мясцовай арган³зацы³ РСДРП, у выданн³ рукап³сных часоп³са¢. У тра¢н³ 1913 г. ста¢ працаваць на заводзе «Вулкан» у Пецярбургу. Газета «Правда» ¢ 1912-1913 гг. змясц³ла шэраг яго верша¢ ³ нарыс пра гарбаро¢. Бы¢ сябрам рабочага культурна-асветнага таварыства «Знанне». У 1914 г. перайшо¢ працаваць на завод «Айваз». Вё¢ у Петраградзе прапагандысцкую ³ арган³зацыйную работу сярод бежанца¢-беларуса¢. Пасля Кастрычн³ка - сакратар Беларускага нацыянальнага кам³сарыята пры ¢радзе РСФСР, рэдактар газеты «Дзянн³ца». З дня ¢тварэння БССР (01.01.1919) да 03.02.1919 г. бы¢ старшынёй Часовага рабоча-сялянскага Савецкага ¢рада Беларус³. З сакав³ка 1919 г. - рэдактар-выпускаючы ³ сакратар газеты «Красная заря» (Харка¢), а з чэрвеня 1919 г. - пал³тработн³к у штабе 14-й арм³³, Працава¢ рэдактарам газеты «Савецкая Беларусь», часоп³са «Полымя», дырэктарам Дзяржа¢нага выдавецтва БССР ³ Дзяржа¢нага арх³ва БССР, загадчыкам Гало¢мастацтва ³ намесн³кам народнага кам³сара асветы БССР. Бы¢ сябрам ²нбелкульта (²нстытута беларускай культуры), а ¢ 1928 г. абраны акадэм³кам АН БССР. Працава¢ у ²нстытуце г³сторы³ ³ загадва¢ выдавецтвам АН БССР. Бы¢ сябрам ЦВК БССР (1920-1931). 15.11.1936 г. арыштаваны. Знаходзячыся ¢ турме, бы¢ абвешчаны пс³х³чна хворым, у сувяз³ з чым пераведзены ¢ Маг³ле¢скую пс³х³ятрычную лячэбн³цу, дзе памёр (па ³ншых звестках - скончы¢ жыццё самагубствам). 15.10.1955 г. рэаб³л³таваны ¢ грамадска-прававых аднос³нах, у 1988 г. адбылася по¢ная пал³тычная рэаб³л³тацыя. Акадэм³к АН БССР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 11.04.1937.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1908 г. на старонках «Нашай н³вы». Выда¢ зборн³к³ паэз³³ «Песн³» (1913), «Песн³ працы ³ змагання» (Берл³н, 1922), «Урачыстасць» (1925). У 1967 г. выйшл³ «Вершы».

Акты¢на выступа¢ як праза³к. А¢тар кн³г апавядання¢ «Трэск³ на хвалях» (1924), «Прысады» (апавяданн³ ³ п'есы, 1927), «Гаспадар» (1930), «Гоман зарн³ц» (1932), «Наступ на горны» (апавяданн³, нарысы ³ вершы, 1932), аповесцей «На новым месцы» (1930), «Зялёны шум» (1931), рамана «Сок³ цал³ны» (ч. I-III, 1922-1930). У 1929-1932 гг. выйша¢ Збор твора¢ у 4 тамах, у 1987-1989 гг. - тры тамы Збору твора¢ у 4 тамах. У 1926 ³ 1962 гг. - «Выбраныя апавяданн³», у 1978 г. - кн³га выбраных апавядання¢ «Насустрач сонцу».

А¢тар драм «Хвал³ жыцця» (1918), «Сацыял³стка» (1924), «Дзвё с³лы» (1927), зборн³ка л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Узгорк³ ³ н³з³ны» (1928), крытыка-б³яграф³чнага нарыса «Янка Купала - пясняр вызвалення» («Янка Купала ¢ л³таратурнай крытыцы», 1928).

Перакла¢ на беларускую мову раман А.Фадзеева «Апошн³ з удэгэ» (1932).

Гарулё¢ М³кола, нарадз³¢ся 06.11.1919 г. у вёсцы Баева Дубровенскага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ наста¢н³ка.

Скончы¢ аддзяленне расейскай мовы ³ л³таратуры ф³лалаг³чнага факультэта Маг³ле¢скага педагаг³чнага ³нстытута (1941). На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны - баец 1-га камун³стычнага зн³шчальнага батальёна пры ЦК КП Беларус³, потым - баец, аф³цэр-пал³тработн³к у Савецкай Арм³³. Пасля дэмаб³л³зацы³ (1947) - адказны сакратар рэдакцы³ маг³ле¢скай абласной газеты «За Радз³му». У 1949 г. пераеха¢ у Менск, працава¢ у Дзяржа¢ным выдавецтве БССР, у рэдакцы³ часоп³са «Советская Отчизна», загадчыкам л³таратурнай частк³ Расейскага драматычнага тэатра, на к³настуды³ «Беларусьф³льм», у 1970-1979 гг. - адказны сакратар часоп³са «Помн³к³ г³сторы³ ³ культуры Беларус³». Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1979).

Памёр 07.05.1980 г.

Першы верш апубл³кава¢ у 1938 г. (газета «Камунар Маг³лё¢шчыны»). П³са¢ на расейскай ³ беларускай мовах. У 1949 г. выда¢ нарыс «Шлях рацыянал³затара». Выйшл³ зборн³к³ аповесцей ³ апавядання¢ «Друзья-товарищи» (1954), «Новы наста¢н³к» (1974), «Прощайте, любимые» (1977), «К³бернетычная жонка» (1979), раманы «Прощайте, любимые» (1979), «После разлуки» (1981). Зраб³¢ л³таратурны зап³с кн³г³ М.Каралёва «Сыновья народа» (1955).

Выда¢ зборн³к³ верша¢ «Сверстники» (1950), «В пути» (1956), «Признание» (1976).

Выступа¢ ³ як драматург. А¢тар п'ес «Выбух» (з М.Алтуховым, 1959, паста¢лена ¢ 1958), «Второе знакомство» (1961, паста¢лена ¢ 1960), «Если любишь» («Призвание», 1963, паста¢лена ¢ 1962), «Моя дочь» (1966, паста¢лена ¢ 1965), «Друг или враг» («Кровью скрепленная», 1967, паста¢лена ¢ 1966), «Месть Половинкина» (паста¢лена ¢ 1968), «Москвич-408» (1971), тры апошн³я п'есы ¢вайшл³ ¢ зборн³к «Наследники» (1971). Нап³са¢ к³нааповесць «Наследники Матвея Марковича» (1963) ³ сцэнары³ трох дакументальных ф³льма¢.

Перакла¢ на расейскую мову раманы М.Паслядов³ча «Святло над Л³пскам» (1950) ³ М.Зарэцкага «Вязьмо» (1965), а таксама паасобныя творы Я.Коласа, Э.Самуйлёнка, П.Галавача, М.Танка, П.Панчанк³, А.Бялев³ча, У.Кра¢чанк³, Я.Скрыгана, ².Мележа ³ ³нш.

Гарун Алесь (сапр. Прушынск³ Аляксандар), нарадз³¢ся 11.03.1887 г. у фальварку Новы Двор (цяпер у межах Менска) у сям'³ чорнарабочага.

Скончы¢ гарадскую прыходскую навучальню ¢ Менску (1897), вучы¢ся ¢ рамесн³цкай навучальн³. З 1902 г. працава¢ сталяром у розных майстэрнях ³ на мэблевай фабрыцы ¢ Менску. У 1904 г. уступ³¢ у партыю эсэра¢ ³ акты¢на ¢ключы¢ся ¢ падпольную рэвалюцыйную дзейнасць. У 1907 г. арыштаваны ³ высланы на пасяленне ¢ С³б³р, дзе займа¢ся сталярнай ³ цяслярнай працай. Ссылку адбыва¢ у К³рэнск³м павеце ²ркуцкай губерн³. У 1914 г. працава¢ на Лене вадал³вам. З 1915 г. - на залатых капальнях у Бадайбо, дзе сустрэ¢ Люта¢скую рэвалюцыю. Там бы¢ абраны дэпутатам Савета Лен³нскай золатапрамысловай акруг³. У Менск вярну¢ся ¢ верасн³ 1917 г., у 1918 г., у час нямецкай акупацы³, рэдагава¢ газету «Беларуск³ шлях». У 1919 г., пасля захопу Менска палякам³, ста¢ сябрам так званай Беларускай вайсковай кам³с³³. У 1920 г. цяжка хворы вывезены ¢ Крака¢.

Памёр 28.07.1920 г.

П³саць вершы пача¢ змалку. У друку дэбютава¢ вершам «Мац³-Беларус³» ¢ 1907 г. (газета «Наша н³ва»). Вершы, апавяданн³ публ³кавал³ся ¢ газетах «Наша н³ва», «Беларус», «Вольная Беларусь», у калекты¢ных зборн³ках ³ календарах. Выйша¢ зборн³к паэз³³ «Матчын дар» (1918, 1929, факс³м³льнае выданне ¢ 1988), у 1920 г. - зборн³к «Жывыя казк³», куды ¢вайшл³ тры п'есы для дз³цячага тэатра: «Хлопчык у лесе» (став³лася ¢ В³льн³ ¢ 1921), «Шчасл³вы чырвонец» ³ «Дз³¢ны лапаць, або Не ¢сё тое порах, што ¢ пораху ляжыць». У В³льн³ асобным выданнем выйшла паэма «Мае коляды» (пад псе¢дан³мам А.Сумны, 1920). Выступа¢ у друку ³ як публ³цыст.

Гарэл³кава Таццяна, нарадз³лася 28.11.1947 г. у вёсцы Патапа¢ка Буда-Кашалё¢скага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Патапа¢скай сярэдняй школы (1964) паступ³ла на аддзяленне беларускай мовы ³ л³таратуры ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (скончыла завочна ¢ 1970). З 1968 г. працавала б³бл³ятэкарам у Менску, з 1972 г. - старшай п³янерважатай, з 1975 г. - арган³затарам пазакласнай ³ пазашкольнай выхава¢чай работы Трасцянецкай, з 1976 г. - дырэктарам Ра¢куцев³цкай сярэдняй школы, з 1978 г. - ³нспектарам Менскага райана. З 1979 г. - намёсн³к загадчыка аддзела прапаганды ³ аг³тацы³, з 1980 г. - сакратар Менскага райкома КПБ. З 1985 г. - рэдактар аддзела прозы часоп³са «Неман». Сябра СП СССР з 1979 г.

З першым апавяданнем выступ³ла ¢ друку ¢ 1962 г. (газета «П³янер Беларус³»). Выйшл³ зборн³к³ аповесцей ³ апавядання¢ «Дзе лес шум³ць» (1978), «Пры святле расстання¢» (1985).

Гарэцк³ Макс³м, нарадз³¢ся 18.02.1893 г. у вёсцы Малая Багацька¢ка (у 1976 г. аб'яднана ¢ вёску Багацька¢ка) Мсц³ла¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Горацкую каморн³цка-агранам³чную навучальню (1913). Працава¢ каморн³кам у Летуве. Улетку 1914 г. прызваны ¢ арм³ю. У час першай ³мперыял³стычнай вайны бы¢ на фронце, ва ¡сходняй Прус³³. Пад Сталупененам паранены. У 1916 г. скончы¢ Па¢ла¢скую ваенную навучальню. Пасля Кастрычн³цкай рэвалюцы³ жы¢ у Смаленску, супрацо¢н³ча¢ у «Известиях Смоленского Совета», у газеце «Звязда», з рэдакцыяй якой у пачатку 1919 г. пераеха¢ у В³льню. Займа¢ся выдавецкай ³ навуковай дзейнасцю, працава¢ наста¢н³кам В³ленскай беларускай г³мназ³³. Бы¢ рэдактарам ³ выда¢цом газет «Наша думка» (1920-1921) ³ «Беларуск³я ведамасц³» (1921-1922). За сувязь з в³ленск³м³ камун³стам³ трап³¢ у 1922 г. у Лук³шскую турму. У 1923 г. вярну¢ся ¢ БССР. Чыта¢ лекцы³ на рабфаку Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, загадва¢ кафедрай беларускай мовы ³ л³таратуры ¢ Горацкай сельскагаспадарчай акадэм³³, займа¢ся л³таратурным³ даследаванням³ ¢ ²нстытуце беларускай культуры, а потым у АН БССР. У 1931-1935 гг. жы¢ у К³раве (былая Вятка), куды бы¢ высланы. Працава¢ чарцёжн³кам, тэхн³кам. З верасня 1935 г. жы¢ у пасёлку Пясочня (цяпер г. К³ра¢) Калужскай вобласц³, дзе працава¢ выкладчыкам расейскай мовы ³ л³таратуры ¢ сярэдняй школе, у 1938 г. бы¢ арыштаваны ³ адпра¢лены ¢ лагер у Ком³ АССР. Справа па абв³навачаню М.Гарэцкага адменена ³ спынена ¢ 1957 г. Вярхо¢ным судом БССР. 07.02.1959 г. Калужск³м абласным судом по¢насцю рэаб³л³таваны.

Расстраляны 10.02.1938 г. у Вязьме.

Друкава¢ся з 1912 г. (доп³сы, карэспандэнцы³). Першае апавяданне надрукава¢ у 1913 г. у газеце «Наша н³ва». У 1914 г. выда¢ у В³льн³ зборн³к апавядання¢ «Рунь», у 1919 г. - драматызаваную аповесць «Антон». Выйшл³ кн³г³ прозы: зборн³к апавядання¢ «Досв³тк³» (1926), аповесц³ «Дзве душы» (В³льня, 1919), «Ц³х³я песн³» (1926, другое, дапрацаванае ³ пашыранае выданне пад назвай «Ц³хая плынь» у 1930), дакументальна-мастацк³я зап³ск³ «На ³мперыял³стычнай вайне» (1926, перавыдадзены ¢ 1987), раман «В³ленск³я камунары» (1965), «Камаро¢ская хрон³ка» (часоп³с «Полымя», 1966). Выпушчаны ¢ 1960 г. - «Выбранае», у 1973 г. - Выбраныя творы ¢ 2 тамах, у 1984-1986 гг. - Збор твора¢ у 4 тамах, у 1990 г. - «Творы».

Працава¢ ³ ¢ гал³не крытык³ ³ л³таратуразна¢ства, а таксама мовазна¢ства. Нап³са¢ першую «Г³сторыю беларускае л³таратуры» (В³льня, 1920, 4-е выданне, Менск, 1926). А¢тар л³таратурна-крытычнай працы «Маладняк» за пяць гадо¢. 1923-1928» (1928), «Хрэстаматы³ беларускае л³таратуры. XI век - 1905 г.» (В³льня, 1922), «Руска-беларускага сло¢н³ка» (з Г.Гарэцк³м, Смаленск, 1918, 2-е выданне, В³льня, 1920), «Беларуска-рас³йскага сло¢н³чка» (3-е выданне, 1925), «Практычнага маско¢ска-беларускага сло¢н³ка» (з М.Байковым, 1924, 2-е выданне, 1926). Выда¢ зборн³к «Народныя песн³ з мелодыям³» (зап³саныя ад мац³, мелоды³ зап³сал³ А.Ягора¢ ³ М.Алада¢, 1928).

Нап³са¢ драматычныя абразк³, як³я став³л³ся самадзейнасцю, «Атрута» (1913), «Мутэрка» («Вучыцель Мутэрка», 1920), «Чырвоныя ружы» (1923), «Жарта¢л³вы П³сарэв³ч» (1925), «Не адной веры» (1928), «Гапон ³ Любачка» (1929) ³ ³нш.

Перакла¢ на беларускую мову паасобныя працы ¡.².Лен³на (пад псе¢дан³мам А.Мсц³сла¢ск³), творы Ю.Л³бядз³нскага «Кам³сары» ³ «Тыдзень», А.Фадзеева «Разгром», апавяданн³ М.Горкага «Збродн³к», «Канавала¢» ³ «Чалкаш», «Слова аб палку ²гаравым».

Га¢рук Юрка, нарадз³¢ся 06.05.1905 г. у горадзе Слуцку Менскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

У 1921 г. скончы¢ слуцкую школу другой ступен³, у 1925 г. - Вышэйшы л³таратурна-мастацк³ ³нстытут ³мя В.Брусава ¢ Маскве. Бы¢ дацэнтам кафедры беларускай мовы ³ л³таратуры ¢ Горацкай сельскагаспадарчай акадэм³³ (1925-1931), чыта¢ курс зарубежнай л³таратуры ³ л³таратур народа¢ СССР у Маг³ле¢ск³м педагаг³чным ³нстытуце. 08.02.1935 г. рэпрэс³раваны. Асуджаны на высылку з Беларус³. Больш за 20 гадо¢ працава¢ на розных работах у Карэл³³, Усходняй С³б³ры, Ком³ АССР. Рэаб³л³таваны ¢ 1956 г. У 1957-1967 гг. - памочн³к гало¢нага рэжысёра па л³таратурнай частцы Беларускага дзяржа¢нага акадэм³чнага тэатра ³мя Янк³ Купалы. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 18.02.1979 г.

Працава¢ у гал³не перакладу з французскай, ангельскай, нямецкай, польскай, расейскай, укра³нскай на беларускую мову. Першая публ³кацыя - у 1925 г. (верш Г.Гейнэ «Ткачы»). Перакла¢ п'есы ¡.Шэксп³ра «Сон у летнюю ноч» (1925, паста¢лена ¢ 1926), «Гамлет» (1935, 1964, паста¢лена ¢ 1946), «Атэла» (1954), «Канец - справе вянец» (паста¢лена ¢ 1964), «Кароль Л³р» (1974), «Антон³й ³ Клеапатра» (1982). У яго перакладзе став³л³ся п'есы «Прын³жаныя ³ зняважаныя» паводле Ф.Дастае¢скага (1957), «Л³са ³ в³наград» Г.Ф³гейрэда (1957), «Забыты ¢с³м³» Н.Х³кмета (1958), «Тысяча франка¢ узнагароды» В.Гюго (1962), «Мяцел³ца» Л.Ляонава (1965), «Дзядзька Ваня» А.Чэхава (1965), «Мешчан³н у дваранах» Мальера (1967), «Улада цемры» Л.Талстога (1969), «Залатая карэта» Л.Ляонава (1971), «Багна» А.Астро¢скага (1972), «Доктар ф³ласоф³³» Б.Нушыча (1972).

Нап³са¢ зборн³к краязна¢чых апавядання¢ «Вясковыя рыск³» (1926). А¢тар першай на Беларус³ кн³жк³ паэтычных пераклада¢ «Кветк³ з чужых палё¢» (1928). У 1969 г. выйша¢ зборн³к арыг³нальных верша¢ ³ пераклада¢ «²скры з крэменя», у 1975 г. - зборн³к выбра-ных пераклада¢ паэз³³ «Агн³ ¢ прасторах», у 1990 г. - «Выбранае» (вершы ³ пераклады).

Перакла¢ асобныя творы А.Пушк³на, Ф.Шылера, А.М³цкев³ча, Дж.Байрана, Лес³ ¡кра³нк³, У.Сасюры, П.Варанько, асобным³ выданням³ выйшл³ раман А.Сц³ля «Люб³ць будзем за¢тра» (1960), зборн³к А.Маруа «Падарожжа ¢ нябыт ³ яшчэ 24 навелы» (1974), раманы Э.Хем³нгуэя «² ¢зыходз³ць сонца» (1976) ³ К.С.Прычард «Дачка ¢рагану» (1977). На расейскую мову перакла¢ аповесць «Люба Лук'янская» (1965) ³ раманы «Пошук³ будучын³» (1968) К.Чорнага ³ «Серадз³бор» (1966) П.Пестрака.

А¢тар артыкула¢ па тэоры³ ³ практыцы мастацкага перакладу, эсэ, як³я ¢вайшл³ ¢ кн³гу «Ступень адказнасц³» (1986).

Га¢русё¢ Сцяпан, нарадз³¢ся 10.05.1931 г. у вёсцы Нова-Аляксандра¢ка Дрыб³нскага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Маг³ле¢скую педагаг³чную навучальню (1951). Служы¢ у Савецкай Арм³³. У 1954-1957 гг. бы¢ супрацо¢н³кам рэспубл³канскай газеты «Звязда», у 1964-1965 гг. - рэдактарам выдавецтва «Беларусь». Сябра СП СССР з 1955 г.

Памёр 12.03.1988 г.

З вершам³ ¢ друку ¢першыню выступ³¢ у 1948 г. А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Паходныя кастры» (1955), «На грэбнях хваль» (1959), «Шчодрасць» (1962), «Ураган» (1966), «Проф³ль веку» (1969), «Кляновыя л³сты» (1971), «Перакл³чка» (1973), «Клопат» (1976), «Водсветы» (1978), «Азарэнне» (1980), «Крона» (выбранае, 1981), «Пладаноснасць» (1986), «Званы нябёс» (1988).

Перакла¢ на беларускую мову шэраг твора¢ А.Твардо¢скага, М.²сако¢скага, М.Святлова, А.Пракоф'ева, М.Дудз³на, С.Нара¢чатава, Я.Райн³са, Я.Судрабкална, ².Харыка, паэму «Ануш» А.Туманяна, «Мааб³цк³ сшытак» М.Джал³ля (з А.Пыс³ным, 1975), асобныя вершы таджыкск³х, узбекск³х, азербайджанск³х ³ башк³рск³х паэта¢.

Выступа¢ у друку з рэцэнз³ям³ ³ л³таратурна-крытычным³ артыкулам³.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя А.Куляшова (1987) за кн³гу верша¢ «Пладаноснасць».

Га¢рыла¢ Леан³д, нарадз³¢ся 02.02.1918 г. у вёсцы Бердыж Чачэрскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага-сезонн³ка.

Вучы¢ся ¢ Менск³м беларуск³м педагаг³чным тэхн³куме. Паступ³¢ у ²нстытут народнай гаспадарк³, а ¢ 1936 г. перавё¢ся на л³таратурны факультэт Гомельскага педагаг³чнага ³нстытута. Пасля заканчэння ³нстытута (1940) прызваны ¢ Чырвоную Арм³ю. Служы¢ у танкавых войсках механ³кам-вадз³целем. З першых дзён Вял³кай Айчыннай вайны - на фронце.

Заг³ну¢ у 1941 г.

Першыя вершы з'яв³л³ся ¢ 1935 г. Друкава¢ся ¢ альманаху «Аднагодк³», у газетах «Гомельская пра¢да», «Л³таратура ³ мастацтва», у часоп³се «Полымя рэвалюцы³». Н³зк³ верша¢ змешчаны ¢ зборн³ках «Мы ³х не забудзем» (1949), «Крывёю сэрца» (1967). У 1961 г. выйшла кн³жка паэз³³ «Вернасць».

Га¢рылк³н Леан³д, нарадз³¢ся 22.05.1935 г. у пасёлку Стэп Добрушскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

У 1952 г. паступ³¢ на адзяленне ф³ласоф³³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, а праз два гады перавё¢ся на аддзяленне журнал³стык³. Пасля заканчэння ¢н³верс³тэта (1957) працава¢ адказным сакратаром рэдакцы³ церахо¢скай раённай газеты «Лен³нец», а ¢ 1960-1977 гг. - рэдактарам на Гомельскай студы³ тэлебачання. З 1967 г. адначасова з'я¢ля¢ся сакратаром Гомельскага абласнога аддзялення СП БССР. У 1977-1979 гг. - гало¢ны рэдактар к³настуды³ «Беларусьф³льм», у 1979-1986 гг. - сакратар пра¢лення СП БССР. У 1986-1989 гг. - загадчык аддзела л³таратуры часоп³са «Вожык». Сябра СП СССР з 1964 г.

Узнагароджаны медалём.

Памёр 05.02.1989 г.

Першыя апавяданн³ надрукава¢ у 1959 г. (часоп³с «Маладосць»). А¢тар зборн³ка¢ аповесцей ³ апавядання¢ «Рук³ не здрадзяць» (1963), «Прашу звольн³ць мяне» (1965), «Пак³нутая на досв³тку» (1970), «Вясенн³ разл³¢» (1973), «Урок без перапынку» (1985), «Ружы для каварнай жанчыны» (1990), рамана¢ «Не магу без цябе» (1975, адзначаны прэм³яй на ¡сесаюзным конкурсе ВЦСПС ³ СП СССР на лепшы твор пра рабочы клас), «Зямля дзяцей нашых» (1980), «Матчына хата» (1983), «Застаюся з табой» (1986). Выда¢ кн³жк³ гумарыстычных апавядання¢ «Мадэльер з Баршчо¢к³» (1980), «Як Клава мужа шукала» (1985), «Жыццё ²гната Валуна» (1989). У 1987 г. выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Працава¢ ³ ¢ гал³не драматург³³. А¢тар адна-актовай п'есы «Бо ¢ п³санн³ сказана» (1966), п'есы «Выпрабаванне» (паста¢лена ¢ 1975), радыёп'есы «Жыгул³» ¢ экспартным варыянце» (паста¢лена ¢ 1978), камеды³ «Хвост па¢л³на» (паста¢лена на тэлебачанн³, 1981). А¢тар к³насцэнарыя дакументальнага ф³льма пра П.Бро¢ку «Ма¢чаць н³кол³ я не буду» (1980).

Гейнэ Аркадзь, нарадз³¢ся 10.01.1919 г. у гарадск³м пасёлку Бешанков³чы В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

Вучы¢ся ¢ Камун³стычным ³нстытуце журнал³стык³ ¢ Менску (1938-1941). Працава¢ у рэдакцыях газет. У час Вял³кай Айчыннай вайны - на фронце, камандз³р узвода механ³заванай брыгады.

Заг³ну¢ 16.12.1942 г. на Стал³нградск³м фронце.

З 1934 г. выступа¢ з вершам³, артыкулам³ ³ рэцэнз³ям³ ¢ газетах «П³янер Беларус³», «Чырвоная змена», «Л³таратура ³ мастацтва», часоп³се «Полымя рэвалюцы³». У 1939 г. выйша¢ зборн³к паэз³³ «Шчасл³вая зорка». Асобныя вершы змешчаны ¢ калекты¢ных зборн³ках «Камсамол на гран³цы» (1939), «Мы ³х не забудзем» (1949), «Крывёю сэрца» (1967).

Ген³юш Ларыса, нарадз³лася 09.08.1910 г. у маёнтку Жлоба¢цы Ва¢пянскай воласц³ Гарадзенскага павета (цяпер Ва¢кавыск³ раён Гарадзенскай вобласц³) у сялянскай сям'³.

Ратуючыся ад першай сусветнай вайны, бацьк³ разам з дачкою пак³нул³ родныя мясц³ны. Вярнул³ся дадому ¢ 1919 г. Скончыла Ва¢кавыскую польскую г³мназ³ю (1928). У 1937 г. выехала ¢ Прагу, дзе жы¢ ³ вучы¢ся ва ¢н³верс³тэце яе муж ².Ген³юш. Уключылася ¢ жыццё беларускай эм³грацы³, у дзейнасць урада БНР (нейк³ час была яго сакратаром). У час нямецкай акупацы³ друкавалася ¢ газетах «Ран³ца», «Беларуск³ работн³к», у часоп³се «Новы шлях» ³ ³нш. У 1948 г. арыштавана ³ перавезена ¢ Менск. Судовай калег³яй па крым³нальных справах Вярхо¢нага суда БССР асуджана на 25 гадо¢ зняволення ¢ папра¢ча-працо¢ных лагерах. Кам³с³я Прэз³дыума Вярхо¢нага Савета СССР ад 30.05.1956 г. абв³навачванне прызнала абгрунтаваным, але тэрм³н пакарання бы¢ зменшаны да 8 гадо¢. Пераехала ¢ пасёлак Зэльву, што на Гарадзеншчыне, дзе жыла, не прыня¢шы савецкага падданства. У беларуск³м савецк³м друку выступала з 1963 г.

Памерла 07.04.1983 г.

Дэбютавала ¢ друку вершам³ ¢ 1939 г. Першы зборн³к паэз³³ «Ад родных н³¢» апубл³каваны ¢ Празе ¢ 1942 г. Выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «Невадам з Нёмана» (вершы ³ паэма, 1967), «На чабары настоена» (1982), «Белы сон» (1990), паэтычныя кн³жк³ для дзяцей «Казк³ для М³хаськ³» (1972) ³ «Добрай ран³цы, Алесь!» (1976). У часоп³се «Спадчына» надрукавана паэма «Маёй бабус³» (1989), у часоп³се «Маладосць» - аповесць «Споведзь» (1990).

Герас³ма¢ М³калай, нарадз³¢ся 26.10.1903 г. у горадзе Пецярбургу (Расея) у сям'³ служачага.

Працо¢ны шлях пача¢ у 1920 г. справаводам у Малаярасла¢ск³м павятовым выканкоме Калужскай вобласц³. З 1921 г. працава¢ ³нструктарам у спарты¢ных арган³зацыях. Служы¢ у Чырвонай Арм³³ (1925-1927). Бы¢ рабочым на суднабуда¢н³чым заводзе, на трыкатажнай фабрыцы, на буда¢н³цтве ¢ Лен³нградзе. Пасля заканчэння Ваенна-медыцынскай акадэм³³ ¢ Лен³нградзе (1937) бы¢ ваенным лекарам. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны. У 1956 г. звольнены з вайсковай службы, з 1957 г. жы¢ у Маг³леве. Сябра СП СССР з 1956 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Лен³на, Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 17.09.1977 г.

У друку выступ³¢ у 1924 г. з нарысам³. П³са¢ на расейскай мове. Выйшл³ аповесц³ «Где сходятся берега» (Масква, 1931) ³ «Простуда» (Масква, 1932), раман «Узлы» (Масква, 1933), аповесц³ «Огонь над Каличевкой» (Чкала¢, 1955), «Завтрашний день принадлежит тебе» (Масква, 1966), «Повести» (1979).

Герцов³ч Яка¢, нарадз³¢ся 01.01.1910 г. у вёсцы Сял³ба Бярэз³нскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ рабочага.

Працо¢ны шлях пача¢ дванаццац³гадовым хлапчуком на лесап³льным заводзе «Кастрычн³к» у Ас³пов³цк³м раёне, бы¢ конюхам у калгасе. У 1936 г. скончы¢ Камун³стычны ³нстытут журнал³стык³ ¢ Менску. Працава¢ журнал³стам. У час Вял³кай Айчыннай вайны карэспандэнт газет Заходняга, а затым 3-га Беларускага франто¢. Пасля вайны працава¢ у рэдакцы³ газеты «Звязда», з 1953 г. - у часоп³се «Вожык», у 1967-1970 гг. - намесн³к гало¢нага рэдактара гэтага часоп³са. Сябра СП СССР з 1948 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Айчыннай вайны II ступен³, Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 21.04.1976 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ з верша¢ у 1927 г. З рэцэнз³ям³ ³ л³таратурна-крытычным³ артыкулам³ выступа¢ з 1934 г. А¢тар нарыса «Анастасия Мицкевич» (1939), зборн³ка¢ артыкула¢ «На перадавых паз³цыях» (1957), «Л³таратура ³ жыццё народа» (1960), «Герой ³ сучаснасць» (1963), «П³сьменн³к³, кн³г³, геро³» (1966), «Творчае крэда» (1970).

Нап³са¢ кн³жку гумарэсак «Не пугай адз³най» (1969). Выда¢ франтавыя нататк³ «На вайне як на вайне» (1969).

Герчык М³ха³л (таксама Герчык Майсей), нарадз³¢ся 07.06.1932 г. у горадзе Бабруйску ¢ сям'³ рабочага.

У час Вял³кай Айчыннай вайны разам з мац³ ³ малодшым братам бы¢ у эвакуацы³ ¢ калгасе ³мя М³чурына Нова-Пакро¢скага раёна Арэнбургскай (тады Чкала¢скай) вобласц³, працава¢ у сельскай гаспадарцы. Восенню 1944 г. сям'я вярнулася дадому. Скончы¢ Менскую педагаг³чную навучальню (1953), аддзяленне журнал³стык³ ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1958). Працава¢ у п³янерскай газеце «Зорька», бы¢ рэдактарам на Беларуск³м радыё. З 1964 г. - рэдактар выдавецтва «Беларусь», з 1972 г. - старшы рэдактар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1964 г.

У друку выступае з 1949 г. (верш у газеце «Зорька»). П³ша на расейскай ³ беларускай мовах. Выда¢ для дзяцей аповесц³ «Ветер рвет паутину» (1963), «Портрет Фиделя» (1964), «Повесть о золотой рыбке» (1968), «Солнечный круг» (1970), зборн³к³ аповесцей ³ апавядання¢ «Земное притяжение» (1965), «Ветка зеленого дерева» (1977), «Дзе жывуць чара¢н³к³» (1980), «Самое синее небо» (1982). А¢тар рамана¢ «Отдаешь навсегда» (1970, адзначаны прэм³яй на ¡сесаюзным л³таратурным конкурсе ³мя М.Астро¢скага), «Обретение надежды» (1976), «Вяртанне да сябе», дакументальна-публ³цыстычнай аповесц³ «Час гаспадаро¢» (1983), сцэнарыя мастацкага ф³льма «Научись танцевать» (1985).

Г³гев³ч Вас³ль, нарадз³¢ся 03.01.1947 г. у вёсцы Жыцькава Барыса¢скага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1969 г. скончы¢ ф³з³чны факультэт Харка¢скага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ выкладчыкам ф³з³к³ ¢ Новааляксандра¢скай сярэдняй школе Сахно¢шчынскага раёна Харка¢скай вобласц³. З 1970 г. - карэспандэнт-радыёарган³затар ашмянскай раённай газеты «Красное знамя». У 1970-1977 гг. - ³нжынер Барыса¢скага шклозавода. Скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве (1979). З 1979 па 1981 г. працава¢ на к³настуды³ «Беларусьф³льм», з 1981 г. - у часоп³се «Маладосць», з 1988 г. - загадчык аддзела прозы часоп³са. Сябра СП СССР з 1977 г.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1972 г. у часоп³се «Полымя». А¢тар зборн³ка¢ прозы «Спелыя яблык³» (апавяданн³, 1976), «Кал³ ласка, скажы» (аповесць ³ апавяданн³, 1978), «Жыц³ва» (аповесц³, 1980), «Астравы на далёк³х азёрах» (аповесц³, апавяданн³, 1984), «Доказ ад проц³леглага» (раман, 1985), «Мелоды³ забытых песень» (аповесц³, раман, апавяданн³, 1988), «Карабель» (аповесц³, раман, 1989), «Марс³янскае падарожжа» (аповесць, раман, 1990).

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1982) за аповесць «Жыц³ва».

Г³лев³ч Н³л, нарадз³¢ся 30.09.1931 г. у вёсцы Слабада Лагойскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Першыя гады пасля вайны працава¢ калгасным паштальёнам. У 1951 г. скончы¢ Менскую педагаг³чную навучальню. Апошн³ год вучобы спалуча¢ з працай наста¢н³ка ¢ адной са школ Менска. У 1956 г. скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, пасля асп³рантуру пры ³м. З 1960 па 1986 г. - супрацо¢н³к кафедры беларускай л³таратуры гэтага ¢н³верс³тэта. З 1958 да 1963 г. працава¢ таксама л³ткансультантам газеты «Звязда». З 1980 да 1989 г. - першы сакратар пра¢лення СП БССР. З 1989 г. - старшыня рэспубл³канскага Таварыства беларускай мовы ³мя Ф.Скарыны. Гало¢ны рэдактар бюлетэня ТБМ «Наша слова». З чэрвеня 1990 г. - старшыня пастаяннай Кам³с³³ Вярхо¢нага Савета БССР па адукацы³, культуры ³ захаванн³ г³старычнай спадчыны. Дэпутат Вярхо¢нага Савета БССР (1985-1990). У 1990 г. выбраны народным дэпутатам БССР. Сябра Прэз³дыума Вярхо¢нага Савета БССР. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Прафесар. Сябра СП СССР з 1954 г.

Заслужаны дзеяч навук³ БССР (1980).

Узнагароджаны ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Дружбы народа¢, медалём Францыска Скарыны ³ ³нш., балгарск³м ордэнам К³рыла ³ Мяфодз³я I ступен³, ордэнам Югасла¢скай зорк³ са стужкай.

Упершыню ¢ друку з вершам³ выступ³¢ у 1946 г. Яму належаць кн³г³ паэз³³ «Песня ¢ дарогу» (1957), «Прадвесне ³дзе па зямл³» (1959), «Неспакой» (1961), «Бальшак» (1965), «Перазовы» (1967), «Л³сце трыпутн³ку» (1968), «А дзе ж тая крын³чанька» (1972), «Запаветнае» (1975), «Актавы» (1976), «У добрай згодзе» (л³рыка, гумар ³ сатыра, 1979), «Святлынь» (1984), «Повязь» (1987), «Як дрэва карэннем» (1986), раман у вершах «Родныя дзец³» (1985), а таксама зборн³к³ сатыры ³ гумару «Званковы валет» (1961), «Да новых вен³ка¢» (1963), «Ц³ грэх, ц³ 2» (1970), «Як я вучы¢ся жыць» (1974), «Русалка на Нарачы» (1974), «Кантора» (1989), «Дыялог на хаду» (1990). Выда¢ зборн³к³ верша¢ ³ паэм для дзяцей «Сцяжок на мачце» (1959), «С³н³ дом³к, с³н³ дом» (1961), «Зялёны востра¢» (1963), «Дождж-грыбасей» (1966), «Загадк³» (1971), «Кал³ рана ¢станеш» (1984), «Добры чалавек» (1987). Выйшл³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1981).

Выда¢ зборн³к п'ес «Начлег на буслянцы» (1980) ³ аповесць «Перажы¢шы вайну» (1988).

А¢тар кн³г па л³таратуразна¢ству ³ фалькларыстыцы «Акрыленая рэвалюцыяй» (Паэз³я «Маладняка») (1962), «Наша родная песня» (1968), «З клопатам пра песн³ народа» (1970), «Паэтыка беларускай народнай л³рык³» (1975), «Паэтыка беларуск³х загадак» (1976), «Верная вял³к³м запаветам: Сучасная балгарская паэз³я. 1956-1976» (1977), «Вусная народная творчасць ³ сучасная л³рычная паэз³я ¢сходн³х ³ па¢днёвых славян» (1978), зборн³ка¢ л³таратурна-крытычных ³ публ³цыстычных артыкула¢ «У гэта веру» (1978), «Удзячнасць ³ абавязак» (1982), «Покл³ч жыцця ³ часу» (1983), «Годнасць, сумленнасць, мужнасць» (1988), «Вяртанне ³ працяг» (1990).

Укладальн³к ³ навуковы рэдактар фальклорных зборн³ка¢ «Песн³ сям³ вёсак» (1973), «Песн³ народных свят ³ абрада¢» (1974), «Л³рычныя песн³» (1976), «Л³рыка беларускага вяселля» (1979), «Народныя казк³, байк³, апавяданн³ ³ мудрасло¢³» (1983).

Працуе ¢ гал³не перакладу. У яго перакладзе з балгарскай выйшл³ аповесць П.Вежынава «Сляды застаюцца» (1960), раман С.Даскалова «Свая зямля» (1961) ³ яго ж зборн³к апавядання¢ «Любча-безб³летн³к» (1959), зборн³к «Балгарск³я народныя песн³» (1961), анталог³я сучаснай паэз³³ «Ад стром балканск³х» (1965), кн³га верша¢ для дзяцей «Чарадзейны л³хтарык» (1968), анталог³я клас³чнай паэз³³ «Хай зорыць дзень!» (з А.Разанавым, 1973), анталог³я аднаго верша «Сто гадо¢. Сто паэта¢. Сто песень». (1978), кн³га л³рык³ Н.Вапцарава «Песня пра чалавека» (1982), Хр. Радзе¢скага «Цв³ц³це, зёлк³, травы, дрэвы» (1985), Г.Джагарава «Зямля - як чалавечая далонь» (1984), Л.Ле¢чава «Мелодыя для флейты» (1990). Перакла¢ мног³я творы Х.Боцева, ².Вазава, П.Яварава, Н.Вылчава, А.Германава, I.Давыдкава, Д.Методз³ева, А.Стаянава ³ ³нш. У 1978 г. выйшл³ выбраныя старонк³ славенскай паэз³³ XIX-XX ст. «Мац³ мая, Славен³я». У 1970 г. - казк³ народа¢ Югаслав³³ «Ц³ страшны страх», у 1980 - зборн³к югасла¢скай паэз³³ «Па камянях, як па зорах», у 1985 - кн³га л³рык³ О.Жупанчыча «У вечным дазоры». Перакладае таксама з расейскай, укра³нскай, польскай, сербахарвацкай, лужыцкай ³ ³ншых мо¢.

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР ³мя Янк³ Купалы (1980) за кн³гу паэз³³ «У добрай згодзе» ³ перакладчыцкую дзейнасць ³ М³жнароднай прэм³³ ³мя Х.Боцева (1986) за рэвалюцыйную паэз³ю ³ публ³цыстыку.

Г³ль М³кола (сапр. Г³лев³ч М³калай), нарадз³¢ся 15.06.1936 г. у вёсцы Слабада Лагойскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ аддзяленне журнал³стык³ ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1959). Працава¢ рэдактарам перадач для дзяцей на Менскай студы³ тэлебачання (1960-1961), л³тсупрацо¢н³кам, а потым загадчыкам аддзела ¢ рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва» (1961-1972). Некаторы час загадва¢ аддзелам у рэдакцы³ бюлетэня «Родная прырода» (1972), бы¢ супрацо¢н³кам аддзела публ³цыстык³ часоп³са «Маладосць» (1972-1977). З 1977 г. - адказны сакратар, з 1982 г. - намесн³к гало¢нага рэдактара, з 1990 г. - гало¢ны рэдактар штотыднёв³ка «Л³таратура ³ мастацтва». Сябра СП СССР з 1975 г.

Як журнал³ст пача¢ акты¢на выступаць з 1957 г. Першае апавяданне надрукава¢ у 1962 г. (газета «Л³таратура ³ мастацтва»). Выда¢ кн³г³ апавядання¢, аповесцей «Ран³шн³я сны» (1973), «Таццян³н чэрвень» (1978), «Пуд жыта» (1982), «Тэлеграма з Кавалев³ч» (1984), нарыса¢ «Пасеянае- узыдзе» (1985), «Камандз³ро¢ка ¢ В³шаньк³» (1987), «К³м ³ Валерыя» (1988), казку-быль «На лясной вул³цы» (1975), зборн³к апавядання¢ для дзяцей «Самы гало¢ны чалавек» (1980) ³ аповесць у апавяданнях пра лётчыка-касмана¢та СССР П.Кл³мука «¨сць на зямл³ крын³ца» (1983).

У л³таратурнай апрацо¢цы М.Г³ля выйшл³ кн³г³ ¢спам³на¢ Р.Мачульскага «Страницы бессмертия» (1972) ³ «Люди высокого долга» (1975), у л³таратурным зап³се - кн³га П.Кл³мука «Зоры - побач» (1977).

Перакла¢ на беларускую мову раман летув³скага п³сьменн³ка В.Бубн³са «Пад летн³м небам» (1982), кн³г³ прозы вугорскага п³сьменн³ка ².Эркеня «Сям'я Тота¢. Выста¢ка ружа¢» (з Л.Ка¢рус, 1985) ³ шведскага п³сьменн³ка П.Лагеркв³ста «Кат. Карл³к» (з Г.Шупенькам, 1986).

Глазырын Уладз³м³р, нарадз³¢ся 06.06.1901 г. у Гарадз³шчанск³м раёне Чаркаскай вобласц³ (Укра³на) у сям'³ рабочага.

Пасля вучобы ¢ рэальнай навучальн³ працава¢ рабочым на чыгунцы. У 1918 г. пайшо¢ добраахвотн³кам у Чырвоную Арм³ю, удзельн³ча¢ у баях з войскам³ Калчака ³ польск³м³ лег³ёнам³. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны. Жы¢ ³ працава¢ у Менску ³ Маскве, у Польшчы. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 10.05.1961 г.

Л³таратурнай працай пача¢ займацца ¢ 1934 г. П³са¢ на расейскай мове. Апубл³кава¢ уры¢к³ з п'ес «Фронт» (1934-1935), «Огонь» (1935), «Юрий Резлер» (1936) ³ ³нш. А¢тар кн³г³ апавядання¢ для дзяцей «В детстве» (1939). У перакладзе на беларускую мову выйшл³ драма «Фронт» (1935), «Апавяданн³» (1938), аповесць для дзяцей «Коля Гузо¢ск³» (1936) ³ апавяданне «Маленьк³ разведчык» (1938). На расейскую мову перакла¢ апавяданн³ М.Лынькова.

Глебка Пятро, нарадз³¢ся 06.07.1905 г. у вёсцы Вял³кая ¡са ¡здзенскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння ¡здзенскай сям³годк³ (1923) працава¢ сакратаром сельсавета. У 1924 г. паступ³¢ у Менск³ педагаг³чны тэхн³кум, з якога ¢ 1927 г. перавё¢ся на л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, Адначасова бы¢ сакратаром рэдакцы³ часоп³са «Узвышша» (1928-1930). Пасля заканчэння ¢н³верс³тэта (1930) працава¢ у рэдакцыях газеты «Калгасн³к Беларус³», часоп³са «Полымя рэвалюцы³», кансультантам у каб³неце маладога а¢тара пры СП БССР. У час Вял³кай Айчыннай вайны - у рэдакцыях франтавых газет «За Савецкую Беларусь», «За свабодную Беларусь». Пад псе¢дан³мам Язэп Кас³ла друкава¢ сатырычныя творы ¢ газеце-плакаце «Раздав³м фашысцкую гадз³ну» ³ ¢ «Партызанскай дуб³нцы». У 1943-1945 гг. - рэдактар выдавецтва ЦК КП(б)Б «Савецкая Беларусь», гало¢ны рэдактар Дзяржа¢нага выдавецтва БССР у Маскве. У 1944 г. прызначаны таксама к³ра¢н³ком групы па складанню «Руска-беларускага сло¢н³ка» (1953), у 1952-1956 гг. загадва¢ сектарам лекс³каграф³³ ¢ ²нстытуце мовы, л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. У 1956-1957 гг. - дырэктар ²нстытута мовазна¢ства, у 1957-1969 гг. - дырэктар ²нстытута мастацтвазна¢ства, этнаграф³³ ³ фальклору АН БССР. Адначасова ¢ 1966-1969 гг. - акадэм³к-сакратар аддзялення грамадск³х навук АН БССР. Выб³ра¢ся дэпутатам Вярхо¢нага Савета БССР (1955-1967). Як сябра дэлегацы³ Беларускай ССР неаднаразова ¢дзельн³ча¢ у рабоце сес³й Генеральнай Асамбле³ ААН (1955, 1956, 1957, 1964). Акадэм³к АН БССР. Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны ордэнам Лен³на, двума ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, ордэнам³ Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Памёр 18.12.1969 г.

Першыя вершы был³ надрукаваны ¢ 1925 г. А¢тар кн³жак паэз³³ «Шыпшына» (1927), «Урачыстыя дн³» (1930), «Арка над ак³янам» (паэма, 1932), «Арлянка» (паэма, 1932), «Хада падзей» (вершы, паэмы, 1932), «Чатыры вятры» (1935), «Мужнасць» (вершы, паэмы, 1938), «Пад небам бацька¢шчыны» (вершы, паэмы, 1947), «Нашай славы зара» (вершы, паэмы, 1947), «Размова аб шчасц³» (1948), «У тыя дн³» (паэма, 1957), «Вершы» (1975), «На спатканн³ дарог» (1990). Для дзяцей выдадзены зборн³к³ паэз³³ «Пад сцягам перамог» (1952), «Прыв³танне Радз³ме» (1961), «Вобразы роднай кра³ны» (1964), «Наш сцяг» (1972), «Наш лес» (1973), «Шчасл³вы май» (1985). Выйшл³ выбраныя творы (1952). Зборы твора¢ у 2-х (1958), у 3-х (1969-1971), у 4 тамах (1984-1986).

Нап³са¢ драматычную паэму «Над Бярозай-ракой» (1940, паста¢лена ¢ 1940), л³брэта оперы «Андрэй Касценя» (пазнейшая назва «Лясное водгулле», 1971, паста¢лена ¢ 1970), вершаваную драму «Святло з Усходу» (1957, паста¢лена ¢ 1957).

Выступа¢ з нарысам³, л³таратурна-крытычным³ ³ публ³цыстычным³ артыкулам³. Выйшл³ кн³жка нарыса¢ «Ураджай» (з П.Бро¢кам, 1933), зборн³к артыкула¢ «Паэз³я барацьбы ³ перамог³» (1973), «Пытанн³ г³сторы³, ф³лалог³³ ³ мастацтва» (1975). А¢тар мног³х навуковых прац у гал³не беларускай лекс³каграф³³, мастацтвазна¢ства ³ фалькларыстык³. ²н³цыятар ³ заснавальн³к выдання ¢ АН БССР шматтомнага Збору беларускага фальклору (выходз³ць з 1970).

Пераклада¢ на беларускую, мову творы А, Пушк³на («Барыс Гадуно¢», вершы), М.Лермантава, М.Някрасава, А.Чэхава, Дж.Байрана, А.М³цкев³ча, С.Стандэ, М.Горкага, У.Маяко¢скага, А.Пракоф'ева, А.Суркова, М.Галоднага, Б.Ла¢рынёва, Т.Ша¢чэнк³, М.Рыльскага, М.Бажана, П.Варанько, ².Харыка, А.Платнера ³ ³нш.

Глёбус Адам (сапр. Адамчык Уладз³м³р), нарадз³¢ся 29.09.1958 г. у горадзе Дзяржынску Менскай вобласц³ ¢ сям'³ п³сьменн³ка.

У 1959 г. з бацькам³ пераеха¢ у Менск. Вучы¢ся ¢ Менскай мастацкай навучальн³ на педагаг³чным аддзяленн³ (1973-1977). Пасля заканчэння навучальн³ паступ³¢ на мастацкае аддзяленне Беларускага дзяржа¢нага тэатральна-мастацкага ³нстытута (скончы¢ у 1983). Працава¢ чарцёжн³кам, мастаком-рэста¢ратарам, мастаком-афарм³целем. З 1987 г. - рэдактар у часоп³се «Крын³ца» («Родник»). Сябра СП СССР з 1988 г.

Працуе ¢ гал³не паэз³³ ³ прозы. У друку пача¢ выступаць з вершам³ ¢ 1981 г. (газета «Л³таратура ³ мастацтва», часоп³с «Маладосць»). А¢тар кн³г³ паэз³³ «Парк» (1988) ³ зборн³ка апавядання¢ «Адз³нота на стадыёне» (1989).

Глушако¢ Уладз³м³р, нарадз³¢ся 07.04.1952 г. у гарадск³м пасёлку Давыд-Гарадок Стол³нскага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння сярэдняй школы ¹ 1 у Давыд-Гарадку (1969) паступ³¢ у Мар'³нагорск³ сельскагаспадарчы тэхн³кум Пухав³цкага раёна. За па¢года да заканчэння (у тра¢н³ 1971) прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Дэмаб³л³зава¢шыся, працава¢ слесарам-зборшчыкам на гало¢ным канвееры Менскага трактарнага завода (1973-1976), св³дравальшчыкам, электракаршчыкам на маторным заводзе (1976-1979). Вучы¢ся завочна на факультэце журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. У 1982 г. скончы¢ Л³таратурны ³нстытут у Маскве. Працава¢ рэдактарам аддзела прозы часоп³са «Неман» (1979-1988). Сябра СП СССР з 1986 г.

З першым³ публ³кацыям³ ¢ рэспубл³канск³м друку выступ³¢ у 1974 г. Працуе ¢ жанры прозы ³ публ³цыстык³. П³ша на расейскай ³ беларускай мовах. А¢тар аповесцей «Семена» (1981), «Капли» (Масква, 1984), дакументальнай аповесц³ «Тёплые листья тополей» (1984), рамана¢ «Цветение калины» (1987), «На круги своя» (1990), шэрагу нарыса¢, апубл³каваных у перыядычным друку.

Гн³ламёда¢ Уладз³м³р, нарадз³¢ся 26.12.1937 г. у вёсцы Кругель Камянецкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Берасцейскага педагаг³чнага ³нстытута (1959). Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1959-1961). Працава¢ завучам Тамашо¢скага дз³цячага дома, наста¢н³кам Камаро¢скай сярэдняй школы Берасцейскага раёна. У 1965 г. скончы¢ асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР ³ бы¢ зал³чаны навуковым супрацо¢н³кам гэтага ж ³нстытута. У 1969-1976 гг. працава¢ у апараце ЦК КП Беларус³ ³нструктарам, затым загадчыкам сектара мастацкай л³таратуры. З 1976 г. - намесн³к дырэктара ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР, з 1977 г. адначасова загадчык аддзела тэоры³ л³таратуры. Доктар ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1972 г.

Узнагароджаны медалям³.

У друку выступае як крытык ³ л³таратуразнавец з 1962 г. Выда¢ брашуры «Л³рычны летап³с часу» (1967), «Лен³н у сэрцы» (1968), «Сучасная беларуская паэз³я» (1969), «Пафас жыццесцвярджэння: Вобраз чалавека акты¢най жыццёвай паз³цы³ ¢ сучаснай беларускай паэз³³» (1985). А¢тар манаграф³³ «Традыцы³ ³ наватарства» (1972), «Сучасная беларуская паэз³я: Творчая ³ндыв³дуальнасць ³ л³таратурны працэс» (1983), «²ван Мележ: Нарыс жыцця ³ творчасц³» (1984), зборн³ка¢ л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Упоравень з часам» (1976), «Як само жыццё» (1980), «Ля аднаго вогн³шча» (1984), «Клас³к³ ³ сучасн³к³» (1987). Адз³н з а¢тара¢ кн³г³ «У.².Лен³н ³ Кастрычн³цкая рэвалюцыя ¢ беларускай л³таратуры» (з С.Ла¢шуком, Л.Сав³к, 1987).

Голуб Юрка, нарадз³¢ся 20.10.1947 г. у вёсцы Горна Зэльвенскага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1970) працава¢ рэдактарам на Гарадзенскай студы³ тэлебачання. З 1978 г. - загадчык аддзела культуры абласной газеты «Гродзенская пра¢да», з 1979 г. - загадчык аддзела мастацкага вяшчання Гарадзенскага абласнога тэлерадыё. Сябра СП СССР з 1971 г.

Друкавацца пача¢ у раённым друку ¢ 1963 г., у рэспубл³канск³м - у 1965 г. Выда¢ зборн³к³ паэз³³ «Гром на зялёнае голле» (1969), «Дрэва навальн³цы» (1973), «Векапомнае поле» (1976), «Помню пра цябе» (1983), «Сын небасх³лу» (1989). А¢тар кн³г³ для дзяцей «У бары грыбы бяры» (1986).

Грамов³ч ²ван, нарадз³¢ся 26.07.1918 г. у вёсцы Закружка Менскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычны факультэт Менскага педагаг³чнага ³нстытута (1939). У 1939-1945 гг. - у Савецкай Арм³³, служы¢ у артылерыйск³х часцях як пал³тработн³к ³ камандз³р. Друкава¢ нарысы ¢ франтавых газетах. Працава¢ загадчыкам аддзела, адказным сакратаром часоп³са «Беларусь» (1946-1953), адказным сакратаром часоп³са «Маладосць» (1953-1954). У 1956 г. скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. Бы¢ начальн³кам сцэнарнага аддзела к³настуды³ «Беларусьф³льм» (1956-1957), намесн³кам гало¢нага рэдактара часоп³са «Маладосць» (1957-1958), л³ткансультантам СП БССР (1958-1969), намесн³кам гало¢нага рэдактара часоп³са «Вожык» (1970-1975). Сябра СП СССР з 1946 г.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1978).

Памёр 02.07.1986 г.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1935 г. (альманах «Аднагодк³»). А¢тар кн³г «Апавяданн³» (1947), нарыса¢ «Агн³ пяц³годк³» (1949), зборн³ка апавядання¢, аповесцей «Шырок³я азёры» (1951), «Да ясных вышыня¢» (1952), «У лесе на палянцы» (1957), «Рына-Марына» (1958), «Дал³ сабе слова» (1970), «Чатыры сантыметры надзе³» (1987), зборн³ка¢ апавядання¢ для дзяцей «Першае верасня» (1949), «Сонца скрозь воблак³» (1964), «Як вясну раб³л³» (1985). Выда¢ зборн³к³ гумару «Нарасць» (1961), «Вадалей - Гэтакдалей» (1975) ³ «Залатая бранзалетка» (1977). У часоп³се «Полымя» апубл³кава¢ першую частку рамана «²ду з табой, Масква!» (1953). Выйшл³ кн³г³ ¢спам³на¢ «У сховах памяц³ ³ сэрца» (1983), нататак «Зялёны долар - чорны забойца» (1985). Выйшл³ «Выбранае» (1968, 1988) ³ Выбраныя творы ¢ 2 тамах (1978).

А¢тар сцэнарыя¢ дакументальных ³ в³давых ф³льма¢ «Памяццю сэрца» (1962), «Паэт у дарозе» (1963), «Па¢л³к ³ партфель» (1963).

Перакла¢ з расейскай ³ ¢кра³нскай мо¢ аповесць М.Носава «Дзённ³к Кол³ С³н³цына» (1955), раман У.Кочатава «Браты Яршовы» (1960), паасобныя творы А.Голубевай, А.Кав³ньк³.

Грамыка М³хайла, нарадз³¢ся 12.11.1885 г. у вёсцы Чорнае Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ разначынца.

У час вучобы ¢ Маг³ле¢скай г³мназ³³ ¢дзельн³ча¢ у рабоце нелегальнага гуртка, як³ знаходз³¢ся пад уплывам маг³ле¢скай арган³зацы³ РСДРП. У 1905 г. паступ³¢ у Маско¢ск³ ¢н³верс³тэт на медыцынск³ факультэт, затым перавё¢ся на ф³з³ка-матэматычны па спецыяльнасц³ геалог³я. У 1905 г. удзельн³ча¢ у маско¢ск³м снежаньск³м па¢станн³. У 1906-1907 гг. уваходз³¢ у сялянскую арган³зацыю пры Маг³ле¢ск³м акруговым кам³тэце РСДРП. Пасля заканчэння ¢н³верс³тэта (1911) наста¢н³ча¢ у Адэсе ¢ прыватнай камерцыйнай навучальн³, у жаночых г³мназ³ях, у 1920 г. бы¢ загадчыкам школы-³нтэрната для беларуса¢-бежанца¢. У 1921-1930 гг. працава¢ у ²нбелкульце, выклада¢ геалог³ю ¢ Белпедтэхн³куме, бы¢ дацэнтам кафедры геалог³³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Адным з першых бра¢ удзел у пошуках нафты на Палесс³. У 1930 г. рэпрэс³раваны ³ сасланы ¢ ²ванава-Вазнясенск. Пасля заканчэння тэрм³ну ссылк³ (1936) пераеха¢ з сям'ёй у Запалярны К³ра¢ск, дзе працава¢ у горным тэхн³куме. На пачатку Вял³кай Айчыннай вайны апыну¢ся ¢ г. Чусовым Пермскай вобласц³. Праз год пераеха¢ ва ¡дмурц³ю. Займа¢ розныя пасады, у тым л³ку дацэнта ¡дмурцкага пед³нстытута (²жэ¢ск). У 1948-1952 гг. зно¢ працава¢ у Запалярным горным тэхн³куме. Апошн³я гады жы¢ у г. Х³мк³ пад Масквой. Рэаб³л³таваны 15.11.1957 г. Сябра СП СССР з 1965 г.

Памёр 30.06.1969 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1907 г. (п³са¢ спачатку на расейскай мове). У 1922 г. апубл³кава¢ у часоп³се «Полымя» паэму «Гвалт над формай», у 1927 г. выйшл³ кн³г³ паэз³³ «Плынь» (вершы ³ паэмы) ³ «Дзве паэмы». А¢тар п'ес «Зм³трок з Высокай Буды» (1918), «Скарын³н сын з Полацка» (паста¢лена ¢ 1926), «Каля тэрасы» (1929, паста¢лена ¢ 1927, у новай рэдакцы³ выйшла ¢ 1975), «В³но бушуе» (1929), «Над Нёманам» (паста¢лена ¢ 1927), «Во¢к» (1930). У 1967 г. выдадзена «Выбранае», у 1987 г. - «Родная пушча» (п'есы, вершы, паэмы, успам³ны, л³сты).

Выступа¢ як крытык з артыкулам³ пра творчасць М.Багданов³ча, пра пастано¢ку «Цара Макс³м³льяна» ³ ³нш.

Апубл³кава¢ на беларускай мове падручн³к³ «Пачатковая геаграф³я» (1923, 4 выданн³), «Уводз³ны ¢ навуку аб неарган³чнай прыродзе» (ч. 1 - Крышталаграф³я, ч. 2 - М³нералог³я, 1926).

Пераклада¢ творы Л.Талстога, У.Сасюры.

Гран³т Пятрусь (сапр. ²вашэв³ч ²ван), нарадз³¢ся 24.01.1909 г. у вёсцы Зачэп³чы Дзятла¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1927-1939 гг. працава¢ брукаром, у 1930 г. уступ³¢ у рады КПЗБ. Прыма¢ удзел у нелегальным з'ездзе беларуск³х п³сьменн³ка¢ у В³льн³ (1933). За рэвалюцыйную дзейнасць арышто¢ва¢ся ¢ладам³ буржуазнай Польшчы. Пасля ¢з'яднання Заходняй Беларус³ з БССР працава¢ старшынёй Бел³цкага сельсавета (1939-1941). У час Вял³кай Айчыннай вайны бы¢ сувязным партызанскай брыгады «Барацьба» на Гарадзеншчыне, выступа¢ у партызанск³м друку з вершам³. Пасля вайны скончы¢ завочна Наваградскую педагаг³чную навучальню (1950), працава¢ наста¢н³кам, загадчыкам пачатковай школы ¢ Зачэп³чах (1945-1971).

Памёр 14.01.1980 г.

У друку ¢першыню выступ³¢ з вершам у 1933 г. («Беларуская газета»). Першая кн³жка паэз³³ «Над хвалям³ Нёмана» была падрыхтавана да друку ¢ 1939 г., але не выйшла ¢ сувяз³ з вайной. А¢тар зборн³ка паэз³³ для дзяцей «Сцяжынка» (1978), н³зк³ верша¢ апубл³каваны ¢ зборн³ках «Сцяг³ ³ паходн³» (1965), «Ростан³ вол³» (1990).

Грахо¢ск³ Сяргей, нарадз³¢ся 25.09.1913 г. у сяле Нобель П³нскага павета Менскай губерн³ (цяпер Зарэчненск³ раён Ровенскай вобласц³, Укра³на) у сялянскай сям'³.

Дзяц³нства ³ юнацтва прайшл³ ¢ мястэчку Глуск Маг³ле¢скай вобласц³. Працаваць пача¢ у 1930 г. рабочым на Бабруйск³м дрэваапрацо¢чым камб³наце. У 1935 г. скончы¢ л³таратурны факультэт Менскага педагаг³чнага ³нстытута, працава¢ рэдактарам на Беларуск³м радыё.

У 1936 г. бы¢ рэпрэс³раваны, 10 гадо¢ знаходз³¢ся ¢ лагеры (Горка¢ская вобласць). Пасля вызвалення выклада¢ расейскую мову ³ л³таратуру ва ¡рэцкай сярэдняй школе Слуцкага раёна (1946-1949). Бы¢ па¢торна арыштаваны ³ па ранейшым абв³навачванн³ высланы на вечнае пасяленне ¢ Новас³б³рскую вобласць, дзе працава¢ наста¢н³кам. Пасля рэаб³л³тацы³ (19.10.1955) працава¢ на Беларуск³м радыё (1956-1957 гг.), загадва¢ аддзелам рэдакцы³ часоп³са «Бярозка» (1957-1959). Бы¢ л³таратурным кансультантам СП БССР (1959-1960), л³таратурным рэдактарам часоп³са «Вясёлка» (1960-1973), у 1973-1974 гг. - адказны сакратар Кам³тэта па Дзяржа¢ных прэм³ях БССР у гал³не л³таратуры, мастацтва ³ арх³тэктуры. Сябра СП СССР з 1956 г.

Заслужаны работн³к культуры Беларускай ССР (1983).

Узнагароджаны медалям³.

Першы верш надрукава¢ у 1926 г. Выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «Дзень нараджэння» (1958), «Чаканне» (1960), «Табе зайздросц³ць сонца» (1963), «Памяць» (1965), «Тры вымярэнн³» (1967), «Вершы» (1968), «Паэма дарог» (1970), «Заз³мак» (1976), «Л³рыка» (1978), «3ачараванасць» (1978), «Асенн³я гнёзды» (1982), «Круг³ надзе³» (1985), «Верую» (1987), «² радасць ³ боль» (1988).

Выда¢ нарыс «Горад маладосц³» (1960), зборн³к апавядання¢ «Як³ вял³к³ дзень» (1966), дакументальныя аповесц³ «Рудабельская рэспубл³ка» (1968, паводле аповесц³ паста¢лены спектакль у 1968, твор экран³заваны ¢ 1972), «Суровая дабрата» (1977), аповесц³ «Ранн³ снег» (1975), «Гарачае лета» (1974), «Сустрэча з сам³м сабою» (1988), «Споведзь» (вершы, а¢таб³яграф³чныя аповесц³, 1990), кн³гу ¢спам³на¢ «Так ³ было» (1986). Выйшл³ кн³г³ верша¢ для дзяцей «Ад вясны да вясны» (1959), «Сёння ³ за¢тра» (1961), «Гарыць касцёр» (1966), «Сонечная сцежка» (1980), «Знаходка» (1985), апавядання¢ «Агеньчык у акне» (1972). У 1973 ³ ¢ 1983 гг. выдавал³ся Выбраныя творы ¢ 2 тамах.

Выступае ³ як публ³цыст. Выда¢ кн³гу «М³нск» (1971) ³ нарыс на маральна-этычную тэму «Бацьк³ ³ дзец³» (1972).

На беларускую мову перакла¢ «80 000 к³ламетра¢ пад вадой» Ж.Верна (1937, з Ю.Лявонным), аповесць «Ваенная тайна» А.Гайдара (1936), раман «Крушэнне» Р.Тагора (1958), «Выбраныя вершы ³ паэмы» А.Блока (1980), кн³гу л³рык³ М.Дудз³на «Пасля спаткання» (1984), асобныя творы А.Пушк³на, Т.Ша¢чэнк³, У.Маяко¢скага, Я.Райн³са, С.Ясен³на, Лес³ ¡кра³нк³, П.Варанько, М.Забалоцкага, А.Твардо¢скага, М.Ц³ханава, М.²сако¢скага, Р.Гамзатава, А.Венцловы, Т.Масэнк³, М.Нагн³беды, У.Сасюры, Я.Судрабкална ³ ³ншых паэта¢.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя А.Куляшова (1983) за зборн³к «Асенн³я гнёзды».

Грачан³ка¢ Анатоль, нарадз³¢ся 08.09.1938 г. у вёсцы Шарп³ла¢ка Гомельскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сям'³ служачага.

Пасля заканчэння ¢ 1960 г. Гомельскага ³нстытута ³нжынера¢ чыгуначнага транспарту працава¢ на Гомельск³м рамонтна-механ³чным заводзе (1960-1962), намесн³кам загадчыка аддзела прапаганды ³ аг³тацы³ Гомельскага абкома камсамола (1962-1965), першым сакратаром Гомельскага гаркома камсамола (1965-1967). Скончы¢ Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве (1969). У 1969-1971 гг. - загадчык аддзела л³таратуры газеты «Л³таратура ³ мастацтва», а ¢ 1971-1976 гг. - намесн³к старшын³ пра¢лення СП БССР. З 1976 г. - гало¢ны рэдактар часоп³са «Вясёлка», з 1978 г. - часоп³са «Бярозка», з 1982 г. - часоп³са «Маладосць». Сябра СП СССР з 1965 г.

Памёр 07.03.1991 г.

Упершыню выступ³¢ у друку ¢ 1957 г. А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Маг³страль» (1964), «Круглая плошча» (1971), «Грыбная пара» (1973), «Начная змена» (1975), «Дрэва на выспе» (1977), «Кал³ далёка ты...» (выбраная л³рыка, 1979), «Палессе» (вершы ³ паэмы, 1983), «Верасень» (1984), «Я вас люблю» (1986), «Жн³вень-45» (1990). Выданы на расейскай мове зборн³к паэз³³ «Звезды и курганы» (Масква, 1976) адзначаны прэм³яй на ¡сесаюзным л³таратурным конкурсе ³мя М.Астро¢скага (1978). Нап³са¢ кн³жку сатыры ³ гумару «Школа танца¢» (1988). Выда¢ кн³жк³ для дзяцей «Казка пра ²вана-ганчара ³ пачвару цара» (1980), «Валерка ³ лятаючая талерка» (1983), «Жывая вада» (казк³, 1985), «Зорны палёт» (вершы, казк³, легенды, 1988). У 1988 г. выйшла «Выбранае».

Перакла¢ на беларускую мову зборн³к паэз³³ Зульф³³ «Такое сэрца ¢ мяне» (з Э.Агняцвет, 1985), кн³г³ верша¢ для дзяцей сучасных афганск³х паэта¢ «Ватан - значыць Радз³ма» (1987), М.Пацх³шв³л³ «Рагатун ³ рагатуха» (1989), а таксама асобныя творы расейск³х, укра³нск³х, малда¢ск³х, летув³ск³х, сярэднеаз³яцк³х паэта¢ ³ паэта¢ замежных славянск³х кра³н.

Ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1974) за зборн³к верша¢ «Грыбная пара», Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1984) за кн³г³ верша¢ «Палессе», «Валерка ³ лятаючая талерка», «Казка пра ²вана-ганчара ³ пачвару цара».

Гродне¢ М³кола, нарадз³¢ся 25.10.1929 г. у вёсцы Старая Алешня Рагачо¢скага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Вучы¢ся ¢ Гомельск³м тэхн³куме ф³зкультуры. У 1953 г. скончы¢ г³старычны факультэт Гомельскага педагаг³чнага ³нстытута. Бы¢ школьным ³нспектарам у В³лейск³м райана, дырэктарам Куранецкай сярэдняй школы рабочай моладз³ (1954-1956). Працава¢ у радашков³цкай раённай газеце «Сцяг ²ль³ча» (1957-1959), бы¢ уласным карэспандэнтам газеты «Л³таратура ³ мастацтва». З 1961 г. - у аддзеле фельетона¢ рэдакцы³ часоп³са «Вожык», у 1968-1984 гг. - рэдактар аддзела нарыса¢ часоп³са «Беларусь», у 1984-1989 гг. - адказны сакратар бюлетэня «Помн³к³ г³сторы³ ³ культуры Беларус³». Сябра СП СССР з 1964 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1954 г. Выйшл³ зборн³к³ апавядання¢ ³ аповесцей «За бацько¢ск³м парогам» (1960), «Цяжкае шчасце» (1963), «Вясна была...» (1968), «Заручыны» (1972), «Высок³ по¢дзень» (1974), «Зорка¢к³» (1975), «Што скажуць людз³» (1975), «Салодк³ боль» (1977), «Крок да тайны» (1983), «Нязведаная даль» (1989), зборн³к гумарыстычных апавядання¢ «Кл³н кл³нам» (1979).

Грынев³ч Кл³м, нарадз³¢ся 18.02.1912 г. у вёсцы Шасцёра¢ка Кл³мав³цкага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Працава¢ на буда¢н³цтве чыгунк³ Ас³пов³чы - Маг³ле¢ - Росла¢ (1929-1930). Вучы¢ся ¢ Рагачо¢ск³м педагаг³чным тэхн³куме (1930-1931). У 1931 г. пераеха¢ у Менск. Працава¢ на буда¢н³цтве, карэктарам у друкарн³, л³тсупрацо¢н³кам газет «Рабочий» ³ «Сельгасрабочы», сакратаром рэспубл³канскага ЦК прафсаюза работн³ка¢ сельскай гаспадарк³. З верасня 1932 г. вучы¢ся на л³таратурна-творчым аддзяленн³ Менскага Вышэйшага педагаг³чнага ³нстытута. Вясной 1933 г. бы¢ рэпрэс³раваны ³ высланы ¢ Чымкенцкую вобласць, г. Сарыагач, дзе працава¢ наста¢н³кам у мясцовай школе, пасля - ³нспектарам райана (1933-1935). Служы¢ у радах Чырвонай Арм³³. У 1937-1941 гг. - наста¢н³ча¢ у школах г. Балагое Кал³н³нскай вобласц³ ³ адначасова вучы¢ся на л³таратурным факультэце Лен³нградскага педагаг³чнага ³нстытута.

Памёр 03.03.1941 г.

Першыя вершы надрукава¢ у 1929 г. (газеты «П³янер Беларус³», «Чырвоная змена»). А¢тар зборн³ка паэз³³ «На бераг» (1932).

Грынчык М³кола, нарадз³¢ся 01.08.1923 г. у вёсцы Быцень ²вацэв³цкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

З сакав³ка 1943 г. - агентурны разведчык партызанскага атрада «Савецкая Беларусь» Берасцейскага злучэня, з л³пеня 1944 г. - у Савецкай Арм³³, на фронце. Бы¢ цяжка паранены. Пасля вайны працава¢ загадчыкам Быценьскага раённага аддзела сацыяльнага забеспячэння. У 1952 г. скончы¢ л³таратурны факультэт Гарадзенскага педагаг³чнага ³нстытута. Наста¢н³ча¢ на Гарадзеншчыне. Скончы¢ асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР (1957), затым - навуковы супрацо¢н³к гэтага ³нстытута. З 1970 г. - загадчык кафедры беларускай л³таратуры Гомельскага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Адначасова ¢ 1973-1985 гг. - гало¢ны рэдактар рэспубл³канскага навуковага м³жведамаснага зборн³ка «Беларуская л³таратура». З 1980 г. - загадчык кафедры л³таратуры Менскага ³нстытута культуры. Доктар ф³лалаг³чных навук. Прафесар. Сябра СП СССР з 1971 г.

Заслужаны дзеяч навук³ Беларускай ССР (1977).

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступен³ ³ медалям³.

Выступае як крытык ³ л³таратуразнавец з 1957 г. А¢тар манаграф³й «Макс³м Багданов³ч ³ народная паэз³я» (1963), «Фальклорныя традыцы³ ¢ беларускай дакастрачн³цкай паэз³³» (1969), «Шлях³ беларускага вершаскладання» (1973), крытыка-б³яграф³чнага нарыса «Аркадзь Куляшо¢» (1964), адз³н з а¢тара¢ «Г³сторы³ беларускай савецкай л³таратуры» (1966), «Г³сторы³ беларускай дакастрычн³цкай л³таратуры» (1969), «Истории белорусской дооктябрьской литературы» (1977), падручн³ка¢ для студэнта¢ ф³лфака пед³нстытута¢ «Г³сторыя беларускай савецкай л³таратуры. 1917-1940» (1981), «Г³сторыя беларускай л³таратуры. XIX - пачатак XX ст.» (1981) ³ «Г³сторыя беларускай л³таратуры. Старажытны перыяд» (1985).

Грышанов³ч Валер, нарадз³¢ся 03.03.1947 г. у гарадск³м пасёлку Халопен³чы Крупскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

У 1973 г. скончы¢ факультэт журнал³стык³ Маско¢скага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у рэдакцыях крупскай раённай газеты «Лен³нск³м курсам», клецкай раённай газеты «Да новых перамог». У 1969 г. абраны сакратаром Крупскага райкома камсамола, у 1972-1973 гг. працава¢ у Менск³м абкоме камсамола. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1973-1974). у 1974-1977 гг. - ³нструктар, намесн³к загадчыка аддзела прапаганды ³ аг³тацы³ ЦК ЛКСМ Беларус³, у 1977-1979 гг. - намесн³к рэдактара, рэдактар газеты «Знамя юности», у 1979-1983 гг. - загадчык аддзела рэдакцы³ газеты «Советская Белоруссия», у 1983-1987 гг. - ³нструктар сектара газет ³ часоп³са¢ ЦК КПБ. З 1987 г. - дырэктар выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1990 г.

З вершам³ выступ³¢ упершыню ¢ рэспубл³канск³м друку ¢ 1968 г. («Сельская газета»). П³ша на расейскай мове. А¢тар зборн³ка паэз³³ «Стронций в капле росы» (1990), адз³н з а¢тара¢ кн³г³ нарыса¢ «Дальние дороги» (1983).

Губарэв³ч Кастусь, нарадз³¢ся 05.01.1907 г. у вёсцы Радучы Чавускага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1927 г. скончы¢ Маг³ле¢ск³ педагаг³чны тэхн³кум. Наста¢н³ча¢ на Гомельшчыне. Скончы¢ сцэнарнае аддзяленне Дзяржа¢нага ³нстытута к³нематаграф³³ ¢ Маскве (1932). Працава¢ у газеце «Палеская пра¢да», рэдактарам на к³нафабрыцы Белдзяржк³но ¢ Лен³нградзе, на Беларуск³м радыё ¢ Менску. У час Вял³кай Айчыннай вайны - рэдактар на радыёстанцы³ «Савецкая Беларусь». У пасляваенныя гады загадва¢ аддзелам л³таратурна-драматычных перадач на Беларуск³м радыё, аддзелам мастацтва ¢ рэдакцы³ газеты «Л³таратура ³ мастацтва», бы¢ сябрам рэпертуарнай калег³³ к³настуды³ «Беларусьф³льм». У 1966-1974 гг. - гало¢ны рэдактар рэпертуарнай калег³³ М³н³стэрства культуры БССР. Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Дружбы народа¢, двума ордэнам³ «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч мастацтва¢ БССР (1966).

Памёр 03.07.1987 г.

Выступаць у друку пача¢ у 1926 г. з вершам³ ³ апавяданням³ (газета «Чырвоная змена», часоп³с «Маладняк», альманах «Дняпро¢ск³я ¢сплеск³»). Першая кн³га - зборн³к апавядання¢ «Гайда туды ³ Жывыя шрубы» (1930). Працава¢ пераважна ¢ гал³не драматург³³, тэатра ³ к³но. А¢тар п'ес «Цэнтральны ход» (з ².Дорск³м, паста¢лена ¢ 1948), «Брэсцкая крэпасць» («Цытадэль славы», 1952, паста¢лена ¢ 1953, аднайменны спектакль Берасцейскага абласнога драмтэатра атрыма¢ у 1967 г. прэм³ю ¡сесаюзнага Лен³нскага камсамола), «Простая дзя¢чына» (1953, паста¢лена ¢ 1953), «На крутым павароце» (1956, паста¢лена ¢ 1956), «Гало¢ная ста¢ка» (1957, паста¢лена ¢ 1957, новы варыянт пад назваю «Брэсцк³ м³р» - у 1969), «Далёкая песня» (1961, паста¢лена ¢ 1962), «А куды ж нам падзецца» (паста¢лена ¢ 1963), «Першы ¢рок» («Дзеля жыцця», паста¢лена ¢ 1967), «Салодк³ месяц» (паста¢лена ¢ 1968), «Партызанская зона» (паста¢лена ¢ 1976), «Даруй мне» (паста¢лена ¢ 1980). Выйшл³ зборн³к³ «П'есы» (1954), «П'есы» (1963), «П'есы» (1969), «Драмы ³ камеды³» (1981), кн³га к³нааповесцей «Анютина дорога» (1980).

У к³надраматург³³ дэбютава¢ сцэнарыем «Баям насустрач» («Пераможцы», з Е.Гез³ным ³ К.М³нцам, 1932). Па яго сцэнарыях паста¢лены мастацк³я ф³льмы «Дзя¢чынка шукае бацьку» (з Я.Рысам, 1958), «Анюц³на дарога» (1968), «Паланез Аг³нскага» (1971), «Неадкрытыя астравы» (1973), «Дрэвы на асфальце» (1984), некальк³ дакументальных ф³льма¢, а таксама тэлеф³льмы «Гало¢ная ста¢ка», «Далёкая песня».

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1972) за сцэнары³ мастацк³х ф³льма¢ «Дзя¢чынка шукае бацьку» (з Я.Рысам), «Анюц³на дарога» ³ «Паланез Аг³нскага», ла¢рэат прэм³³ Лен³нскага камсамола Беларус³ (1968) за сцэнары³ ф³льма¢ «Дзя¢чынка шукае бацьку» ³ «Анюц³на дарога».

Гурло Алесь, нарадз³¢ся 31.01.1892 г. у гарадск³м пасёлку Капыль Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Капыльскую чатырохкласную навучальню (1908). Працава¢ чорнарабочым на лесап³льн³, зарабля¢ падзённай работай. У 1909 г. уступ³¢ у рады Капыльскай арган³зацы³ РСДРП. Пасля працава¢ на заводзе «Вулкан» у Пецярбургу. З 1913 г. служы¢ на Балтыйск³м флоце - спачатку матросам на крэйсеры «Богатырь», а ¢ першую сусветную вайну - унтэр-аф³цэрам на м³наносцы «Забияка». Бы¢ цяжка паранены. Удзельн³к Люта¢скай ³ Кастрычн³цкай рэвалюцый ³ грамадзянскай вайны. З атрадам рэвалюцыйных матроса¢ прыма¢ удзел у штурме З³мняга палаца, у пада¢ленн³ эсэра¢скага мяцяжу ¢ Ярасла¢л³, у барацьбе з калчака¢цам³. У 1921 г. вярну¢ся на Беларусь. Працава¢ у ²нбелкульце, у ²нстытуце мовы АН БССР. Бы¢ сябрам л³таратурных аб'яднання¢ «Маладняк», «Полымя», «Пробл³ск». У 1930 г. рэпрэс³раваны. Высланы на 5 гадо¢ у Самару. Вярну¢ся ¢ Менск. Рэаб³л³таваны ¢ л³стападзе 1957 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 04.02.1938 г.

Першы верш надрукава¢ у 1907 г. у газеце «Наша н³ва». А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Барвёнак» (1924), «Спатканн³» (1925), «Сузор'³» (1926), «Зорнасць» (1927), «Межы» (1929), «Выбраныя творы» (1950), «Вершы» (1953), «Вершы» (1972). У 1947 г. выйшла кн³жка верша¢ для дзяцей «Нашы птушк³». У 1912 г. нап³са¢ сямейна-бытавую драму «Любо¢ усё змагае».

Пераклада¢ на беларускую мову творы расейск³х п³сьменн³ка¢ А.А¢дзеенк³, Ф.Гладкова, У.Ста¢скага ³ ³нш.

Гурск³ ²лья, нарадз³¢ся 26.04.1899 г. у вёсцы Замосце ¡здзенскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1914 г. у пошуках работы пераеха¢ у Петраград - спачатку батрачы¢ у памешчыцк³м маёнтку ля станцы³ Любань, у 1916 г. ста¢ качагарам на Абуха¢ск³м заводзе. Удзельн³ча¢ у Кастрычн³цкай рэвалюцы³ ³ грамадзянскай вайне. Бы¢ цяжка паранены. Пасля дэмаб³л³зацы³ (1924) працава¢ у Гало¢л³це БССР, затым старшынёй Гало¢рэперткома БССР, начальн³кам Гало¢мастацтва БССР. Адначасова вучы¢ся ¢ Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце на л³таратурна-л³нгв³стычным аддзяленн³ (скончы¢ у 1932). Займа¢ся ¢ асп³рантуры АН БССР (1932-1935). Бы¢ рэдактарам газеты «Л³таратура ³ мастацтва» (1935-1941). Удзельн³к паходу ¢ Заходнюю Беларусь. У Вял³кую Айчынную вайну - адказны сакратар франтавой газеты «За Савецкую Беларусь», рэдактар газеты «За свабодную Беларусь», рэдактар сатырычнага часоп³са «Партызанская дуб³нка». У 1944-1960 гг. рэдагава¢ часоп³с «Беларусь». Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Лен³на, Працо¢нага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зорк³, «Знак Пашаны» ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1969).

Памёр 11.08.1972 г.

Дэбютава¢ у друку рэцэнз³ям³ ¢ 1926 г. Як драматург пача¢ выступаць у 1928 г. А¢тар п'ес «Новым шляхам» (1928), «Дрыгва» (1928), «Сварка» (1929), «Качагары» (1932, паста¢лена ¢ 1931), «Бальшав³цкая вясна» (1930), «Новы горад» (1933, паста¢лена ¢ 1931), «На крэсах усходн³х» (1933), «Мац³» (1934), «Сваты» (1935, паста¢лена ¢ 1936), «На варце» (1938), «Валодзя Вярб³цк³» (апубл³каваны ¢ры¢к³ ¢ 1937, паста¢лена ¢ 1941), «Патрыёты» (1939), «Хлеб» (1949), «Свае людз³» (апубл³кавана ³ паста¢лена ¢ 1950), ³ншых аднаактовак. У 1936 г. выйшл³ «Драматычныя творы».

Выдадзены кн³г³ апавядання¢ «Над Нёманам» (1945), «На родных гонях» (1948), «Зары насустрач» (1949), «Неспакойныя характары» (1955), «У вял³кай дарозе» (1958), «Родная дарога» (1961), зборн³к апавядання¢ для дзяцей «На берагах Нявы» (1977), аповесць «Лясныя салдаты» (1945; у 1979 - аповесць ³ апавяданн³), раман «У агн³» (1952), раман-хрон³ка «Вецер веку» (у 3-х ч. - 1966, у 4-х - 1974), раман-памфлет «Чужы хлеб» (1971). У 1951 г. выдадзены Выбраныя творы, у 1989 г. кн³га аповесцей ³ апавядання¢ «Расцв³л³ в³шн³».

Гурэв³ч Эсф³р (таксама Гурэв³ч Эся), нарадз³лася 22.11.1921 г. у мястэчку Татарск Мсц³сла¢скага павета (цяпер Манастыршчанск³ раён Смаленскай вобласц³, Расея) у сям'³ ша¢ца.

Скончыла л³таратурны факультэт Маско¢скага дзяржа¢нага педагаг³чнага ³нстытута (1941). У час Вял³кай Айчыннай вайны - медыцынская сястра ¢ ваенным шп³тал³ Заходняга, а затым 3-га Беларускага франто¢. У 1946-1949 гг. вучылася ¢ асп³рантуры пры ²нстытуце мовы, л³таратуры ³ мастацтва АН БССР. З 1950 г. - навуковы супрацо¢н³к ²нстытута л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР. Доктар ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1977 г.

Узнагароджана ордэнам Вял³кай Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

У друку выступае з 1948 г. А¢тар манаграф³й «Творчая г³сторыя рамана¢ М.Астро¢скага» (1957), «Беларуская дз³цячая л³таратура (1917-1967)» (1970), «Пафас гера³зму» (1979), «Детская литература Белоруссии» (Масква, 1982), «Янка Ма¢р: Нарыс жыцця ³ творчасц³» (1983), «Боль и тревога наши» (1986). У саа¢тарстве з Л.Гарэл³к, Т.Грамадчанка ³ ³нш. нап³сала кн³гу «Сучасная л³таратура ³ чытач» (1988). Адз³н з а¢тара¢ «Истории белорусской советской литературы» (1977), «Г³сторьг³ беларускай савецкай л³таратуры» (1981-1982).

Гусак Сяргей, нарадз³¢ся 02.04.1930 г. у вёсцы ²ванка¢шчына Мазырскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1955 г. скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ наста¢н³кам Жалудоцкай сярэдняй школы на Гарадзеншчыне (1955-1956). У 1956-1958 гг. - выкладчык беларускай мовы ³ л³таратуры Во¢чынскай, завуч Малазводскай сярэдн³х школ Высока¢скага раёна (цяпер Камянецкага), з 1958 г. - загадчык Высока¢скага райана. У 1959 г. зал³чаны ¢ асп³рантуру пры Беларуск³м дзяржа¢ным ун³верс³тэце. Бы¢ навуковым супрацо¢н³кам ²нстытута педагог³к³ (1960-1962), начальн³кам навучальна-метадычнага аддзела М³н³стэрства асветы БССР (1962-1965), выкладчыкам беларускай л³таратуры ¢ БДУ (1965-1968). З 1967 г. - намесн³к дэкана ф³лалаг³чнага факультэта БДУ, у 1968-1969 гг. - рэктар Берасцейскага педагаг³чнага ³нстытута. Кандыдат ф³лалаг³чных навук. Сябра СП СССР з 1968 г.

Памёр 20.12.1969 г.

У друку як крытык пача¢ выступаць у 1961 г. А¢тар крытыка-б³яграф³чнага нарыса «Аляксей Кулако¢ск³» (1967) ³ кн³г³ л³таратурна-крытычных артыкула¢ «Пафас пра¢ды» (1973).

Гусе¢ С³лан (таксама Гусе¢ С³ла), нарадз³¢ся 14.08.1897 г. у вёсцы Калясянка Чавускага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Бы¢ батраком у памешчыка, з 1913 г. працава¢ на суконнай фабрыцы ¢ Пецярбургу. За распа¢сюджанне рэвалюцыйных пракламацый у 1914 г. высланы этапам на радз³му. Працава¢ на пабудове чыгунк³, служы¢ на Балтыйск³м флоце. У пачатку кастрычн³ка 1917 г. прыкамандз³раваны на крэйсер «А¢рора». Прыма¢ удзел у штурме З³мняга палаца. Служы¢ у Чырвонай гварды³ ³ Чырвонай Арм³³, а таксама на Чарнаморск³м флоце. Удзельн³ча¢ у грамадзянскай вайне ³ ¢ барацьбе з ³нтэрвентам³. Бы¢ паранены. З 1921 да 1930 г. бы¢ на партыйнай ³ савецкай рабоце ¢ Беларус³. У 1933 г. у Менску скончы¢ Камун³стычны ³нстытут журнал³стык³. Працава¢ рэдактарам л³таратурнага альманаха «Атака», рэдактарам л³таратурнага аддзела Радыёкам³тэта, дырэктарам Дома творчасц³, кансультантам у каб³неце маладога а¢тара СП БССР, дырэктарам Беларускага аддзялення Л³тфонду СССР (1933-1941). У гады Вял³кай Айчыннай вайны служы¢ у Савецкай Арм³³. Двойчы бы¢ паранены. У пасляваенны час працава¢ ва ¢становах культуры, друку Беларус³. Сябра СП СССР з 1940 г.

Памёр 31.03.1986 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Чырвонага Сцяга, Айчыннай вайны I ³ II ступеня¢ ³ медалям³.

Першае апавяданне было надрукавана ¢ 1933 г. (часоп³с «Полымя рэвалюцы³»). Выйшл³ зборн³к апавядання¢ «За жыццё» (1934) ³ аповесць «Шлях юнака» (ч. 1, 1938), працяг якой у фрагментах друкава¢ся ¢ часоп³се «Полымя» за 1969 г.

Гутара¢ ²ван, нарадз³¢ся 15.04.1906 г. у вёсцы Во¢ка¢ка Мсц³сла¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Выхаванец Леменскай школы-камуны на Маг³ле¢шчыне. Скончы¢ л³таратурна-л³нгв³стычнае аддзяленне педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1928). Выклада¢ расейскую л³таратуру ¢ Маг³ле¢ск³м пал³тасветным ³ педагаг³чным ³нстытутах, у БДУ. У час Вял³кай Айчыннай вайны служы¢ у Савецкай Арм³³, прыма¢ удзел у партызанск³м руху. У 1945-1947 гг. - сакратар партбюро СП СССР. У 1947 г. скончы¢ дактарантуру пры ²нстытуце сусветнай л³таратуры. Працава¢ у ЦК КПБ загадчыкам аддзела л³таратуры ³ мастацтва ¡пра¢лення прапаганды ³ аг³тацы³, а пасля рэарган³зацы³ намесн³кам загадчыка аддзела прапаганды ³ аг³тацы³. З 1951 г. - загадчык кафедры расейскай л³таратуры БДУ, У 1957-1967 гг. - загадчык сектара фальклору ²нстытута мастацтвазна¢ства, этнаграф³³ ³ фальклору АН БССР. Член-карэспандэнт АН БССР, доктар ф³лалаг³чных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1946 г.

Узнагароджаны ордэнам³ Лен³на, Чырвонага Сцяга, Працо¢нага Чырвонага Сцяга ³ медалям³.

Памёр 08.02.1967 г.

У друку выступа¢ з 1930 г. Л³таратурна-навуковую дзейнасць пача¢ у 1932 г. з выдання ¢ Маг³леве працы «Бальшав³зм ³ л³таратуразна¢ства». А¢тар даследавання¢ «К.Маркс ³ Ф.Энгельс пра сутнасць ³ спецыф³ку мастацкай л³таратуры» (Маг³ле¢, 1933), «Борьба и творчество народных мстителей» (1949), «Поэтическое мастерство В.В.Маяковского» (Масква, 1950), «Эстетические основы советской литературы» (1950), «Введение в литературоведение» (1954), «Философско-эстетические взгляды А.С.Пушкина» (1957), «Вопросы литературоведения» (метадычны дапаможн³к для студэнта¢-завочн³ка¢, 1958), «Основы советского литературоведения» (1967). Адз³н з а¢тара¢ кн³г³ «Беларуская народная вуснапаэтычная творчасць» (1968).

Скла¢ хрэстаматыю «Вуснапаэтычная творчасць беларускага народа» (1959, з С.Вас³лёнкам), зборн³к «Сучасны беларуск³ фальклор» (1963).

Гутков³ч Аляксандар, нарадз³¢ся 20.12.1920 г. у вёсцы Аскеры (цяпер у складзе вёск³ Вярхо¢е) Бешанков³цкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ каваля.

Працо¢ны шлях пача¢ у 1938 г. з артыста дапаможнага складу Вял³кага драматычнага тэатра ¢ Лен³нградзе. У 1939 г. вучы¢ся на рэжысёрск³м факультэце Лен³нградскага тэатральнага ³нстытута, адкуль бы¢ прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны (Кал³н³нск³, Заходн³, 3-ц³ Беларуск³ ³ 3-ц³ Прыбалтыйск³ франты). У 1945 г дэмаб³л³зава¢ся ³ паступ³¢ на акцёрск³ факультэт Беларускага тэатральна-мастацкага ³нстытута. Пасля заканчэння ³нстытута (1949) восем год працава¢ акцёрам Беларускага дзяржа¢нага драматычнага тэатра ³мя Якуба Коласа, з 1957 г. - педагогам Беларускага рэспубл³канскага тэатра юнага гледача. З 1959 г. - рэжысёр студы³ Беларускага тэлебачання. Сябра СП СССР з 1961 г.

Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Заслужаны дзеяч мастацтва¢ Беларускай ССР (1981).

Памёр 09.09.1989 г.

Л³таратурнай працай займа¢ся з 1954 г. Разам з У.Хазанск³м нап³са¢ п'есу «Юныя мсц³¢цы» (1960, паста¢лена ¢ 1957), з Ф.Казо¢скай - п'есы «Правда и счастье» (1960, паста¢лена ¢ 1959), «Дело ее жизни» (1962, паста¢лена ¢ 1961), «И завтра...» (1967), ³нсцэн³ро¢к³ «Андрэй Лабана¢» (паводле рамана Д.Гран³на «Шукальн³к³», паста¢лена ¢ 1955) ³ «Уласнасць» (паводле рамана К.Чорнага «Трэцяе пакаленне», паста¢лена ¢ 1964). А¢тар сцэнарыя¢ тэлеф³льма¢ «Уся карале¢ская раць» (па аднайменным рамане Р.Уорэна, паста¢лены ¢ 1971), «Атланты ³ карыятыды» (з ².Шамяк³ным, паста¢лены ¢ 1980), тэлеспектакля¢ «Кал³ зл³ваюцца рэк³» (па аднайменным рамане П.Бро¢к³, паста¢лены ¢ 1961), «Трывожнае шчасце» (з ².Шамяк³ным, паста¢лены ¢ 1968), «Сцяг брыгады» (па аднайменнай паэме А.Куляшова, паста¢лены ¢ 1975), «Чужая бацька¢шчына» (па аднайменным рамане В.Адамчыка, паста¢лены ¢ 1983), «Ал³мп³яда» (па аднайменным рамане ².Пташн³кава, паста¢лены ¢ 1984), аднаактовых п'ес «Кветк³ для Алес³» (паста¢лена ¢ 1988) ³ «Устаць! Суд ³дзе» (паводле нарыса¢ Я.Богата, паста¢лена ¢ 1988).

Ла¢рэат Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1966) за пастано¢ку на тэлебачанн³ спектакля-трылог³³ «Людз³ на балоце» паводле аднайменнага рамана ².Мележа.

Дабуляв³чус Андрус, нарадз³¢ся 19.07.1886 г. у маёнтку Паравея Б³ржайскага раёна (Летува) у сялянскай сям'³.

Пасля Кастрычн³цкай рэвалюцы³ служы¢ у Чырвонай Арм³³. Вучы¢ся ¢ Камун³стычным ун³верс³тэце нацыянальных меншасцей Захаду ³мя Ю.Мархле¢скага (1922-1925), Акадэм³³ камун³стычнага выхавання ³мя Н.Крупскай (скончы¢ у 1931), затым у ²нстытуце чырвонай прафесуры ¢ Маскве. У 1927-1928 гт. - сакратар Аршанскага райкома КПБ, у 1934 г. працава¢ у пал³таддзелах МТС на Меншчыне. З 1935 г. у Менску, выкладчык на курсах дырэктара¢ прамысловых прадпрыемства¢, рэдактар Беларускага дзяржа¢нага выдавецтва. Сябра летув³скай секцы³ СП БССР з 1935 г.

У жн³¢н³ 1937 г. арыштаваны, прыгавораны да 5 год папра¢ча-працо¢ных лагера¢. Тэрм³н адбыва¢ на Магадане.

Памёр 10.06.1938 г.

Л³таратурную дзейнасць пача¢ у 1922 г. Выда¢ у Менску на летув³скай мове зборн³к верша¢ «Мая радз³ма» (1936). Пад такой самай назвай у В³льн³ ¢ 1960 г. выйша¢ зборн³к выбраных твора¢ паэта. Выступа¢ ³ як публ³цыст.

Давыдзенка Вас³ль, нарадз³¢ся 03.06.1933 г. у вёсцы Нежыха¢ Браг³нскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння Менскай медыцынскай навучальн³ (1953) працава¢ лабарантам на кафедры ядзернай ф³з³к³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Адначасова вучы¢ся ¢ вячэрняй сярэдняй школе ¹ 3 г. Менска. У 1955-1957 гг. служы¢ у Савецкай Арм³³. Скончы¢ лячэбны факультэт Менскага мёдыцынскага ³нстытута (1963). Працава¢ лекарам-анколагам у кл³н³цы ¹ 1 Менска, а ¢ 1965-1987 гг. - у навукова-даследчым ²нстытуце анкалог³³ ³ медыцынскай радыялог³³ М³н³стэрства аховы здаро¢я БССР.

Памёр 27.09.1987 г.

Друкавацца пача¢ у час вучобы ¢ шматтыражцы ³нстытута. А¢тар кн³г аповесцей ³ апавядання¢ «Жывыя струны» (1978), «Свае ³ чужыя дарог³» (1983).

Дадз³ёма¢ Уладз³м³р, нарадз³¢ся 08.01.1924 г. у вёсцы Новабел³ца (цяпер у межах Гомеля) у сям'³ рабочага.

Да вайны скончы¢ першы курс Камун³стычнага ³нстытута журнал³стык³ ¢ Менску. Удзельн³к Вял³кай Айчыннай вайны - радавы пяхоты, карэкц³ро¢шчык батарэ³, з 1943 г. супрацо¢н³к вайсковай газеты «Гвардейский натиск». Прыма¢ удзел у баях на Доне, Курскай дузе, у фарс³раванн³ Дняпра, у вызваленн³ Польшчы, Румын³³, Вугоршчыны, Балгары³, А¢стры³, Югаслав³³. Пад Балатонам (Вугоршчына) бы¢ паранены. Пасля вайны завочна скончы¢ чатыры курсы Гарадзенскага педагаг³чнага ³нстытута, а ¢ 1958 г. - Вышэйшыя л³таратурныя курсы ¢ Маскве. Бы¢ карэспандэнтам газеты «Чырвоная змена», Беларускага радыё, л³тсупрацо¢н³кам часоп³са «Калгасн³к Беларус³». У 1959-1964 гг. - уласны карэспандэнт «Литературной газеты». Сябра СП СССР з 1955 г.

Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зорк³ ³ медалям³.

Памёр 25.11.1983 г.

Друкавацца пача¢ у 1940 г., з апавяданням³ выступ³¢ у франтавым друку ¢ 1943 г. А¢тар дакументальных кн³г «Жлоб³нск³я маладагвардзейцы» (1950), «Белаазёрск³ дзённ³к» (1963), рамана «Над Нёманам» (1957) ³ нарыса¢ «Людз³ вял³кай будо¢л³» (1960), «Даярка Л³дз³я Ас³юк» (1961).

Дайл³да В³ктар, нарадз³¢ся 28.09.1930 г. у вёсцы Слав³нск Слуцкага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1952 г. скончы¢ Баранав³цк³ наста¢н³цк³ ³нстытут. Наста¢н³ча¢ у Пастарынскай сям³гадовай школе. Скончы¢ завочна факультэт беларускай мовы ³ л³таратуры Менскага педагаг³чнага ³нстытута (1957). Бы¢ намесн³кам дырэктара ²шкалдаскай (1957-1959), дырэктарам Войкав³цкай (1959-1962) васьм³гадовых школ Баранав³цкага раёна, старшым рэдактарам на Берасцейскай студы³ тэлебачання (1962). У 1962-1973 гг. - дырэктар Чапл³цкай сярэдняй школы Слуцкага раёна. У 1973-1982 гг. працава¢ намесн³кам дырэктара Бюро прапаганды мастацкай л³таратуры СП БССР. У 1988-1989 гг. - старшыня кааператыва «Белая Русь». Сябра СП СССР з 1969 г.

Узнагароджаны медалём.

Выдатн³к народнай асветы БССР (1968).

У друку выступае з 1953 г. А¢тар зборн³ка¢ аповесцей ³ апавядання¢ «Вясна, хлопцы, вясна» (1966), «Была вайна» (1969), «Пяро дз³кай качк³» (1977), «Буслы над вёскай» (1979), «Пыжыкавая шапка» (гумарэск³, 1986), кн³г³ для дзяцей «Сустрэча з маленствам» (1980).

Дайнека Леан³д, нарадз³¢ся 28.01.1940 г. у вёсцы Зм³тра¢ка 2-я Кл³ча¢скага раёна Маг³ле¢скай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння сярэдняй школы (1956) працава¢ на будо¢лях Кал³н³нграда ³ Свярдло¢скай вобласц³. У Н³жн³м Таг³ле скончы¢ тэхн³чную навучальню (1959). Працава¢ электрыкам на Н³жнетаг³льск³м металург³чным камб³наце. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1960-1963). У 1967 г. скончы¢ аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ старшым рэдактарам на В³цебскай студы³ тэлебачання, на Беларуск³м тэлебачанн³. У 1972-1989 гг. - адказны сакратар часоп³са «Маладосць», з 1989 г. - загадчык рэдакцы³ паэз³³ выдавецтва «Мастацкая л³таратура». Сябра СП СССР з 1970 г.

Узнагароджаны медалям³.

Першы верш апубл³кава¢ у 1961 г. (газета ¡ральскай ваеннай акруг³ «Красный боец»). Выда¢ кн³жк³ верша¢ «Галасы» (1969), «Бераг чакання» (1972), «Начныя тэлеграмы» (1974), «Мая вясна саракавая» (1979), «Вечнае ³мгненне» (1985), «Сняжынк³ над агнём» вершы ³ паэмы (1989). А¢тар зборн³ка апавядання¢ «Бацькава крын³ца» (1976), рамана¢ «Людз³ ³ маланк³» (1978), «Запомн³м сябе маладым³» (1981), «Футбол на зам³н³раваным пол³» (1983), «Меч князя Вячк³» (1987), «След ва¢калака» (1988), «Жалезныя жалуды» (часоп³с «Маладосць», 1990).

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя ².Мележа (1988) за раман «Меч князя Вячк³», Дзяржа¢най прэм³³ БССР (1990) за творы л³таратуры ³ мастацтва для дзяцей - за г³старычныя раманы «Меч князя Вячк³» ³ «След ва¢калака».

Дал³дов³ч Генрых, нарадз³¢ся 01.06.1946 г. у вёсцы Янкав³чы Ста¢бцо¢скага раёна Менскай вобласц³ ¢ сям'³ каваля.

У 1968 г. скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Выклада¢ беларускую мову ³ л³таратуру ¢ Шабыньскай няпо¢най сярэдняй школе Барыса¢скага раёна. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1969-1970). Зно¢ працава¢ наста¢н³кам, а з 1971 г. - завучам у Шабыньскай школе. З 1973 г. - супрацо¢н³к аддзела прозы часоп³са «Полымя», з 1979 г. - намесн³к гало¢нага рэдактара часоп³са «Маладосць». Сябра СП СССР з 1974 г.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1966 г. у ста¢бцо¢скай раённай газеце «Прамень». А¢тар зборн³ка¢ аповесцей ³ апавядання¢ «Дажджы над вёскай» (1974), «Цяпло на першацвет» (1976), «Маладыя гады» (1979), «М³ланьк³» (1980), «На новы парог» (1983), «Стана¢ленне» (1985), «М³г маладосц³» (выбранае, 1987), рамана¢ «Гаспадар-камень» (1986), «Пабуджаныя» (1988), «Свой дом» (часоп³с «Маладосць», 1989). Выступае ¢ друку з публ³цыстычным³ ³ крытычным³ артыкулам³, эсэ.

Ла¢рэат Л³таратурнай прэм³³ СП БССР ³мя ².Мележа (1988) за раман «Гаспадар-камень».

Дамашэв³ч Уладз³м³р, нарадз³¢ся 17.02.1928 г. у вёсцы Вадзяц³на Ляхав³цкага раёна Берасцейскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1953 г. скончы¢ ф³лалаг³чны факультэт Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта. Працава¢ у выдавецтвах «Народная асвета», «Беларусь» (1953-1967), на Беларуск³м радыё (1965), л³тработн³кам у часоп³се «Полымя» (1967-1972), загадчыкам аддзела прозы часоп³са «Маладосць» (1973-1977), рэдактарам выдавецтва «Мастацкая л³таратура» (1977), у 1978-1988 гг. загадва¢ аддзелам прозы часоп³са «Маладосць». Сябра СП СССР з 1962 г.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1958 г. (часоп³с «Маладосць»). Выда¢ кн³г³ прозы «Закл³наю ад кул³» (1960), «М³ж двух агнё¢» (1963), «Абуджэнне» (1968), аповесць-хрон³ку «Порахам пахла зямля» (1975), «У лаб³рынце вул³ц» (1979), нарыс «Каб радз³ла зямля» (1972), аповесць «Кожны чацвёрты» (часоп³сны варыянт у «Маладосц³», 1983), дакументальную аповесць «Першым за¢сёды цяжка» (з У.Сазанов³чам, 1986), раман «Камень з гары» (1990). Выйшл³ «Выбранае» (1977) ³ Выбраныя творы (1988).

Дан³ленка М³хась, нарадз³¢ся 28.10.1922 г. у вёсцы Ястрабка Лое¢скага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

У 1941 г. скончы¢ Рэчыцкую педагаг³чную навучальню ³ бы¢ прызваны ¢ Савецкую Арм³ю. Удзельн³ча¢ у баях на Па¢днёва-Заходн³м фронце. У тра¢н³ 1942 г. непадалёку ад станцы³ М³калае¢ка (Укра³на) бы¢ кантужаны ³ трап³¢ у палон. У сакав³ку 1944 г. уцёк з лагера ваеннапалонных. У жн³¢н³ 1945 г. служы¢ у Савецкай Арм³³. Затым працава¢ наста¢н³кам Казярожскай сям³гадовай школы Лое¢скага раёна. Скончы¢ завочна Гомельск³ наста¢н³цк³ ³нстытут (1952). У 1952-1982 гг. - супрацо¢н³к газеты «Гомельская пра¢да». З 1983 г. жыве ¢ в. Багатая Града Лое¢скага раёна. Сябра СП СССР з 1950 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступен³ ³ медалям³.

Першае апавяданне надрукава¢ у 1940 г. А¢тар зборн³ка¢ аповесцей ³ апавядання¢ «Мая песня» (1952), «Майская навальн³ца» (1959), «Наваселле» (апавяданн³ ³ нарысы, 1964), «Наш дом» (1971), «Запаветны ак³ян» (1972), «Мац³ Мар'я» (1976), «Журл³в³ца» (1980), «Родная зямля» (1982). Выда¢ кн³г³ прозы для дзяцей «Вернасць слову» (1956), «Зачараваны гарлачык» (1961), «На вул³цы Сонечнай» (1963), «Ключы бабул³ З³мы» (1986).

Дарожны Сяргей (сапр. Серада Сяргей), нарадз³¢ся 25.02.1909 г. у горадзе Слон³ме ¢ сям'³ служачага.

З 1921 г. выхо¢ва¢ся ¢ Мазырск³м дз³цячым доме. Вучы¢ся ¢ Менск³м педагаг³чным тэхн³куме, на л³таратурна-л³нгв³стычным аддзяленн³ педагаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (скончы¢ у 1930). Бы¢ сябрам л³таратурных арган³зацый «Маладняк», «Узвышша». Працава¢ на гуце ¢ Барысаве, у рэдакцыях рэспубл³канск³х газет ³ часоп³са¢. У 1936 г. рэпрэс³раваны. Тэрм³н адбыва¢ на Далёк³м Усходзе. Рэаб³л³таваны ¢ 1957 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 19.07.1943 г.

З вершам³ выступ³¢ у друку ¢ 1925 г. Выйшл³ зборн³к³ паэз³³ «Звон вясны» (1926, у саа¢тарстве з ².Пла¢н³кам), «Вас³льковы россып» (1929), «Пракосы на памяць» (1932). У 1966 г. выйшл³ «Выбраныя вершы».

Перакла¢ на беларускую мову раман Г.Караваевай «Лесазавод» (1932), асобныя творы ¡.Караленк³, А.Нов³кава-Прыбоя, Дз.Беднага, С.К³рсанава, ².Утк³на, М.Кальцова.

Да¢гапольск³ Цодз³к, нарадз³¢ся 11.08.1879 г. у горадзе Гарадку В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ меламеда (наста¢н³ка, што навучае мал³твам, асновам рэл³г³йнага спявання).

У 14-гадовым узросце паступ³¢ вучнем у майстэрню па перапрацо¢цы шчац³ны. Амаль дзесяць гадо¢ бы¢ рабочым на шчац³ннай фабрыцы ¢ Невел³. Пасля здачы экстэрнам экзамену на званне хатняга наста¢н³ка (1909) працава¢ у школах на Беларус³. У 1918 г. Наркамасветы РСФСР (аддзел нацыянальных меншасцей) прызначы¢ яго ³нструктарам па В³цебскай ³ Маг³ле¢скай абласцях. У 1922-1924 гг. - дырэктар дз³цячага дома ¢ В³цебску, з 1925 г. - л³тработн³к рэдакцы³ жыдо¢скай газеты «Акцябэр» («Кастрычн³к») у Менску. У 1937 г. Бы¢ рэпрэс³раваны. Тэрм³н адбыва¢ у Казахстане. У 1943 г. вызвалены. Жы¢ на ¡рале, у В³цебску, Лен³нградзе. Сябра СП СССР з 1934 г.

Памёр 16.07.1959 г.

П³са¢ на ³дыш ³ расейскай мовах. Першае апавяданне апубл³кава¢ у 1917 г. На мове ³дыш выйшл³ «Прав³нцыяльныя абразк³» (зборн³к драм, В³льня, 1914), «Пракляцц³ дзядул³» (камедыя для дзяцей, Масква, 1919), «Адваротны бок новага быту» (1928), раман «Каля адчыненай брамы» (1926), кн³г³ апавядання¢ «Навыварат» (1928), «На савецкай зямл³» (1931), зборн³к верша¢ «З пяром у руцэ» (1932), аповесць «Аг³тпоезд» (1933), раман «Шо¢к» (1933), «Навелы» (1936), п'есы «Барацьба машын» (1930), «Да апошняга» (1931), «Калгасны сургуч» (1933).

На расейскай мове выйшл³ аповесц³ «Это было давно» (Масква, 1950), «На берагах Сылвы» (1955), «На рассвете» (1957) ³ кн³га аповесцей ³ апавядання¢ «Пять лепестков» (1959).

Асобныя творы перакладал³ся на беларускую мову («Каля адчыненай брамы», 1931, «Аг³тпоезд», 1936).

Дашкев³ч Вячасла¢, нарадз³¢ся 15.04.1941 г. у вёсцы Дзякшняны Маладэчанскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Пасля заканчэння сярэдняй школы (1958) ³ Ашмянскай навучальн³ механ³зацы³ сельскай гаспадарк³ (1959) два гады працава¢ трактарыстам у са¢гасе ³мя Янк³ Купалы Маладэчанскага раёна. У 1959 г. паступ³¢ на завочнае аддзяленне журнал³стык³ Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта, на друг³м курсе перавё¢ся на стацыянар (скончы¢ у 1965). Працава¢ карэспандэнтам Беларускага радыё (1964-1967), газеты «Физкультурник Белоруссии» (1967-1971), загадчыкам аддзела часоп³са «Родная прырода» (1971-1976), старшым рэдактарам Саюза журнал³ста¢ БССР (1977-1980), старшым рэдактарам ³ загадчыкам аддзела на Беларуск³м тэлебачанн³ (1980-1986). З 1989 г. - навуковы супрацо¢н³к аддзела м³жнацыянальных ³ м³жнародных знос³н ²нстытута ф³ласоф³³ ³ права АН БССР. Сябра СП СССР з 1982 г.

У друку выступае з 1963 г., з вершам³ - з 1974 г. Першая кн³га верша¢ «Хв³л³на чакання» ¢вайшла ¢ калекты¢ны зборн³к «Нашчадк³» (1979). У 1983 г. выйша¢ зборн³к паэз³³ «Загадка Атлантыды».

Перакла¢ з эстонскай мовы «Ня¢ло¢ны цуд» Э.В³льдэ (тэлеп'еса, 1985) ³ асобныя вершы эстонск³х паэта¢.

Дварчан³н ²гнат, нарадз³¢ся 08.06.1895 г. у вёсцы Пог³ры Дзятла¢скага раёна Гарадзенскай вобласц³ ¢ сям'³ арандатара.

Пасля заканчэння школы вышэйшай ступен³ атрыма¢ званне народнага наста¢н³ка (1912). Працава¢ тры гады народным наста¢н³кам у вёсцы Хмельн³ца на Слон³мшчыне. У 1915-1917 гг. - на вайсковай службе, дзе скончы¢ школу прапаршчыка¢. На фронце сустрэ¢ рэвалюцыю. У Менску ста¢ сябрам Беларускай сацыял³стычнай грамады. У 1918 г. - сакратар культурна-асветн³цкага аддзела Беларускага нацыянальнага кам³сарыята ¢ Маскве. У 1918 г. прыеха¢ на Беларусь. Вё¢ культурна-асветн³цкую работу ¢ Дзятла¢ск³м павеце, за што бы¢ зняволены ¢ладам³ Польшчы ¢ беластоцк³ канцлагер. У 1921 г. арган³зава¢ у Да¢га¢п³лсе беларуск³я наста¢н³цк³я курсы, дзе чыта¢ лекцы³ па беларускай мове ³ л³таратуры, ствары¢ беларуск³ тэатральны калекты¢ ³ хор. У 1925 г. скончы¢ Карла¢ ун³верс³тэт у Празе са званнем доктара ф³ласоф³³. З 1926 г. выклада¢ беларускую л³таратуру ¢ В³ленскай беларускай г³мназ³³. Выконва¢ даручэнн³ цэнтральнага сакратарыята Беларускай сялянска-рабочай грамады. Уваходз³¢ у Гало¢ную ¢праву Таварыства беларускай школы (1926-1930). У 1928 г. выбраны паслом у польск³ сейм. Разам з ³ншым³ паслам³ ствары¢ у сейме самастойную фракцыю - беларуск³ рабоча-сялянск³ клуб «Змаганне». Бы¢ сакратаром Беларускага выдавецкага таварыства ¢ В³льн³. У 1930 г. арыштаваны польск³м³ ¢ладам³ ³ асуджаны на 8 год турмы. У вын³ку абмену пал³твязням³ пам³ж СССР ³ Польшчай у 1932 г. прыеха¢ у Менск. Працава¢ у АН БССР у кам³с³³ па вывучэнн³ Заходняй Беларус³. У 1933 г. рэпрэс³раваны.

Расстраляны 08.12.1937 г.

Першыя вершы апубл³кава¢ у 1917 г. (газеты «Беларуская рада», «Вольная Беларусь»). З паэтычным³ творам³ выступа¢ у газетах, часоп³сах «Дзянн³ца», «Наша думка», «Беларуск³ звон», «Маладое жыццё», «Перавясла», «Маланка», «Наш шлях», «Прамень», «Студэнцкая думка» ³ ³нш. Выступа¢ ³ як публ³цыст. Нап³са¢ ³ абаран³¢ дысертацыю, прысвечаную дзейнасц³ ³ светапогляду Ф.Скарыны. Скла¢ «Хрэстаматыю новай беларускай л³таратуры (ад 1905 году). Для старэйшых класа¢ беларуск³х сярэдн³х школ» (В³льня, 1927). Н³зка верша¢ апубл³кавана ¢ калекты¢ным зборн³ку «Ростан³ вол³» (1990).

Перакла¢ на беларускую мову паэму А.Блока «Дванаццаць» (В³льня, 1926).

Дзеружынск³ Авяр'ян, нарадз³¢ся 10.06.1919 г. у вёсцы Хля¢но Кармянскага раёна Гомельскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ Маг³ле¢ск³ газетны тэхн³кум (1937), затым Камун³стычны ³нстытут журнал³стык³ ¢ Менску (1941). У час Вял³кай Айчыннай вайны карэспандэнт ³ супрацо¢н³к газет у Краснаярск³м кра³, Кал³н³нскай вобласц³, Маскве. У 1945-1949 гг. - загадчык аддзела газеты «Чырвоная змена». З 1949 г. - рэдактар выдавецтва «Беларусь», з 1972 г. - выдавецтва «Мастацкая л³таратура», у 1981-1984 гг. - выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1964 г.

Узнагароджаны медалём.

Першыя л³таратурныя творы надрукава¢ у 1939 г. Выйшл³ зборн³к³ верша¢ «Песн³ маладосц³» (1959), «Кал³навы цвет» (1961), «Бярозавы вецер» (1990), зборн³к³ верша¢ для дзяцей «Цуды ёсць на свеце» (1960), «Дзе жыве з³ма» (1962), «Карагод» (1963), «Ляцел³ дзве птушк³» (1964), «Яе завуць Каця» (1965), «Кую-кую ножку» (1967), «Смешк³ ³ пацешк³» (1968), «Добры ветрык» (1969), «Чабарок» (1970), «Ласта¢ка» (1971), «Бегунок» (1972), «Каласок» (1975), «Кон³к³-буда¢н³к³» (1977), «Цягн³к-праца¢н³к» (1978), «Вясёл³к³» (выбранае, 1979), «Добрае сэрца» (1980), «Касм³чны агарод» (1981), «Той, хто працуе...» (1984), «Працалюбы» (1987), «Залаты каласок» (1989).

Мног³я вершы пакладзены на музыку, сярод ³х «М³нск³ вальс», «Дзявочая л³рычная», «Песня аб М³нску», «Нездаров³цца». Песн³ «Саб³райся ¢ госц³, мой дзядок», «Мяцел³ца» стал³ народным³.

Дзм³трые¢ Генадзь, нарадз³¢ся 18.10.1943 г. у вёсцы Злыдн³к³ (цяпер Першамайка) Гарадоцкага раёна В³цебскай вобласц³ ¢ сям'³ служачых.

Пасля заканчэння Бычых³нскай сярэдняй школы (1959) працава¢ загадчыкам клуба рабочай моладз³ на Бычых³нск³м ³льнозаводзе, рабочым на будо¢л³ ¢ Менску. Вучы¢ся на беларуск³м аддзяленн³ ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1961-1964, скончы¢ завочна ¢ 1970), служы¢ у Савецкай Арм³³ (1964-1967). У 1967-1974 гг. наста¢н³ча¢ у Варанчанскай сярэдняй школе Карэл³цкага раёна. З 1974 г. - карэспандэнт-арган³затар, затым намесн³к дырэктара, а з 1988 г. - дырэктар Бюро прапаганды мастацкай л³таратуры СП БССР. Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджаны медалём.

Першы верш надрукава¢ у езярышчанскай раённай газеце «Калгасная вёска» ¢ 1959 г., у наступным годзе вершы з'яв³л³ся ¢ рэспубл³канск³м друку (газета «Чырвоная змена»). А¢тар зборн³ка¢ верша¢ «Гарады на далонях» (1974), «Азярыны» (1980) ³ кн³г³ для дзяцей «Птушка С³нязорка» (1976).

Дзюба ¡ладз³м³р, нарадз³¢ся 24.02.1946 г. у горадзе Палтава (Укра³на) у сям'³ служачых.

Дзяц³нства прайшло ¢ вёсцы Патапа¢ка Буда-Кашалё¢скага раёна. Пасля заканчэння аддзялення беларускай мовы ³ л³таратуры ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1968) працава¢ выкладчыкам беларускай мовы ³ л³таратуры ¢ М³калае¢скай сярэдняй школе Буда-Кашалё¢скага раёна. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1968-1969), працава¢ рэдактарам на Гомельскай студы³ тэлебачання (1970-1972), л³тсупрацо¢н³кам газеты «Гомельская пра¢да» (1972-1977). З 1978 г. - карэспандэнт газеты «На страже Октября» (Менск), з 1980 г. - старшы рэдактар л³таратурна-драматычнага вяшчання на Беларуск³м радыё. Сябра СП СССР з 1986 г.

Узнагароджаны медалём.

Першы верш апубл³кава¢ у буда-кашалё¢скай раённай газеце «Лен³нск³ шлях» у школьныя гады. З вершам³ ¢ рэспубл³канск³м друку выступ³¢ упершыню ¢ 1963 г. (газета «Чырвоная змена»). А¢тар зборн³ка¢ паэз³³ «Вул³цы без назва¢» (1972), «Кругазварот» (1976), «Каран³ бл³скав³цы» (1986), радыёп'ес у вершах «Жыццё рэвалюцыянера» (з А.Пётухам, паста¢лена ¢ 1987), «Я.Арло¢ск³» (паста¢лена ¢ 1989), «Нарачным. Рукев³чу. Рылее¢» (паста¢лена ¢ 1990).

Дзюбайла Павал, нарадз³¢ся 05.08.1931 г. у вёсцы Кукарава Бярэз³нскага раёна Менскай вобласц³ ¢ сялянскай сям'³.

Скончы¢ завочнае аддзяленне ф³лалаг³чнага факультэта Беларускага дзяржа¢нага ¢н³верс³тэта (1954). Адначасова працава¢ у школах на Маладэчаншчыне. Служы¢ у Савецкай Арм³³ (1954-1955). Бы¢ дырэктарам Бакштанскай сярэдняй школы Юрац³шка¢скага раёна, ³нспектарам Маладэчанскага аблана. У 1960 г. скончы¢ асп³рантуру пры ²нстытуце л³таратуры ³мя Янк³ Купалы АН БССР ³ з таго часу - навуховы супрацо¢н³к, а з 1968 г. - загадчык сектара беларускай савецкай л³таратуры ³нстытута, цяпер - аддзела сучаснай беларускай л³таратуры ³ крытык³. Доктар ф³лалаг³чных навук. Прафесар. Сябра СП СССР з 1967 г.

У друку з артыкулам³ ³ рэцэнз³ям³ выступае з 1956 г. А¢тар л³таратуразна¢чых ³ л³таратурна-крытычных прац «Беларуск³ раман аб Вял³кай Айчыннай вайне» (1964), «Праблемы стылю ¢ сучаснай беларускай прозе» (1973), «Вобраз нашага сучасн³ка ¢ беларускай прозе» (1978), «У вял³кай дарозе» (1981), «Беларуск³ раман. Гады 70-я» (1982), «Наш сучасн³к - у жыцц³ ³ л³таратуры» (1984), «Панарама сучаснай беларускай прозы» (1986), «У пошуках духо¢ных кашто¢насцей: Беларуская проза сёння» (1987), «Вял³к³ Кастрычн³к ³ сучасная беларуская л³таратура» (1988), «Стано¢чы герой у беларускай л³таратуры» (1990). У саа¢тарстве з В.Жура¢лёвым ³ М.Луферавым нап³сана кн³га «Праблемы сучаснай беларускай прозы» (1967). Адз³н з а¢тара¢ калекты¢ных прац «Беларуская &nt

Наш сайт является помещением библиотеки. На основании Федерального закона Российской федерации "Об авторском и смежных правах" (в ред. Федеральных законов от 19.07.1995 N 110-ФЗ, от 20.07.2004 N 72-ФЗ) копирование, сохранение на жестком диске или иной способ сохранения произведений размещенных на данной библиотеке категорически запрешен. Все материалы представлены исключительно в ознакомительных целях.

Copyright © UniversalInternetLibrary.ru - читать книги бесплатно